Байытатын фабрикадағы негізгі өнімдер келесілер
болып табылады:
Өнім: сульфидті концентрат
Ілеспе өнім: көміртекті өнім
Қалдықтар: Қалдықтар
Сульфидті концентрат сыйымдылығы 1,5 тоннаны
құрайтын қаптарға қатталады және қапталады,
арқалық крандарының көмегімен концентратты
сақтаудың теліміне қайта жүктеледі. Концентрат
өздігінен
шығарушылармен
кезең-кезеңмен
шығарылатын болады, ол концентратты Шалабай
кентіндегі темір жол станциясына немесе оны Қиыр
Шығысқа жіберу үшін Чарскке тасымалдайды.
Қайта
өңделген
кендекөмірлі
компоненттер
құрамының жоғары болуы көмірдің өнімін алуға
көмектеседі. Көмірдің өнімінде алтынның біршама
көлемі бар. Осы себеппен көмірдің өнімдері
материалдың осындай түрін қайта өңдеу үшін жаңа,
арзан өндіру әдістері әзірленгенге дейін немесе
көмір өнімін қайта өңдеу экономикалық тұрғыдан
тиім болатындай етіп, алтынның бағасы өскенге
дейін
уақытша
сақтайтын
қоймаларда
орналастырылады.
Ұсақ түйірлерінің уатылған кеніші болып табылатын
қалдықтар қалдықтарды сақтайтын орынға сумен
бірге түсіріледі. Байытытан фабрикаға берілетін
қатты материалдың көптеген бөлігі қалдықтардың
үлгісінде қалдық ретінде қала береді.
Қалдық қоймасы
Қалдықтарды сақтайтын орын байытатын фабрикада өндірілетін қалдықтарды сақтау және олардың
қоршаған ортаға және өзендерге түсуінің алдын-алу үшін арналған. Қалдықтарды сақтайтын орын кеніш
пен байытатын фабриканың суы мен сумен жабдықталуын уақытша сақтау үшін арналған.
Қалдық қоймасында құбыр желілерінің ағызу және коллекторлық қатарлары қарастырылатын болады.
Қалдық қоймасына қойылтылған қалдықтарды түсіргенге дейін қойылтқыштарда қалдықтардан су
алынатын болады. Айналымдағы сумен жабдықтаудың қалқымалы сорғылары уату және флотация
кезінде қайтадан пайдалану үшін байытатын фабрикаға қалдық қоймасынан суды беретін болады.
Жою және құнарлылықты қалпына келтіру
Денсаулыққа зиянның алдын-алу және халықтың
қауіпсіздігі;
Қоршаған
ортаға
қалдықты
әсерін
барынша
төмендету;
Ұзақ мерзімді болашақта табиғи ресурстарға
кәсіпорынның қызметімен байланысты физикалық
және химиялық әсерінің алдын-алу;
Ұзақ мерзімді болашақта тиімді және экологиялық
таза үлгіде телімді кейіннен пайдалану кеніштің иесі,
жергілікті халық және тиесілі органдар үшін қолайлы
болып табылады;
Жергілікті халыққа келтірілетін кез-келген жағымсыз
әсерлер минимумға
әкелінген;
Барлық
әлеуметтік-экономикалық
пайдалар
барынша жақсартылған;
Жою
және
құнарлылықты
қалпына
келтіру
мемлекеттік қаржыларды тартусыз толығымен
қаржыландырылатын болады.
Жобаның екінші кезеңінде қалдықты қоқысты жинау үшін құбырлар БТК қалдық қоймасынан
Капитальная шахтасының жанында орналасқан қойыртпақты айдайды, ол жерде жер астындағы
өндірістерде пайдалану үшін паста тәріздес қосымшаны дайындау жүзеге асырылатын болады.
ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР ЖӘНЕ ЖҰМЫС ТӘРТІБІ
Кен орны күніне 21 сағат, аптасына жеті күн жұмыс істейді. Жоспарлы техникалық қызмет көрсету, қатаң
ауа райының жағдайлары және кенішті өндірудің басқа да аспектілері кен орны жұмысының тоқтау
кезеңін құрайды. Қолданыстағы мәліметтер бойынша, кен орны жылына 365 күн жұмыс істейтін болады.
Жобаның әр кезеңінде қызметкерлердің болжамды саны келесіні құрайды:
•
ашық тау-кен жұмыстарындағы кезеңде 608 адам;
•
жер асты тау-кен жұмыстарындағы кезеңде 1 084 адам.
Жобада жақын жатқан елді мекендердегі адамдар тартылатын болады. Жергілікті халыққа жұмыс
орындарын ұсыну жоба үшін басымды мақсат болып табылады. Лауазымды рөлдерді атқару үшін білікті
мамандар жергілікті халықтың арасынан, ШҚО халқының арасынан немесе жалпы Қазақстаннан
табылмаған жағдайда, жедел еңбек шарттарының негізінде шетелдік мамандар тартылатын болады.
ЖОЯТЫН ЖӘНЕ ЖОЙЫЛҒАННАН КЕЙІНГІ МОНИТОРИНГ
Өндіруді аяқтағаннан кейін жобаның аумағы мүдделі тараптардың, оның ішінде кеніш иелерінің,
жергілікті халықтың және реттеуші органдардың барлығы үшін қолайлы жерді пайдалануға қайтарылады.
Жерді пайдаланудың алдыңғы түрлері жойылғаннан кейінгі кезеңді аяқтағаннан кейін қайта қалпына
келтіріледі.
Жалпы құнарлылықты қалпына келтіру іс-шараларына ғимараттарды бұзу мен қайта құру, жабдықтарды
шығару кіреді. Жоғарғы қабаты тегістеледі және мүмкіндігінше табиғи қыртысты құру үшін теңдестіріледі.
Қолданыстағы мәліметтер бойынша, кенішті жойған кезде, кен шығарылған орын суды бұратын сорғылар
тоқтатылған кезде толтырылады. Кен шығарылатын орында бөгет құрылады, кен орнын қамтитын жер
табиғи жолмен өсімдікпен жабылады деп күтілуде (кен шығарылатын орын қандай да бір уақыт
өңделмесе, бұл әдетте орын алатын жағдай).
Қолданыстағы кен шығаратын орындардың бірі
Бос жыныстың үйіндісінің құнарлылығын қалпына келтіру деген ілеспе қосалқы толтырумен өзін-өзі жабу
дегенді білдіреді. Табиғи өсімдік жабындысын қалпына келтіру үшін үйіндінің еңістері тегістеледі және
үйіндінің барлық аумақтары бойынша топырақтың құнарлы қабатын тегістеу жұмыстары жүргізіледі.
Топырақтың осы құнарлы қабаты алғашқы кезде бос жынысты тиеуді бастағанға дейін үйіндінің алаңынан
алынды және ТҚҚ қоймасына қатталады.
Көмірлі концентраттың сақтайтын қоймасының қабаты саздың қалың қабатын төсей отырып
бульдозердің көмегімен тегістелді және жоғарғы қабаты қатталынды.
Қалдықтың қоймасын жою және топырақ құнарлылығын қалпына келтіру үшін нысанды құрғату қажет.
Судың шамадан тыс көлемі су тасқыны кезінде су нысанын қабылдайтын құрылған арна арқылы қалдық
қоймасынан түсіріледі. Бұл түсірілетін суды араластырады, ол өзеннің суларымен араластырғаннан кейін
түсірілетін суларға арналған сапаның нормасына сәйкес келуге мүмкіндік береді. Суды түсірген кезде
