Г. Д. Рыскелдиева М. Т. Иманбаева С.Қайыпжанқызы

Көркем шығармаларда кездесетін тәулік атаулары

жүктеу 2,37 Mb. бет 8/171 Дата 06.04.2023 өлшемі 2,37 Mb. #42035

Навигация по данной странице:

• Құланиек
• Сәске түс
• Бесін
• Ақшам, ымырт
• Поэзияны талдаудың жүйесі

Көркем шығармаларда кездесетін тәулік атаулары Алагеуім, алагөбе, елең-алаң – таңертеңгі мезгілде айналаның әлі жарықтанбай, сәл ғана бозғылт тартқан кезі. Құланиек – таң жаңа сыз беріп ата бастаған кез Таң сәрі – жерге жарық түсе бастаған кез Сәске – күн арқан бойы көтерілген кез Сәске түс – түске жақындаған мезгіл, сағат 12 шамасы Тал түс – күннің қатты ысыған кезі, сағат 1 шамасы Шаңқай түс – көлеңкенің әбден қысқарған кезі, сағат 2 шамасы Бесін – бесін намазын оқитын кез, түс ауған шақ Екінді – түс ауып, күн батуға жақындаған мезгіл Намаздыгер – күн еңкейіп, ұясына кіруге таянған кез Ақшам, ымырт – күн ұясына бата бастаған мезгіл Іңір – күн батып, қас қарайған мезгіл Қызыл іңір – қас қарайып, түн болған мезгіл Поэзияны талдаудың жүйесі 1. Ең әуелі шығарма қайта-қайта оқылып, оның мазмұны терең ұғынылады. Ондағы айтылған ойлар қара сөзбен баяндалады немесе баяндалып жазылады. 2. Өлеңнің лириканың қай түріне жататыны, қандай тақырыпқа арналғаны анықталады. Өлеңнің лириканың төмендегі түрінің қайсына жататыны белгіленеді: Саяси-әлеуметтік немесе азаматтық лирика Махаббат лирикасы Табиғат лирикасы Көңіл күй лирикасы Осылардың ішінде саяси-әлеуметтік лириканың тақырыптық ауқымы кең. Өйткені лириканың бұл түрі адам өмірінің алуан жағын қамтиды. Мысал ретінде мынадай тақырыптарды атаған жөн: Отанды сүю Ата-анаға махаббат Бейбітшілік, тыныштық Интернационалдық-достық Өнер, талпыныс Еңбек тақырыбы және т.б. 3. Идеясы анықталады. Идея дегеніміз – автор көзқарасы 4. Өлеңнің жанры анықталады. Өлең мынадай жанрларға бөлінеді: Баллада – толғау, сюжетті өлең. Баллада итальянша билеу деген мағына береді, яғни лиро-эпостық сипаттағы, шағын сюжетті өлең. Мұнда ақын өзінің көңіл күйін, толғанысын жырлап қана тынбайды, сол сезімді туғызған себептерді оқиғаға айналдыра суреттеп көрсетеді. Мысалы, Қ.Бекхожиннің «Ақсақ Темір мен ақын», Қ.Жармағанбетовтың «Мұғалима» балладасын алуға болады. Әсіресе, «Кекті бала» атты балладасы көтеріңкі леппен жазылған. жүктеу 2,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз