Философия, оныњ пєні, негізгі баѓыттары, функциясы жєне зерттеу объектісі

Коллективті әрекет жеке бастың дамуы.

Жалпы білім беретін орта мектептің тәрбие жүйесі бірін-бірі толықтыратын, сабақтастыратын негізгі екі бөлімнен тұрады.

Қазіргі кезде жаңа жасалып жатқан оқулықтар мен бағдарламада ескертетін жағдай-бастауыш буыннан бастап білім мазмұны, Қазақ халқының өмір тәжірибесі, салт-дәстүрі, шаруашылық жүргізу тәсілдері, рухани байлығы, саяси әлеуметтік, экономикалық ерекшелігін ескеру. Сонымен қатар, дүниежүзілік мәдениет, ғылым, техника жетістіктерін әлем халықтарының озат тәжірибесімен дәстүрлерін пайдалану.

Бұдан былай мектептерімізде мақсатын көздеген арнайы пәндер болады. Олар:

1. 
   Өнер және Әдеп. /6-7 кл. Арналған/.
   

2. 
   Қазақ халқының салт-дәстүрі. /8-9 кл. арналған/.
   

3. 
   Ұлттық мәдениет тарихы. /10-11 кл. үшін/.
   

Мұнымен қатар білім министрлігі бекіткен «Қазақ мектептері мен мектепке дейінгі балалар мекемелеріндегі имандылық-эстетикалық тәрбие берудің кешенді бағдарламасы бар».

Мектептегі тәрбие жүйесінің екінші бөлімі – арнайы тәрбие. Бұл түрлі әдіс-тәсілдерге, баланың іс-әрекеті мен қарым-қатынасына негізделген оқытудағы тәрбие беру жұмысының мазмұндас жалғасы.

• 
  Халықтың, мәдениетін, өнерін, ғылымының тарихи даму негіздерін зерттеу;
  
• 
  Отбасы және мектепке дейінгі тәлім-тәрбиені байланыстыра отырып жаңа мазмұнды «Атамекен», «Сөз зергері», «Қол өнері», «ұлттық ойындар», «сөз хат», «Шежіре», «Шешендік өнер», т.б. үйірмелер, клубтар ұйымдастыру.
  
• 
  Ақындар, терме-жыршылар кластарын ашу;
  
• 
  «Әкелер», «әжелер», «енелер», «келіндер» мектептерін ұйымдастыру;
  
• 
  Үй шаруасы сабағын ұлттық тәрбие кезіне айналдыру.
  
• 
  Ата тарихын зерттеу, зерделеу. Сол арқылы баланы ел тарихына, өз әулетіне, тегіне үңілуге баулу;
  
• 
  Тарихи-этнографиялық орындарда/ұлы жібек жолы, жоңғар қапасы/зерттеу, мазмұны саяхаттар ұйымдастыру.
  
• 
  Ғылым, мәдениет қайраткерлерімен, көпті көрген қариялармен кездесу кештері, пікір алысу.
  
• 
  Жоғары кластарда халықтың ауыз әдебиеті үлгілері, шежірелері бойынша шығармашылық сайыстары өткізуді дәстүрге айналдыру;
  
• 
  Киноклубтар жұмыстарын жандандыру;
  
• 
  Ұлттық ойындар сайысын ұйымдастыру;
  
• 
  Отбасы мен мектептің жұмысындағы бірлікті күшейту мақсатында «Халық педагогикасы университеттерін» ұйымдастыру.
  

Бағдарламаның негізгі мақсаты ұлттық өзіндік ерекшеліктерді ескере отырып, оқу-тәрбие жұмысының жаңа үлгісіндегі жобасын балалар мен ересектерді біріктіретін, ауылдық, аудандық, қалалық, облыстық, аймақтық «Атамекен» ордасын/штабын/ құру. «Елім-ай» атты ұлттық этнографиялық іскерлік, шығармашылық /творчествалық/ - көріністік ойындарын өткізу, өз Туын, елтаңбасы /эмблемасын/, төсбелгісін /значогін/, ұлттық киім формасын және өзге рәсімдік-символдық белгілерді иелену әрбір мектепте тарихи ұлттық этнографиялық музейлер ашу.

Қызметі: «Атамекен» негізгі 30 шығармашылық бағыттан тұрады. Онда халықтың салт-дәстүрлері, әдет-ғұрыптары, тарихы, этномәдениеті, этностық тілдері рухани игіліктерін қолдана отырып, балық ағарту-тәрбие процестерін кешенді /комплексті/ түрде қарастырған. Шығармашылық бағыттарды толығынан жүзеге асыру үшін мектептерде, мектептерден тыс мекемелерде, педагогикалық жоғарғы оқу орындары мен училищелерінде іс-әрекет етуші штабтар-«Атамекен» ордасы құрылады. Орда төрағасы, орынбасарын, 3 бірлестіктіің жетекшілерін 1-4 класс «Балдырғандар ата-баба елінде», 5-8 кластар-«Мұрагер» бірлестіктерін құрып, сайлап толық шығармашылық жұмыстар жүргізіледі.

Әрбір бірлестік өздерінің жас ерекшеліктеріне қарай және тілектеріне қарай бағыттарын белгілейді. Олар белгілі бір мерзімдер бойынша бірлестіктерге тапсырылып салтанатты және дәстүрлі түрде жалғастырылып отырады, қоғамдық пікірлер арқылы өзгертіліп және толықтырылып отырады.

1. 
   Сендіру-сөзге негізделген баяндама, әңгіме, диспут, лекция – бұл ең жетекші әдісі. Сөйтіп бұл әдісті сендіру әдісі деп айтамыз.
   
2. 
   Практикалық әдіс. Жағымды мінез-құлыққа жаттықтыру – оған түрлі тапсырмалар беру. Қоғамдық азаматтық, пионерлік тапсырма беру. Спортқа, түрлі үйірмелерге, экскурсияға қатыстыруға тапсырмалар беру; Ойындар пәнді, әскери т.б. жылжымалы ойындар арқылы жығымды әдет-ғұрыпқа тәрбиелеу.
   
3. 
   Ынталандыру – мұны Бабанский стимуляция жасау деп атайды, көтермелеу және жазалау бұл педагогикада көмекші қосымша әдістер ретінде қарастырылады.
   
4. 
   Өзін-өзі тәрбиелеу – Сухомлинский: «Бала өзін-өзі жетілдіруге икемделмесе оны жүз мұғалім де тәрбиелей алмайды», - дейді. «Менің атым Қожа» - Қожаның айна алдына отырып өзіне-өзі бұйрық беруі. (Абайдың қара сөздері).
   

1.Этнопедагогикалық білімдерді мұғалімнің кәсіптік іс-әрекетінде қолдану мақсатын анықтаңыз.

2.Этнопедагогика бойынша сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың түрлерін атаңыз.

3.«Атамекен», «Елім-ай», «Жұлдыз», «Кәусарбұлақ», ұлттық бағдарламаларының мақсатын түсіндіріңіз.

4.Қазақстан Республикасыны орта және жалпы білім беретін мектептеріндегі ұлттық тәрбиені жүзеге асыру жолдары қандай?

Әдебиеттері:

1. Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат – 2002 №5 37 б.

2. С.Ғаппасов.Ізгілік әліппесі А-1991

З. З.Ә Әбілова,К.М.Қалиева. Этнопедагогика.А-1999ж

4. Ә. Табылдиев.Халық тағылымы. А-1992

5. Ғаббасов С. Халық педагогикасының негіздері Алматы, 1995 ж.

1.Халықтық педагогиканың мазмұны және негізгі қызметтері

2.Этнопедагогиканың басқа ғылыми салаларымен байланысы

3.Халықтық педагогикалық көзқарас және этнопедагогика

1. 
   Халық педагогикасы туралы ғалымдардың көқарастарындағы айрмашылықтарды көрсет
   
2. 
   Халық педагогикасы мен ғылыми педагогиканың қағидаларының үндестігін салыстыра отырып ажыратып бер.
   
3. 
   Этнопедагогика қандай ғылым салаласынан бөлінген? Қандай салалармен байланысты?
   
4. 
   Халықтық педагогиканың қандай негізгі қағидалары бар?
   
5. 
   Этнопедагогиканың пайда болуына қандай теория әсерін тигізді?
   

1.Айдаров І., Орхон ескерткіштерінің тексті, Алматы, ғ, 1990

2.Алтынсарин Ы., Таңдамалы педагогикалық мұралары, Алматы, 1991

3.Арғынбаев Х. Қазақ халқының қолөнері, Алматы 1987

4.Косков Г.Н.Этнопедагогика Чебоксары, 1990

5.Баласағұн, Құтты білік, Алматы, 1995

6.О.Табылдиев Қазақ этнопедагогикасы А.2001 ж.
2-семинар.Этнопедагогиканың этникалық компоненті.

Мақсаты: Этнопедагогиканың этникалық құрылымы түсінігімен таныстыру. «Этнос», «Ұлт», «Халық» ұғымдарына түсінік беру. Этностарды зерттейтін ғылым салалары жайлы ақпарат беру. Қазақ этносының дамуымен қысқаша таныстыру.

Жоспар:

1.Этнос, ұлт және халық ұғымдары

2.Этностар мәдениетін зерттейтін қоғамдық ғылымдар және олардың өзара байланысы

3.Қазақ этносының пайда болу тарихы

1. 
   «Этнос» ұғымының «халық» және «ұлт» ұғымдарымен байланысы қандай?
   
2. 
   Этностың шығу тегін қалай сипаттауға болады?
   
3. 
   Этнос мәдениеті қай кездерден бастап зерттеле бастады, және оған кімдер қатысты?
   
4. 
   Қазақ этносының қалыптасуына үлес қосқан адамдар жайлы айтып бер.
   

1. Алтынсарин Ы., Таңдамалы педагогикалық мұралары. Алматы, 1991

2. Арғынбаев Х. Қазақ халқының қол өнері, Алматы, 1987

3. Косков Г.Н. Этнопедагогика, Чебоксары, 1991

4. Баласағұн , Құтты білік, Алматы, 1995

5. Табылдиев, Қазақ этнопедагогикасы А-2оо1

1.Педагогтардың ғылыми еңбектеріндегі халықтық тәрбие

2.Этнопедагогикалық түсініктерге ғылыми анықтамалар

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Халықтық тәрбие құралдарына нелерді жатқызуға болады?
   
2. 
   Қазіргі тәрбие құралдары мен ертеректе қолданылған тәрбие құралдарына қандай салыстырмалы талдау жасауға болады?
   
3. 
   Халықтық тәрбиені зерттеген педагог ғалымдарды атап, олардың педагогикалық ойларын талда.
   

1. Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі, Алматы, «Сана», 1995

2. Жарықбаев Қ., Қалиев С. Қазақтың халық педагогикасының тағылымдары, Алматы, «Кітап» 1992

3. Қалиев С. Халық педагогикасының тағылымдары.// Бастауыш мектеп-1991-№5-26 б.

4. Қалиев С., Базилов Ж. Қазақ халқының салт-дәстүрлері, Алматы, РБК, 1993

5. Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат – 2оо2 №5 37 б.

1. Этнопедагогика әдіснамасы.

2.Интегративті этнопедагогика.

3.Этнопедагогикалық менеджмент.

4.Этнопедагогикалық антропология.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Этностық тарих дегеніміз не?
   
2. 
   Этнопедагогиканың басқа ғылымдарымен байланысы қандай?
   
3. 
   Этностар тарихына әсер ететін факторларды ата.
   
4. 
   Этностарды зерттеуде тарихи-педагогикалық зерттеулерге қойылатын талаптар қандай?
   

1. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы, «Сана», 1995
   
2. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақтың халық педагогикасының тарихынан. Алматы, «Кітап», 1992
   
3. 
   Қалиев С. Халық педагогикасының тағылымдары // Бастауыш мектеп-1991-№5 – 26 б.
   
4. 
   Қалиев С., Базилов Ж. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы, РБК, 1993
   
5. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат -2002-№5 – 37 б.
   
6. 
   
   

1.Қазақ этнопедагогикасының негіздері, қызметі, ұстанымдары, заңдылықтары.

2.Қазақтың халықтық педагогикасының қайнар көздері.

3.Қазақтың халықтық педагогикасының мазмұны.

1. 
   Қазақ этнопедагогикасының өзіндік ерекшеліктері қандай?
   
2. 
   Қазақтың халықтық педагогикасының қайнар көздерін ата.
   
3. 
   Қазақтың халықтық педагогикасының мазмұны қандай?
   
4. 
   Қазақтың халықтық педагогикасының ұстанымдары қандай?
   

1. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы, «Сана», 1995
   
2. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақтың халық педагогикасының тарихынан. Алматы, «Кітап», 1992
   
3. 
   Қалиев С. Халық педагогикасының тағылымдары // Бастауыш мектеп-1991-№5 – 26 б.
   
4. 
   Қалиев С., Базилов Ж. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы, РБК, 1993
   
5. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат -2002-№5 – 37 б.
   
6. 
   З.Әбілова, Қ.Қалиева «Этнопедагогика оқулығы» Алматы 1990 жыл
   

1.Этникалық мәдениет және білім. Этномәдени білім туралы түсінік.

2.Білімнің мәдени сәйкестілігі.

3.Қазақстанда этномәдени қызығушылықтарды жүзеге асыру. Этномәдени білімді іске асыру ұстанымдары. Мәдениетаралық толеранттылық. Полиэтникалық білімдік орта.

1. 
   Этникалық мәдениет дегеніміз не?
   
2. 
   Этномәдени білім туралы түсінік.
   
3. 
   Қазақстандағы этномәдениеттің қалыптасуы.
   

1. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат – 2002 №5 37 б.
   
2. 
   З.Әбілова, Қ.Қалиева «Этнопедагогика оқулығы» Алматы 1990 жыл
   
3. 
   Арғынбаев Х. Қазақ отбасы:/Қазақ отбасының кешегісі мен бүгінгісі жайындағы ғылыми зерттеу еңбек/ Алматы: Қайнар, 1996 – 286 б.
   
4. 
   Ақбаев Н. Ата салтыңды аяла: салт-дәстүрлері туралы таным. Алматы: Ана тілі, 1998-159
   

1) Тұқымқуалаушылық, орта, тәрбие деген халықтық көзқарас.

2)Табиғат. Қарым-қатынас Тұрмыс. Балалар ортасының уақытша топтар, ұжымдар.

3) Халықтық ойындар, жарыстар.

1. 
   Тұлға дегеніміз кім?
   
2. 
   Тұлға қалыптасуына әсер ететін халықтық педагогикалық факторларды ата.
   

1. 
   Қалиев С. Халық педагогикасының тағылымдары // Бастауыш мектеп-1991-№5 – 26 б.
   
2. 
   Қалиев С., Базилов Ж. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы, РБК, 1993
   
3. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат -2002-№5 – 37 б.
   

1. Халықтық еңбек дәстүрлері және олардың педагогикалық мәні.

2. Еңбек дәстүрлі түрлерін үйрету.

3. Еңбек тәрбиесінің әдістері, түсіндіру, әрекет түрлерін көрсету, жаттығу өсиет, мадақтау, тиым т.б.

1. 
   Халықтық еңбек дәстүрлері және олардың педагогикалық мәні қандай?
   
2. 
   Еңбектің дәстүрлі түрлерін ата.
   
3. 
   Еңбек тәрбиесінің әдістері, түсіндіру, әрекет түрлерін көрсету, жаттығу өсиет, мадақтау, тиым т.б. жайлы айт.
   

1. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақ тәлім-тәрбиесі. Алматы, «Сана», 1995
   
2. 
   Жарықбаев Қ, Қалиев С. Қазақтың халық педагогикасының тарихынан. Алматы, «Кітап», 1992
   
3. 
   Қалиев С. Халық педагогикасының тағылымдары // Бастауыш мектеп-1991-№5 – 26 б.
   
4. 
   Қалиев С., Базилов Ж. Қазақ халқының салт-дәстүрлері. Алматы, РБК, 1993
   
5. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат -2002-№5 – 37 б.
   
6. 
   З.Әбілова, Қ.Қалиева «Этнопедагогика оқулығы» Алматы 1990 жыл
   

1.Этнопедагогикалық білімдерді мұғалімдік кәсіптік іс-әрекетіне қолдану, этнопедагогика бойынша сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың түрлері. 

2.Қазақстанның жалпы білім беретін мектептеріне этнопедагогиканы енгізудің қазіргі жағдайы «Атамакен», «Елім-ай», «Жұлдыз», «Кәусар бұлақ», ұлттық бағдарламалары, олардың Қазақстан Республикасын орта және жалпы білім беретін мекемелердегі бағыттарды және қолданылуы.

Бақылау сұрақтары:

1. 
   Этнопедагогика бойынша сыныптан тыс жұмысты ұйымдастырудың қандай түрлері бар?
   
2. 
   Қазақстанның жалпы білім беретін мектептеріне этнопедагогиканы енгізудің қазіргі жағдайы қандай?
   

1. 
   Мырзатаева Б. Халықтық салт-дәстүрлердің бала дамуына ықпалы. Ұлағат – 2002 №5 37 б.
   
2. 
   З.Әбілова, Қ.Қалиева «Этнопедагогика оқулығы» Алматы 1990 жыл
   
3. 
   Ә.Табылдиев. Халық тағылымы. А.-1992. Ғаббасов С. Халық педагогикасының негіздері. Алматы, 1995.
   
4. 
   Қ.Б.Жарықбаев. Қазақтың тәлімдік ой-пікір антологиясы. А-1994.
   

Тапсырма тақырыбы:

1.Төрт түлікке байланысты

2.Өнер, білім

3.Батырлық, ерлік

4.Елдік, ынтымақ, бірлік.

Тағыда басқа тақырыптарды қарастырыңыз.

Әдебиет Ә. Табылдиев.Халық тағылымы. А-1992

Формасы Ақпараттық жоба (топқа бөлініп буклет жасаңыз)
СӨЖ №2

Тақырып: Бала тәрбиесіндегі халықтық ұстанымдар

Мақсаты Қанатты сөздерді педагогикалық процесте қолданудың жолымен таныстыру

Тапсырма мазмұны Бала тәрбиесіндегі халықтық ұстанымдар Тапсырма: Конспект жасап материал жинақтап қабырға газетін дайындаңыз

Әдебиет С.Ғаппасов.Ізгілік әліппесі А-1991.

Бастауыш мектеп №8,9-2006

1.Тұрмыс-салт

2.Табиғатқа байланысты

3.Аңдарға байланысты

Тапсырма: Бақылау сұрақтары

1.Қазақтың тұрмыс-салт жырлары

2.Қазақтың тұрмыс-салт жырларының жаңаша мазмұны