Ата-аналармен жеке кездесу

Сынып жетекшілерінің, мұғаліндердің ата-аналармен жеке кездесуі мектеп өміріне дәстүрге айналған. Оқушылардың отбасына бару, ата-аналарды мектепке шақыру арқылы сынып жетекшілері олармен кездеседі Ата-аналармен әңгімелесудің барысында баланың мінез-құлқы, ынтасы мен қабілеті, қызығуы мен бейімділігі, отбасы мұғаімдерімен, жолдастарымен қарым-қатынасы жайлы түсінік алады. Сонымен бірге, сынып жетекшілері ата-аналарды балаларының үлгерімі, қоғамдық жұмысқа белсенділігі, кейбір қылықтары туралы мәліметтермен таныстырады. Оқушылардың күн режімі, оларды еңбекке баулу, үйге берілген тапсырмаларды орындау жайлы ата-аналарға педагоппсалық кеңес береді.

Ата-аналарды мектепке шақырып сөйлесудің де маңызы өте зор. Ата-аналармен әңгімелесу мазыұны әртүрлі тақырыптарға байланысты. Мәселен, бала жаксы оқыды, тәртібі де жаман емес, бірақ қоғамдық пайдалы жұмысқа қатысуға ынтасы жоқ. Бұл жөнінде ата-аналарды күн бұрын ескеріу, оларға дұрыс кеңес беру өте қажет. Ғылымның кейбір салаларында баланың дарындылығын дамыту мәселесі ал кейде ата-аналарды баланың өрескел қылықтары үшін де шақыруға тура келеді.

Міне, осы жағдайларға ата-аналармен кездрсіп, оларға педагогикалық кеңес беру сынып жетекшілерінің мұғалімдердің, мектеп басшыларының, борышы, нақты көмегі. Мектепте кездесу үшін ата-аналар күні белгіленеді Осы күні олар мектепке келіп, тәрбие оқу мәселелері жайлы пікір алысады, қажетгі педахогикалық кеңестер алады.

Ата-анадар жиналысы мекпеп бойынша жылына екі рет, сыныптар бойынша төрт рет өткізіледі. Жиналысты дұрыс ұйымдастырып өткізуге ата-аналар комитеті мен ата-аналар белсенділері және мектеп басшылары сынып жетекшіжрімен бірдей жауап береді Ата – аналар жиналыстарында оқу-тәрбие жұмысы қаралады, оның сапасын жақсартудың негізгі залалдары белгіленеді. Кейбір ата-аналар отбасылық тәрбие жайлы есеп береді. Жиналыстарда сынып жетекшілері ата-аналарды сынып ұжымының оқу-тәрбие жоспарымен, ал мектеп басшылары оқушылар және ата-аналар комитетінің іс-жоспарларымен таныстырады.

Мектеп өмірінде тақырыптық ата-аналар жиналыстарын өткізіп отырудын зор тәрбиелік мәні бар. Мұндай жиналыстардың мақсаты – ата-аналарды психологиялық-педагогикалық білім мен тәжірибе жаңалықтарымен таныстыру, ой қорыту.

Селолық жерлерде ата-аналардың жұмыс жағдайын, жер шалғайлығын ескеріп, жиналысты сол жерге барып өткзуге де болады. Ол үшін, мектеп ұжымы алыстағы мал шаруашылығы отарында қызмет ететін оқушылардың ата-аналарымен өткізілетін жиналыстарды жыл басында жоспарға енгізеді. Жоспар бойынша сынып жетекшілері, мұғалімдер оқу-тәрбие мәселелері жайлы, педагогикалық тақыръпггарға, халықаралық жағдай туралы дәрістер оқыды, әңгімедер өткізеді. Мұндай жиналыстар ата-аналармен кең пікір алысу дәрежесінде өткізілуі тиіс.

Мұғалімдердің басшылығымен оқушылар — көркем-өнерпаздар үйірмесінін мүшелері ата-аналар алдында өнер көрсетеді.

3 ПРАКТИКАЛЫҚ ЖӘНЕ ЗЕРТХАНАЛЫҚ СҰРАҚТАР

Семинар 1 тақырыбы: Жанұялық кеңес беру практикасының дамуы

Жоспар:

Жанұялық психотерапия және жанұялық кеңес беру

Жанұялық кеңес берудің мақсаттары мен міндеттері
Семинар 2 тақырыбы: Жанұялық кеңес берудің теоретикалық негіздері

Жоспар:

Жанұямен жұмыстағы психотерапевтикалық бағыттар.

Кеңес берудің бағалау тиімділігі.

Жанұялық кеңес берудің негізгі принциптері.

Жанұяға психологиялық кеңес берудің негізгі этаптары.
Семинар 3 тақырыбы: Мінез-құлықтық жанұялық психотерапия

Жоспар:

Теоретикалық конструктілер және негізгі идея.

Психотерапия практикасы: ата-аналар үшін мінез-құлықтық тренингтнр.

Мінез-құлықтық ерлі-зайыптылар психотерапиясының тиімділігі

Жанұя базисті адамдық жүйе ретінде.

Құрылымдық жанұя психотерапия практикасы

Теоретикалық конструктілер және негізгі идея.

Вирджинии Сатир техникасы.

Тәжірибеге негізделген жанұялық психотерапияның эффективтілік техникасы.

Теоретикалық конструктілер және негізгі идея.

Трансгенерациональды жанұялық психотерапия практикасы.

Ата-анасымен тұратын жанұялармен жұмыс.

Трансгенерациональды жанұялық психотерапия тиімділігі


Семинар 7 тақырыбы: Жанұялық кеңестегі біріншілік психодиагностика

Жоспар:

Клиент шағымынығ анализі. Шағым құрылымы.

Локус (субъективті және объективті). Өзіндікдиагноз.

Мәселе. Сұраныс. Сюжет.

Психологиялық болжам — жанұяны психологиялық зерттеудің басты нәтижесі.
Семинар 8 тақырыбы: Жанұяға кеңестік психологиялық көмектің психотерапевтикалық модельі

Жоспар:

Баланың даму психологиясы және ата-аналарының қарым-қатынасы және балалар кеңестік практиканың теоретикалық негізі ретінде.

Бала дамуының объективті және субъективті детерминанттары.

Ата-аналық құрылым детерминациясы және тәрбиелеу стилдері.

Ата-аналар қарым-қатынасы және балалар бала дамуының детерминанты ретінде.
Семинар 9 тақырыбы: Жанұялық психодиагностика

Жоспар:

Кеңес беру процесіндегі психодиагностикалар, психотерапиялар, психологиялық коррекциялар.

Бірінші кездесудің негізгі функциялары.

Балаға негізделген шағым жағдайындағы ситуациялар.

Психикалық дамудың бұзылу параметрлері.

Конфликт параметрлері.

Некеге түсу сұрақтары бойынша кеңес беру.

Болашақ жұбайымен өзара қарым-қатынас.

Бала күтіп отырған жанұяға психологиялық көмек. Оның негізгі міндеттері.

Ажырасу жағдайында кеңес беру.

Клиенттердің шағым нұсқалары.

Бала және ажырасу.

Қалыптасқан жанұядағы жұбайлардың өзара қарым-қатынасы.

Ерлі-зайыптылардың ата-аналарымен қарым-қатынасы.

Жұбайларға тұлғааралық мәселелер бойынша кеңес беру.

Жанұяда күш көрсету мәселесі бойынша кеңес беру.
Семинар 13 тақырыбы: Ата-аналардың балаларымен өзара қарым-қатынасына кеңес беру

Жоспар:

Жанұяның балаларымен қарым-қатынасының күрделілігіне байланысты кеңес беру.

Ата-аналардың төменгі сынып оқушыларына кеңес беруі.

Жеткіншек жастағы психология-педагогикалық мәселелердің шешімі.

Студенттер дәріс материалдарына, ұсынылған еңбектер мен әдебиеттерге сүйену қажет. Жиналған материалдарды бір жүйеге келтіріңіз. Әрбір автордың негіздемелерін зерттеп, танысыңыз. Өзіңізді осы авторлардың позициясына қойып көріңіз.

Студенттер белгілі бір психологиялық мектептердің позициясын көрсетуге байланысты топтарға бөлінеді. Әрбір топ 15-20 минутта дискуссия барысында өздерінін көзқарастарын дәлелдеп шығатын сұрақтар тізімін белгілейді. Қарсылас жақты мұқият тыңдап, олардың келтірген дәлелдемелердін дұрыс, бұрыстығын анықтаңыз. Осындай көптеген көзқарастардың балаларға білім беру мен оларды тәрбиелеуде алатын орны қандай? Бір проблемаға байланысты бірнеше көзқарастардың болуы неліктен? т.б. сұрақтар төңірегінде ойланып көріңіз.

Осы кезеңде тақырыптың өзектілігі айқындалып, оның күрделілігі, практикамен теорияда шешілу деңгейі ашылуы қажет және ағымдағы өмірдің түрлі аспектілерімен болашақ әрекетімен байланысы проблемалары көрсетілуі тиіс.

Топ бірнеше шағын топқа бөлінеді. Әр топтың тапсырма шеңбері анықталады (жағдаятты зерттеу. өз жауабымен шешімін нақтылау, өз көзқарасын публикалық қорғауға даярлану), шешім іздеу және талдау шекарасы, өздік жұмыс уақыты белгіленеді.

Оқытушы топтың жұмысын бақылайды, туындаған сұрақтарға жауап береді, нұсқаулар береді.

Шағын топтардың өкілдері кезек-кезек жұмыс нәтижесі туралы хабарламаларымен таныстырады, жағдай туралы жалпы көзқараспен таныстырып, қойылған сұрақтарға жауап береді, ұсынылған альтернативті шешімдерге талдау жасайды.

Топ өкілдері сөздерінен кейін, жалпы пікірталас басталады. Көзқараспен шешімді талдау, нәтижені талдауды бағалау, мәселені шешу жолын қарастыру,, тиімді шешімге келу.

5-кезең. 10 минут. Қорытынды әңгіме.

Оқытушы жағдаятпен жұмыс барысындағы ұжым жұмысының жақсы нәтижесін ерекше көрсетеді. Дұрыс және қате шешімдерді бөліп көрсетеді.

Студенттердің өздік жұмысы (БӨЖ) олардың индивидуалды және топпен оқу әрекетінің көптеген түрлері кіреді, бұлар оқытушының көмегінсіз іске асады (немесе жартылай көмегі, егерде өздік жұмысы аудиторияда орындалса).

Өздік жұмысының маңыздылығы оқытыушының көмегінсіз, студенттердің міндетті түрде қатысуы мен, алынған ақпаратты білімде қолдану оның қандай да бір іс-әрекетте қолданылуынан тұрады.

БӨЖ – өзінің білімін жетілдіру әдісі, оқытудағы әртүрлі әдістермен дедактикалық байланысы. Студент өздік жұмысы процесінде белсенді шығармашылық жеке тұлға ретінде көрінеді, өзінің мәдениетін таратушы, бағдарын,болашақ мамандыққа көрсетеді.

1. 
   Жазып отырған тақырыптан алшақтамай, оның мазмұнын нақты ашуға талпыну.
   
2. 
   Артық баяндау, қажетсіз дәлелдемелер мен көп сөзділікке жол бермеу.
   
3. 
   Міндетті түрде жоспар болуы және тақырып мазмұнын жоспарға сай рет-ретімен жүйелі баяндауы қажет.
   
4. 
   Жұмыс түсінікті, мағыналы, орамды тілмен жазыдуы тиіс.
   
5. 
   Барлық айтылған ойды жинақтап, тұжырымдап, тиісті қорытынды жасау.
   

1. Өздігінен білім алу үшін, алдымен сол жұмысқа қажетті нақты дағдыларға (іштей жылдам оқи білу, библиографиялық дағдылар, түрлі анықтама әдебиеттерді пайдалана білу, оқығандарды жазып алу т.б.) ие болу керек.

2. Біліммен жемісті шұғылдану қолайлы жағдайларды (уақыт, орын, тиісті әдебиеттер мен құралдардың болуы т.б.) керек етеді, ең дұрысы кітапханаларда, оқу залдарында біліммен шұғылдануға дағдылану.

3. Өздігінен білім алатын адам нені оқитынын анық біліп, ол жұмысты белгілі жоспармен, жүйемен жасауы керек.

4.Алғашқы кезде оқытушылардан, тәжірибелі адамдардан, кітапханалардан ақыл-кеңес алудың пайдасы зор.

5. Өздігінен білім алу жұмысын асықпай, көп үзіліс жасамай жүргізген жөн.

6. Оқыған материалды мұқият ұғатындай етіп ұғып, түсінбеген жерлерді қалдырмай, қайталап оқып, оның негізгі жақтарын жазып алу қажет.

7. Анықтама әдебиеттерді, энциклопедияларды, түрлі сөздіктерді қоса пайдаланып отыру керек.

• 
  Жұмыстың көлемін шамадан тыс асырмай, оның сапасын арттыруға көңіл аудару;
  
• 
  Студенттердің өздік жұмысын оқу жұмысының басқа түрлерімен дұрыс ұштастыра білу;
  
• 
  Студенттердің дербестігін арттырып, өзіндік білім алу қабілетін жүйелі түрде дамыту;
  
• 
  Өзіндік жұмыстың мазмұнына күнделікті өмірден алынған материалдарды, хабарларды енгізу;
  
• 
  Студенттердің табиғат пен қоғам дамуының жалпы заңдылықтарын, сонымен қатар нақты фактілер мен құбылыстарды өздігінен талдап түсінуге үйрету;
  
• 
  Студенттердің алған білімдерін іс жүзінде қолдана білуге дағдыландыру;
  
• 
  Студенттердің оқу жұмысына шығармашылық тұрғыдан қарауға, әр уақытта дербес және белсенді әрекет жасауға баулу;
  
• 
  Студенттердің өздігінен дербес жұмыс істеу, еңбек ету дағдыларын қалыптастыру.
  

1 Жанұялық кеңес берудегі құрылымдық бағыттары

2 Жанұямен жұмыстағы стратегиялық модель

3 Тәжірибеге негізделген жанұямен жұмыс моделі

4 Некеге дейінгі және неке алдындағы кеңес беру

5 Қалыптасқан жанұядағы жұптарға кеңес беру

6 Ата-аналардың балаларымен өзара қарым-қатынасы
ӘДЕБИЕТТЕР

Негізгі әдебиеттер:

1 Алешина Ю.Е. Индивидуальное и семейное консультирование. – М., 1999.

2 Артамонова Е.И. и др. Психология семейных отношений с основами семейного консультирования. – М., 2002.

3 Бурменская Г.В. Возрастно-психологическое консультирование. – М., 1990

4 Браун Дж., Кристенсен Д. Теория и практика семейной психотерапии. – СПб., 2001.

5 Варга А.Я. Системная семейная психотерапия. Краткий лекционный курс. – СПб., 2001.

6 Краховил С. Психотерапия семейно-сексуальных дисгармоний: Пер. с чешск. – М., 1991.

7 Карабанова O.A. Психология семейных отношений и основы семейного консультирования. – М., 2005.

8 Навайтис Г. Семья в психологической консультации. – М, 1999.

9 Хухлева О.В. Основы психологического консультирования и психологической коррекции. – М., 2001.

10 Эйдемиллер Э.Г. Методы семейной диагностики и психотерапии. – М., 1996.

11 Эйдемиллер Э.Г., Юстицкис В.В. Психология и психотерапия семьи. – СПб., 1999.

Қосымша әдебиеттер:

1 Кочарян Г.С., Кочарян А.С. Психотерапия сексуальных расстройств и супружеских конфликтов. – М., 1994.

2 Захаров А.И. Как предупредить отклонения в поведении ребенка: Кн. для воспитателей детского сада и родителей. – М., 1993

3 Захаров А.И. Неврозы у детей и психотерапия. – СПб., 1998.

4 Маданес К. Стратегическая семейная терапия / Пер. с англ., 1999.

5 Минухин С., Фишман Ч. Техники семейной терапии. – М., 1998.

6 Овчарова Р.В. Справочная книга школьного психолога. – М., 1996.

7 Пезешкиан Н. Позитивная семейная психотерапия: Семья как психотерапевт / Пер. с англ., нем. – М., 1993.

8 Психотерапевтическая энциклопедия. / Под ред. Б.Д. Карвасарского. – СПб., 1998.

9 Пэпп П. Семейная терапия и ее парадоксы. – М., 1998.

10 Черников А.В. Интегративная модель системной семейной психотерапев­тической диагностики. – М., 1997.