MS Excel КЕСТЕЛІК ПРОЦЕССОРЫ. №3.Зертханалық жұмыс
Деректерді енгізу және редакциялау. Формулалрды енгізу.
Мақсаты: Студенттерді MS Excel кестелік процессорында жұмыс істеуді үйрету. Берілген жұмыстарды орындау нәтижесінде, студенттер формуларды және функцияларды енгізу диаграммалармен жұмыс істей білу керек.
Қысқаша теориялық мәліметтер
Бір парақты түгел белгілеу үшін оның сілтемесіне басу керек. Ал бірнеше біріктірілген парақтарды белгілеу үшін , алдымен олардың 1-сіне шертіп, одан соң shift пернесін басу арқылы соңғы парақты белгілеймиз.Жаңа парақты қою үшін вставка +лист командасын орындау керек. Жою үшін правка+удалить командасы қолданылады.
Толтыру маркері- бұл белгіленген диапазонның бұрышындағы кішкентай қара квадрат. Тышқанның курсоры толтыру маркеріне түскен кезде қара крест түріне ие болады: Автотолтыру маркері – белгіленген ұяшықтың оң жақ төменгі бұрышында орналасқан қара квадрат. Автотолтыру – бұл мәліметтерді тезірек енгізуге көмектесетін функция. Маркерді жылжытқанда ұяшықтарда тек көшіру ғана жүргізілмейді. Мысалы: кез келген ұяшыққа 1, ал көрші ұяшыққа(оң жағына) 2 санын енгізіп, екі ұяшықты қатар белгілеп жол бойымен тартатын болсақ 1,2,3,4......қатары пайда болады. Ұяшықтың адресін пробелсіз латын әріптерімен енгізу керек. Формулаларда ұяшық адресін клавиатураның көмегінсіз, тышқанды шерту арқылы енгізуге болады. Формуланы енгізу әрқашан = белгісінен басталады. Формула жұмыс парағында есептеулер жүргізілетін өрнек түрінде көрсетіледі. Формула аргументі ретінде ұяшықтар мәне қолданылады: =A1+B1 Ұяшықтың салыстырмалы адресі – дегеніміз формулалар арқылы есептеудегі қалыпты жағдай. Мұндай формуланы оңға немесе солға көшірген кезде ұяшықтағы қатардың аты өзгереді, ал жоғары немесе төмен көшіргенде – жолдың нөмірі өзгереді.  Мысал. А1 ұяшығына 5 санын енгізейік, В2 ұяшығына 7 санын. В1 ұяшығында формула бойынша есептегенде 6 санын, ал А2 ұяшығында 11 санын береді. Формуланы В1 ұяшығынан С1 ұяшығына көшіргенде қатардың аты өзгереде және С1дің мәні 7 тең болады. А3 ұяшығында 18. Абсолютті адресация, есептеу кезінде мәні өзгермейтін жағдайда қолданылады. Мысалы мына түрде жазылады: =$A$1. Соған сәйкес мұндай формуланы жұмыс парағының басқа ұяшығына көшірген кезде =$A$1 формуласында берілген мән сақталады. Егер жоғарыда көрсетілген мысалда, В1 ұяшығындағы А1 ді $A$1 ге ауыстырсақ, онда В1 және С1 ұяшығындағы мәндер бірдей 6-ға тең болады. Аралас адресация көшірген кезде құрамдас ұяшықтардың біреуінің аты өзгермеген жағдайда, салыстырмалы және абсолютті адресациялардың комбинациясын білдіреді. Формула енгізу. Клавиатурадан формула енгізу үшін келесі әрекеттерді орындау қажет: Формула енгізетін ұяшықты белгілеу (=) белгісін енгізу Формуланы енгізу. Бұл формула формула жолында пайда болады. Есептегенде enter пернесін немесе формула жолындағы галочканы шерту қажет. Автосуммалау автоесептеу Ең кең қолданатын СУММ функциясы болғандықтан оны жылдам енгізудің әдісі қарастырылған: Сумманы қоятын ұяшықты белгілеу. Ең ыңғайлысы жолдың немесе бағанның сонына қою қажет, өйткені MS Excel қандай ұяшықтарды қосу қажеттігін анықтауы мүмкін. Стандартты панельдер тақтасында «Автосумма» батырмасын басу арқылы. Белгіленген ұяшықта функция пайда болып, жоғары немесе сол жағына қарай дипазон аралығы белгіленеді. MS Excel белгілеген диапазон дұрыс болмаған жағдайда, формуланы формула жолында қолымен өзгертуге болады немесе тышкан көмегімен диапазон аралығын белгілеу қажет. Enter пернесін басу немесе формула жолындағы enter батырмасын басу. Жай ғана «Автосумма» батырмасын басса, белгіленген ұяшықта СУММА қойылады.
Тапсырма:
1 тапсырма
1. MS Excel бағдарламасын іске қосындар (Пуск/программы/ MS Excel) 2 Құрылған жұмыс кітабын өздерінің топтарының атымен сақталған бумада «№_аты-жөні» атымын сақтаңыз.
3. Сатылған тауарлардың табысын салыстыру.
Есептің берілген мәліметтер келесі:
номиналдық бағасы
сатылу бағасы
жылындағы есептелген пайдасы
пайданың табысы
Есепті есептегенде келесі құжат ұйымдасылған болу керек:
ЗИЛ-130 АВТОМОБИЛЬДЫҢ ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТІНЕ
АРНАЛҒАН ЖАНАТЫН ЖӘНЕ МАЙЛАЙТЫН МАТЕРИАЛДАР НОРМАСЫ.
Материал
аты
|
Материалдың белгісі
|
Өлшеу бірліктері
|
Номиналдық бағасы
|
Сатылу бағасы
|
Жылындағы есептелген пайдасы
|
Пайданың табысы
|
|
|
|
|
|
%
|
тенг.
|
номин.
|
фактич.
|
Бензин
|
А-76
|
л
|
10000
|
17780
|
400%
|
|
|
|
Керасин
|
|
л
|
10000
|
22900
|
400%
|
|
|
|
Масло моторное
|
М-8А, заменитель М-8б
|
кг
|
5000
|
56000
|
320%
|
|
|
|
Масло трансмиссионное
|
Тап-15В, заменитель Тэп-15
|
кг
|
1000
|
2015
|
653%
|
|
|
|
Масло для гидросистем
|
|
кг
|
1000
|
2482
|
736%
|
|
|
|
Смазка
|
ЯНЗ-2 солидол
|
кг
|
5000
|
5200
|
325%
|
|
|
|
Есептің шығатың корсеткіш формуласы келесі түрінде болу керек:
жылындағы есептелген пайдасы (тенге) = номиналдық бағасы* жылындағы есептелген пайдасы (%)
пайданың табысы (номин)= жылындағы есептелген пайдасы(%)
пайданың табысы (фактич)= жылындағы есептелген пайдасы (тенге)/ сатылу бағасы
1. Нақты пайданың табысы көрсететін мәліметтерді бөлік бір бетте айналма диаграммасын орналастырыңыз.
2. Сатылған бағаны және номиналдық бағасын мәліметтер туралы атқаратын гистограмманы жаңа бетінде орналастырыңыз, графиктің аты және оның аңызың шығарыңыз.
3. Құжаттың негізі бойынша келесі мағнасын есептеңіз.
Есеп айыратын баға
|
Мағнасы
|
Сатылу бағаның орта мағнасы
|
|
Сатылу бағаның максималдық мағнасы
|
|
Сатылу бағаның минималдық мағнасы
|
|
Нақты табыстын максималдық мағнасы
|
|
Нақты табыстың минималдық мағнасы.
|
|
2 тапсырма.  функциясының мәндерін х айнымалысы  аралығанда 0,2 қадамымен өзгергендегі мәндері үшін есептеу керек. Мұндағы k = 10.
Есептің нәтижесін мынадай кесте түрінде көрсету қажет болсын:
Автотолтыруды қолдана отырып, А4 ұяшығынан А24 ұяшығына дейін 1-ден 21-ге дейінгі сандарды жазыңыз. Ол үшін А4 ұяшығына 1 санын жазып, тышқанның курсорын осы ұяшықтың оң жақ төменгі шетіне орналастырып, Ctrl басып тұрып, пайда болған қара түсті қосу белгісін А24 ұяшығына дейін жеткізген соң тышқанның батырмасын босатыңыз.
В4 ұяшығына =$H$4 адресін теріңіз. (Бұл абсолютті адрестеу В4 ұяшығыан Н4 ұяшығының мәні енгізілетінін көрсетеді)
В5 ұяшығына =В4+$І$4 формуласын жазыңыз. (Бұл х-тің бастапқы мәніне І4 ұяшығының мәні, яғни қадамы қосылатындығын білдіреді. Қадам тұрақты 0,2 тең болғандықтан абсолютті адрестеуді қолданамыз)
В5 ұяшығындағы формуланы В24 ұяшығына дейін созамыз.
Нәтижесінде осы блок –2 мен 2 аралығында қадамы 0,2-ге өсіп отыратындай шамалармен толтырылуы керек (-2; -1,8; -1,6; ...; 2)
С4 ұянығына =$J$4 абсолютті адрестерін жазыңыз.
С5 ұяшығына =С4 формуласын теріңіз.
С5 ұяшығындағы формуланы С6:С24 ұяшықтарына көшіріңдер (коэффициент 10-ға тең болғандықтан, осы блоктағы ұяшықтарға 10 саны жазылуы керек).
D4 ұяшығына =В4*В4-1 формуласын жазыңыз да, осы формуланы D5:D24 ұяшықтарына көшіріңіз.
Е4 ұяшығына =В4*В4+1 формуласын жазыңыз да, осы формуланы Е5:Е24 ұяшықтарына көшіріңіз.
Ғ4 ұяшығына =С4*(D4/Е4) формуласын жазыңыз да, осы формуланы Ғ5:Ғ24 ұяшықтарына көшіріңіз.
Нәтижесінде мынадай кесте шығу керек:
Негізгі және көмекші кестелерді безендіре-йік:
а) негізгі және көмекші кестелерді белгілейік те, Формат – Ячейки... командасын орындайық, шыққан сұхбат терезеден Граница астарлы бетін таңдайық, осы беттегі Тип линии ішкі терезесін сызық түрін таңдап, Внешние және Внутренние батырмаларын басып, содан кейін ОК батырмасын басыңдар.
б) негізгі және көмекші терезелердің түсін өзгертейік, ол үшін екі кестенің бірін белгілеп, Формат – Ячейки... командасын орындайық, шыққан сұхбат терезеден Вид астарлы бетін таңдайық та, кез-келген түсті таңдап, ОК батырмасын басайық.
Өзіндік жұмыс
Тапсырма №1.  функциясының мәндерін х айнымалысы  аралығанда 2 қадамымен өзгергендегі мәндері үшін есептеу керек.
Тапсырма №2. y= функциясының мәнін [0;2] аралығында 0,2 қадаммен есептеңдер.
Тапсырма №3. y=3sin +0,35x-3,8 функциясының мәнін [2;3] аралығында 0,1 қадаммен есептеңдер
Бақылау сұрақтар
Достарыңызбен бөлісу: |
