Ғаламтор дүкенін басқарудың автоматтырылған жүйесін жобалау

70 

 

Артық бөлінетін және шығатын жылу  O

АШЖ

 балансына сүйене отырып 

осы: 

 

O

АШЖ

 = 



Q

 – 



QШЫ                 

                              (5.3) 

 

мұндағы 



Q – бөлмеге келетін жылудың суммарлы саны;

 



Q

шы 

– бөлмеден шығатын суммарлы жылудың саны (есептеу арқылы

жылудың 

жоғалуы, жылыңған жылудың бөлмеге келуі және т.б.).

 

Жұмыс 

аймағында 

микроклимат 

денеге 

әсер 

ететін 

анықталадытемпература, 

ылғалдылық 

және 

жылдамдығы 

Адам 

комбинацияларыәуе, сондай-ақ айналадағы беттердің температурасы [10]. 

Басқа  жағдайларда  қамтамасыз  ету  қажет,  рұқсат  етілген 

микроклиматтық  шарттары,  т.  е.  мұндай,  бірақ  пайда  болуы  мүмкін  кернеу 

ағзаның  терморегуляциясы,  бірақ  шегінен  оның  физиологиялықикемделу 

мүмкіндіктерін  жаттықтырудың.  Бұл  ретте,  салық  бұзушылықтар 

денсаулығының жай-күйі, бірақ байқалуы мүмкін жағдайының нашарлауына 

және жұмысқа қабілеттігінің төмендеуіформуламен есептейміз: 

 

   

 

 

 

 

Q

2

 = 1100 



N 

    

 

(5.4)

 

 

 

мұнда N – шамдалдан шығатын қуат кВт 

Q

2

 = 1100 



0,28 



4 = 1120 кВт. 

Адамдардан шығатын жылу Q

3

 төмендегі формуламен анықтаймыз: 

 

 

 

 

 

 

Q

3

 = n 



q

ч

   

      

 

(5.5)  

 

мұнда n –жұмыс атқаратын адамдар саны; 

q

ч

 - жылу саны, бір адамнан бөлінетін, 5.2- кестесінде көрсетілген. 

 

Кесте  5.2  –  Жылу  саны,  бір  адамнан  бөлінетін,  жұмыс  істеу  категориясына 

байланысты және осы жұмыс зонадағы температураға байланысты 

   

 

 

 

 

 

   

 

Жылу, Вт

 

 

 

 

 

 

Жұмыс категориясы

 

 

Толық

 

 

 

     

Ашық

 

 

 

 

 

 

егер

 

 

 

егер

 

 

 

егер

 

егер

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   

 

 

 

100

0

 

С

 

 

350

0

С

 

 

     

100

0

С

 

350

0

С

 

 

 

 

 

Жеңіл

 

 

180

 

0

С

 

 

145

 

0

С

 

 

     

150 

0

С

 

5

 

0

С

 

 

 

 

Q

3

 = 1*145 = 145 Вт. 

 

 

Жылу  саны,  күн  радиациясынан  бөлмеге  келетін  Q

КУН.РАД

, осы 

формуламен анықталады: 

 

Q

КУН.РАД 

= F

ост



q

ост



A

ост                                                                         

(5.6) 

71 

 

 

Жабылған жағдай үшін:  

 

 Q

Ж.рад 

= F

n



q

n



A

n                                                                                          

(5.7) 

 

мұндағы F

ост

 және F

n

 – жабылатын беттің ауданы, м

2

; 

q

ост

  және  q

n

  –  жылу  келетін  1  м

2

  беткі  шыныдан  және  беткі 

қабаттан,егер жылу өткізу коэффициент, тең болса 1 Вт; 

A

ост

 – шыналу коэффициенті;  

k

n

  – қабатқа жылу берілу коэффициенті, 1 Вт / м

2



0

С. 

 

Осы  мән  q

ост 

тәуелділіке  және  географиялық  қабаттың  орнында 

терезелерінің және шаманың 71 – 241 аралығындағы мәндерін қабылданады, 

ал  коэффициент  A

ост

  тәуекел  шынының  түріне  және  оның  күнге  қарсы 

қорғаныс  құрлымына  байланысты  –  осы  шекте  0,25  –  1,25,  жылу  келудің 

орташа  мәні,  ол  күннен  келетін  радиацияға,  қандай  қабаттардан  өтетінін 

ескеріп отырылады 6 – 24. 

F

ост

 = 1,3 



1,3 



2 



3,7 м

2

. 

Жұмыс  істеу  орнының  терезесі  солтүстікке  қарай  бағытталған,  соған 

орай оның мәні q

ост

 тең 

м2

Вт

140

. Осыдан A

ост

 = 0,35 

Q

ост.рад

 = 3,5 



147 



0,33 



174,4 Вт. 

Жылу  келуінің  орташа  мәні  географиялық  түрде  ұзындығын  ескертіп 

алажәне қабатын қарастырсақ тең Q

п.рад 

= 18 Вт. 

Бөлмедегі  жылудың  жоғалуы  Q

ух

,  кВт  есектен  және  қабырғадан, 

терезені формула арқылы бағалайды: 

 

 

S

 

–

 аудан, м

2

; 

δ – қабырғаның қалындығы, м. 

Жұмыс  істеу  бөлмесінің  қабырғасы  ауыр  бетоннан  жасалған  М600, 

жылу өткізгіштігі тең 12 Вт. Қабырға қалындығы δ = 0,8 м. 

 

Q

ух

 = 

54

,

364

5

,

0

)

15

4

,

22

(

*

23

*

1

,

1





Вт 

Бөлмеге келетін жылудың суммарлы санын есептейік: 

 



Q



 Q

2



 Q

3



Qост.рад



 Q

n.р.р

 

(5.9) 

 





Q 



144125 



165,4 



15 



1530,3 кВт. 

 

Q

ух



 

λ 



S * (t

выт



 t

пр

 )   

(5.8)

 

δ 

 

 

 

 

 

Вт

 

 

 

 

 

мұндағы 

λ

 – қабырғаның жылу өткіздігіштігі,   м 



0

С

 

 ;

 

72 

 

Сонда есептеуіміз жаздың жылу мезгіліне келеді және осыдан 

бөлінетін жазғы жылуымыз: 

 

O

изб 

= 1386,3 кВт. 

 

Бөлмеге келетін ауаны есептейік: 

 

L

пр 

= 

8

,

144

)

14

4

,

23

(

*

6

,

1

*

1

3

,

1322





м

3

/сағ 

 

Ауа    шығының    қамсыздандыру    үшін    L=  145,9  м

3

/сағ,  кондиционер 

фирмасы Samsung  сериясы HA 85с ауаның шығыны 195 м

3

/сағ, моделі R22. 

Моделдің қысқаша сипаттамасы:   

 

-  тұрпаты: индустриялық моноблокты кондиционер; 

-  номиналды суық өндірілімдігі Вт 2350; 

-номиналды қажет ететің қуаты Вт 9400; 

     -  ауаның шығыны (min – max) м

3

/сағ 100 – 195. 

Бұл 

ақиқаттыққа 

сәйкеседі 

және 

жайлы 

микроклиматтың 

қамсыздандыруы үшін жетерлік болып табылады.

 

 

5.2.2 Табиғи жарықты есептеу

 

 

Табиғи  жарық  толық  жұмыс  жасау    уақытын,  жарықты 

қанағатандырмайды,  тағыда  ауа-райдын  өзгеруін,  кешкі  уақытағы  жұмысты 

көрсету  керек.  Осыған  байланысты  жасанды  жарықты  бөлмеде 

қолданамыз,ол  люминесцентты  шамдардан  тұрады.  Жарық  көзінің 

нормативы төмендегі 5.3-кестеде көрсетілген. 

 

Кесте 5.3 - Ортақ жарықтандыру жүйесіндегі ұсынылған жарық көздері 

Түсттерді ажыратудағы

 

 

Күн түсунің

 

 

 

 

темперетурасыны

 

 

 

талаптарға сәйкес

 

Жарықтандыру,

 

Пайдаланылаты

 

 

ң түс диапазоны

 

 

көру жұмысының

 

лк

 

лампалар түрі

 

 

T

C

,

0

K

 

 

сипаттамасы

 

 

 

 

Түстерді ажырату

 

300, 400

 

3300 – 5500

 

ПД, ДСЦ, МБ,

 

 

шарттарын көп емес

 

 

 

 

 

 

объектілердің

 

 

 

ЛТ, (ЛХБ),

 

 

түстеріндегі

 

150, 200

 

3000 – 4500

 

НТА+ААЙ,

 

 

ерекшелігі

 

 

 

АВЛ

 

 

 

Жарықтандыру  үшін  люмине  сцентті  лампаларды  пайдаланамыз, 

олардың  жарық  бергіштігі  жоғары  (75  им/Вт-қа  дейін  және  одан  жоғары), 

жарамдылық  мерзімінің  өте  ұзақ  (11  000  сағатқа  дейін),  шағылысу  бетінің 

73 

 

жарықтығы  аз  және  жақсы  жарық  беруді  қамтамасыз  ететін  сәулелендіргіш 

жарықтың табиғатқа жақын спектральді құрамы [11]. 

Бөлменің  өлшемдері:  ұзындығы  L  =  6  м,  ені  B  =  4м,  биіктігі  H  =  3м. 

Жұмыс бетінің еден деңгейінен биіктігі h

рп

, h

рп

 = 0,125м, терезелер h

но

, h

но

 = 

0,8м биіктігінен басталады, терезелердің биіктігі h

0

, h

0 

= 1,6м. 

 

 

Жұмыс  орының  көлемі  IV  сағат  белдеуі  –  Алматық.(жарықтану 

белдеуініңклиматы  –  IV  600  солтүстік  ұзындығы  және  оңтүстік  (Алматы, 

Караганда)). Терезенің толық ауданы S

0

, м

2

, мына формуламен анықтаймыз:

 

 

 

100 * 

r

t

n

e

S

S

*

*

0



 * k

зд 

* k

з 

S

0 

= 

*

*

*

100

*

*

r

t

n

e

S

k

зд 

* k

з

 

 

мұндағы S

n

  – бөлменің ауданы м

2

; S

n

 = 22 м

2

 ; 

      e

н

 – ортақ жарықтандыру жарық көздері 5.3- кестесінен тандаймыз. 

Көру жұмыстың биік дәлме-дәлділігі үшін е

Н

 = 1,2 қабылдаймыз. 

m

N

 – климаттыңжарықтанукоэффициент, 5.3-кестесінентаңдаймыз. 

Жарықтану белдеуін ескеріп, анықтаумыз : m

N

=0,9. 

 

e

Н

IV

 = e

H



m



c                                             (5.12) 

 

m = 0,3; 

c = 0,75 (қабырғаның сыртқы жағы); 

e

н

 = 1,1 жұстағы үлкен дәлдіктер III разрядтағы көрініс жұмысы; 

e

н

IV



1,3 



0,7 



0,55 



0,62; 

Бөлменің типын ескере, осыдан табамыз коэффициенті k

з

 = 1,1 (жұмыс 

істеу орнын қарастырылады): 

τ

0

 - жарық өткізудің толық коэффициенті тең τ

0

 = τ

1



τ

2



τ

3



τ

4

; 

τ

1

 = 0,3 (бос орынды шынылы блок); τ

2

 = 0,6 ( екі қабатты ағаштан 

жасалған тоқыма); τ

3

 = 0,7 (темірбетонды аркалар); 

τ4 = 1 (жиналатын жалюзилер және шторлар); 

τ0 = 0,3 



0,1 



0,7 



1 



0,13; 

η0 – терезенің жарықтану мнездемесі. 

Анықтаймыз η

0

: 

l = B –1, 

l = 4 – 1 = 3м, 

2

3

6

1









B

L

l

L

 

h

расч

 = h

но

 +  h

о

–h

рп                                                                              

(5.13)

 

 

h

расч

 = 0,8 + 1,3 – 0,71 = 1,55; 

74 

 

4

,

1

3

,

2

4





h

B

 

η

0

= 10 кесте алынған. 

Бөлмедегі  орташа шағылу коэффициент ρ

СР

  =  0,5,  тек  бір  жағындағы 

жарықты қарастырамыз. 

123

,

0

4

5

,

0





B

r

 

мұндағы r

1

 = 0,5; 

k

зд 

– іске асыру кезіндегі жарық көздерінің шаңдануы мен жарамсыз 

болуын ескеретін қор коэффициенті k

зд

 = 1. 

Терезелердің толық ауданын есептейміз: 

 

S

0

 = 

22∙1,25∙10∙2∙0,62 

= 8,17 м

2

 

 

100∙2,14∙1,02 

 

 

 

Жарық өтуінің ауданы тең S

сп

 = 8,17 м

2

 . 

 

Осыған  орай  жарық  өту  ауданы  (1,5  *  1,2  *  2  =  3,6  <  8,17)  жұмыс 

орындағы  қажетті  еңбек  жағдайларын  қамтамасыз  етпейді.  Осы  мақсатта 

еңбектің  ең  қолайлы  с  параметрі  6x4x3  қамтасамыз  ететін,  e

N 

=  0,84  көру 

жұмысының  III  мінездемесі,  сонда  жұмыс  орнында  табиғи  жарықты  және 

жасанды жарықты қолданады. 

 

5.3 Өміртіршілік қауіпсіздігі бөлімі бойынша қорытынды

 

 

Осы  бөлімде  офистік  компаниядағы  жұмыс  стандарты  және  микро-

климат  шарттары  есептеуді  жасау  мәселесін  тексеру  мақсатында  анализ 

жасалынды.  Еңбек  стандарты  деңгейі  дұрыс,  есептеу  негізінде  алынған 

есептеуілер, 

өміртіршілік 

қауіпсіздігі 

бойынша 

стандарттарды 

қанағатандырады.

 

Нәтиге сәкес, екі терезе 1,5х1,2м  сызбаны жұмыс  бөлмесіндегі табиғи 

жарығы  стандарын  қанағатандырмайды.  Жұмыс  орнында  жарықты 

қамтамасыз ету үшін жасадны жарықты пайдалануға тур келеді.

 

Есептеудің  нәтижесіне  сәйкес,  бөлмеге  керекті  ауа  деңгейін 

қамтамасыз  ету  мақсатында  L  =  144,9  м

3

/сағ  байланысты  біз  тек  бір 

желдеткіш орналастырамыз, ол Samsung сериясының HA 85 жоғары деңгейлі 

ауа шығыны 185 м

3

/сағ және моделі R22. Модельдің қысқаша сипаттамасы:

 

- түрі: индустриялық жинақы желдеткіш; 

- номиналды суық өндірілімдігі Вт 2350; 

- номиналды қажет ететің қуаты Вт 9400; 

- ауаның шығыны (min-max) м

3

/сағ 100-1. 

 

75 

 

 

Қорытынды 

 

 

Берілген  дипломдық  жобада  оңтайлы  веб



интерфейс  құрылым 

функционалдығымен  ұштастырылған  веб



сайт  жабаланды  және  іске 

асырылды.  Сайттың  функционалдық  мүмкіндіктеріне  келесілер  жатады: 

пайдаланушыларды  тіркеу,  әкімшілік  панелі  арқылы  сайтты  басқару, 

деректер  қорын  пайдалана  отырып  мәліметтерді  құрылымдау  және  тағы 

басқалары.  

Сервер  технологиялары  ретінде  дипломдық  жобада 

Аpаchе 

веб



сервері,  MySQL  деректер  қорының  сервері,  PHP  серверлік 

технологиясы,  YII  фреймворкі  пайдаланылды.  YII  фреймворкінің  негізгі 

артықшылғы  болып  табылатын  модель 



түр



контроллер  жобалау  сұлбасы 

жүзеге асырылды.  

Интерфейсті жобалауда OpenCart платформасы және  jаvаscriptең жаңа 

технологиялары  қолданылды.  Берілген  жобада  HTML  5    гипермәтінді 

белгілеу  тілінің  ең  соңғы  жобалауы  да  қолданылды.  Бұл  сайт  бірдей  кез 

келген  сандық  тасымалдаушысында  дұрыс  ашылатынына  кепілдік  береді 



 

планшетте  де,  компьютерде  де.  Айта  кететін  жай,  сайт  қазақстандық 

серверлердің бірінде орналасқан және Интернет желісінде қолжетімді.  

Веб



құрылымды жобалаудың құны  1 573011,6 теңге болды. 

Ең үлесті машиналық уақыт алады 1 325 620 теңге (71,28%). 

Берілге жобаның нарықтық бағасы (басқа аналогтарды ескере отырып) 

10 000 000 теңге болып табылады. Осылайша, берлілген жобаны жобалау мен 

ендіру  тек  техникалық  жағынан  ұтымды  болып  қоймай,  сондай



ақ  қаржы 

жағынан өте қолайлы.  

Осындай  шарттарда  2  135  674,15  тенгедегі  баға  бағдарламалық  қамту 

нарығында қолайлы болып табылады. 

Дипломдық  жобаның  өміртіршілік  қауіпсіздігі  бөлімінде  жұмыс 

орнына  деген  талаптар  жазылған.  Жасалған  шарттар  жұмыс  оңтайлылығын 

қамтамасыз етуі керек. Осы мәселе бойынша зерттелген әдебиеттер негізінде  

микроклиматтың  қолайлы  шарттары  есептелінді,  сонымен  қатар  жерге 

тұйықтау құрылғыларының есептеулері жүргізілді.  

Жұмыс  орнын  ұйымдастыру  қолайлығын  анықтайтын  шарттарды 

сақтау  бүкіл  жүмыс  күні  бойынша  жақсы  жұмыс  істеу  қабілетін  сақтауға 

мүмкіндік береді.  

 

 

 

 

 

 

76 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 

 

1  Минько,  В.М.  Охрана  труда  в  машиностроении:  Учебник  для  студ. 

учреждений  сред.  проф.  образования  /  В.М.  Минько.  -  М.:  ИЦ  Академия, 

2012. - 256 c. 

2  Гутманс 

Э.,  Бакен  С,  Ретанс  Д.  PHP  5.  Профессиональное 

программирование./ Пер. с анrл. СПб: Символ - Плюс, 2006. 704 с., ил. 

3  Ларри  Ульман.  Улман  Л.  Основы  программирования  на  РНР:/Ларри 

Ульман. Пер. с англ. -М.: ДМК Пресс, 2001. -288 с.: ил. (Самоучитель). 

4  Турегиев, А.К. Охрана труда в сельском хозяйстве: Учебное пособие для 

студентов  средне  профессионального  образования  /  А.К.  Тургиев.  -  М.:  ИЦ 

Академия, 2012. - 256 c. 

5  Девисилов,  В.А.  Охрана  труда:  Учебник  /  В.А.  Девисилов.  -  М.:  Форум, 

НИЦ ИНФРА-М, 2013. - 512 c. 

7  Калинина, 

В.М. 

Охрана 

труда 

на 

предприятиях 

пищевой 

промышленности:  Учебник  для  студ.  сред.  проф.  образования  /  В.М. 

Калинина. - М.: ИЦ Академия, 2012. - 320 c. 

8  Джон K. ВанДик , Мэт Вестгейт. Pro Drupal 7 Development: Third Edition / 

Todd Tomlinson . John K. VanDyk - Apress, 2010 . 

9  Базы данных. - СПб.: КОРОНА принт, 2002, 672с. ISBN 5-7931-0168-3 

10  Eрeкeшовa  З.Д.,  Бокaновa  Г.Ш.,  5В070400  –  Eсeптeу  тeхникaсы  жәнe 

бaғдaрлaмaмeн  қaмтaмaсыз  eту  мaмaндығының  студeнттeрi  үшiн  диплом 

жұмысының экономикa бөлiмiн орындaуғa әдiстeмeлiк нұсқaулaр. – Aлмaты: 

AЭжБУ, 2015-27б. 

11  Минский  М.  Фреймы  для  представления  знаний.  Пер.  с  англ.  -М.: 

"Энергия", 1979. -151с. 

12  Валерьевна О.Б., Охрана труда и техника безопасности. Обеспечение прав 

работника. - 2004. - 432 с. 

13  Мерсер,  Дэвид  Drupal  6.  Создание  надежных  и  полнофункциональных 

веб-сайтов,  блогов,  форумов,  порталов  и  сайтов-сообществ;  М.:  Вильямс  - 

Москва, 2009. - 272 c. 

14  Прохоренок  Николай  Разработка  Web-сайтов  с  помощью  Perl  и  MySQL; 

БХВ-Петербург - Москва, 2009. - 550 c. 

15  А.  Нанда,  С.  Фейерштейн,  Oracle  PL/SQL  для  администраторов  баз 

данных. - 2008. - 368 c. 

16  Костин С. П. Самоучитель создания Web-сайтов; Триумф - Москва, 2009. 

- 176 c. 

17  Дронов  В.  PHP  5/6,  MySQL  5/6  и  Dreamweaver  CS4.  Разработка 

интерактивных Web-сайтов; БХВ-Петербург - Москва, 2009. - 544 c.