-сурет – Тартқыштардың конфигурациясына және бұрышқа байланысты көп нүктелі анкерлердегі бекіту нүктелеріне әсер ететін күштер

Кеңейткіш болттар әрқашан жылжуға жүктеме үшін және жылжуға жүктеме ретінде орнатылуы керек. Кеңейткіш болттар өндірушінің нұсқауларына сәйкес мұқият тартылуы керек. Кеңейткіш болттардың ұсынылатын диаметрі 12 мм құрайды.

Эпоксидті шайырға орнатылатын болттарды негіздің өте қатты емес материалына орнату ұсынылады. Тек қолданудың осындай түрі үшін арнайы арналған немесе болттың өндірушісімен ұсынылған шайырлар ғана анкердің құрылғысы үшін пайдаланылуы керек. Осындай анкерді орнату өндірушімен көрсетілген талаптарға және шектеулерге қатаң сәйкестікте жүргізілуі керек. Анкерді мақсатқа сай пайдаланудың алдында қатудың сәйкес келетін уақыты өтуі керек. Болтты орнататын тесік шайырды құярдың алдында мұқият тазалануы керек. Болттар 100 мм кем тереңдікке орнатылмауы керек.

11.17 Анкерлер орнатылмайтын жағдайларда, сондай-ақ негізделген жағдайларда анкерлер ретінде автомобильдерді, жылжымалы жабдықтарды немесе ағаштарды пайдалануға болады.

Автомобильдерді анкерлер ретінде пайдалану кезінде:

- автомобильдің кілті ілініп тұрған альпинистте болуы керек;

- рульдік бағанаға ескерту белгісі ілінуі керек;

- бекіту автомобильдің тек құрылымдық элементтеріне ғана жүзеге асырылуы керек. Бекіту нүктелері кез келген басқа анкерлер секілді 22,2 кН жүктемеге шыдаулары керек;

- қажет болған жағдайда жіптерді немесе тартқыштарды өткір жиектерден және (немесе) автомобильдегі майдан қорғау үшін майысқан жерлерде жіптерді қорғау орнатылуы керек;

- автомобиль жұмыс аймағынан тыс тұраққа қойылуы керек. Автомобиль таза, құрғақ бетте болуы керек. Автомобильді қиыршық тасқа тұраққа қоюға тыйым салынады. Жиектеме немесе парапет бар болған жағдайда автомобиль жиектеменің немесе парапеттің артында болуы керек;

- автомобиль күш автомобильдің ұзын осьіне тік бұрышпен түсетіндей етіп тұраққа қойылуы керек. Тұрақ тежегіші немесе трансмиссия анкерді ұстаудың жалғыз құралы ретінде пайдаланылмауы керек.

Жылжымалы жабдық (бульдозерлер, крандар және тағы басқа) анкерлер ретінде пайдаланылғанда блоктаудың/сөндірудің және хабарлаудың процедураларын қатаң сақтау керек. Осындай жабдықтың кілті ілініп тұрған альпинистте болуы керек. Қалған жағдайларда автомобильдің көмегімен анкерлеу кезіндегі сақтық шараларын сақтау керек.

Анкер ретінде пайдаланылатын автомобильдің немесе жылжымалы жабдықтың салмағы биіктікте жұмыстарды орындау үшін жеткілікті болуы керек. Автомобильдің немесе жылжымалы жабдықтың салмағының жеткіліктілігі жұмыстардың жауапты жетекшісімен жүргізілетін есеппен анықталуы керек.

Анкер ретінде ағаштарды пайдалану кезінде ең кішкентай диаметрі 200 мм болатын ағаштар пайдаланылуы керек. Анкер ретінде пайдалану үшін ағаштың жарамдылығына әсер ететін әсерлер ағаштың беріктігін (ағаш солып қалған болмауы керек), тамырлық құрылымын және тамырлардың түрін қосады. Жұмыстардың жауапты жетекшісі нақты ағаш сәйкес келетін анкерлеуді қамтамасыз ететіндігі туралы ақырғы шешімді қабылдауы керек. Альпинистік операцияларды жүргізу кезінде ағаштың діңіне үйкелетін жіппен ағаштың зақымдануын болдырмау үшін сақтық шараларын қолдану керек.

11.18 Анкерлік тартқыштар, егер анкерлік тартқыштардың біреуі істемей қалса, соққылық жүктеме бүкіл жүйеге берілмейтіндей орнатылуы керек.

Өнеркәсіптік альпинизм үшін анкерлеудің әдеттегі қауіпсіз сызбаларының мысалы 11.2-суретте көрсетілген.

12.1.2 Егер жұмыстарды орындаудың жоспарланған әдісі жұмысшы жартылай немесе толығымен ұсталынатын қалыпта болатындай болса жұмыс орынын анықтау жабдығын пайдалануға болады (12.1б-суретті қараңыз). Жұмыс орынын орналастыру анықтау жүйесі өзіне орындалатын жұмыстарға байланысты төменгі байламды немесе толық байламды қосуы керек.

12.1.3 Егер мақсат жұмысшының жылжуын құлау тәуекелі бар аймақтарға қол жетімдік мүмкін емес болуы үшін шектеу болса жұмыс орынын шектеу үшін арналған жабдықты пайдалануға болады (12.1а-суретті қараңыз). Жұмыс орынын шектеу жүйесі ретінде сақтандыру жабдығын, жұмыс орынын анықтау жабдығын немесе шектелген ұзындықтағы сақтандыру мұртымен пайдаланылатын сақтандыру белдігін пайдалануға болады.

12.1.4 Жұмыс орынын шектеу үшін арнайы жасалынған жабдық жұмыс орынын анықтау үшін немесе сақтандыру жабдығы ретінде пайдаланылмауы керек.

Жұмыс орынын анықтау үшін арнайы жасалынған жабдық сақтандыру жабдығы ретінде пайдаланылмауы керек.
12.2 Сақтандыру жүйелерін пайдалану
12.2.1 Биіктіктегі жұмыстарды орындау кезінде жұмыс істеп жатқан әріптестермен сақтандырудың келесі әдістері қолданылады:

- жоғарғы жүктелінген сақтандыру – жұмыс істеп жатқан адамды көтеруші жіпке жұмыс қалыбында киілген түсіру немесе көтеру құрылғысына жалғау;

- жоғарғы қатты бекітілген жүктелінбеген сақтандыру – жұмыс істеп жатқан адамды ұстағыштың көмегімен сақтандыру жібіне жалғау;

- жоғарғы жүктелінбеген сақтандыру – жоғарыдан түсірілетін және басқа жұмыс істеп жатқан адаммен ұсталынатын негізгі жіппен қамтамасыз етіледі;

- төменгі динамикалық сақтандыру – төменнен және басқа жұмыс істеп жатқан адаммен ұсталынатын негізгі жіппен қамтамасыз етіледі;

- төменгі сақтандыру – байламдағы амортизациялық құрылғымен сақтандыру.

Жоғарғы жүктелінген сақтандыру тек жоғарғы жүктелінбеген сақтандырумен үйлесімде пайдаланылуы керек.

Әріптесті сақтандыру кезінде жіптерді беру жұмысшының құлауы жағдайында оны қолмен ұстау үшін қажетті үйкелуді қамтамасыз ететін тежеу құрылғысы арқылы немесе құрылымның элементтері арқылы орындалуы керек. Сақтандыру жібін беретін жұмысшы оның қолдарын жіпті ұстау кезінде күюден қорғайтын қолғаптарда жұмыс істеуге міндетті.

б) Жұмыс орынын в) сақтандыру жүйесі

анықтау жүйесі

Белгілер:

	Анкер
	Анкерлік тартқыш
	Ықтимал құлау
1	Ғимараттың шеті
2	Жұмысшының шектелген жылжуы (жұмысшы құлау тәуекелі бар аймаққа жете алмайды)

Төменгі сақтандыруды пайдаланумен жылжитын жұмысшыны сақтандыру жіптерінің тірек нүктесінен 1,3 м асатын биіктікке көтеру кезінде жұмысшының құлауы жағдайында оның денесіне түсетін жүктемені төмендету үшін шаралар қолданылуы керек. осындай шаралар ретінде келесілер қолданылады:

- динамикалық жіптер үшін – 1,0 аспайтын және созылуы төмен жіптер үшін – 0,5 аспайтын құлау әсерін қамтамасыз ететін сақтандыру жіптерін бекіту нүктелерінің және аралық тірек нүктелерінің өзара орналасуы;

- сақтандыру тізбегіне амортизаторды қосу;

- сақтандыру жіптерін ұстау (әріптесті сақтандыру кезінде).

Төменгі сақтандырумен жұмысшының жылжуы кезінде жұлыну жағдайында ықтимал құлаудың тереңдігін азайту үшін жұмысшы сақтандыру ілмектерінің және карабиндердің көмегімен сақтандыру жіптерінің аралық тірек нүктелерін жасауы керек.

Жұмысшының соңғы аралық тірек нүктесінен 5 м асатын ара қашықтыққа алыстауына тыйым салынады.

Төменгі сақтандырумен өрмелеу операциялары тек тиісті түрде оқытылған және тәжірибелі өнеркәсіптік альпинисттермен ғана орындалуы керек. Сақтандырушы адам төменгі сақтандырумен өрмелеу әдісін пайдаланатын өнеркәсіптік альпинисттерді сақтандыру бойынша арнайы оқудан өтуі керек.

Сақтандыру үшін тек тоқыма қабықтағы динамикалық синтетикалық жіптер ғана пайдаланылуы керек. Сақтандыру жібіне бекіту байламдағы бекітудің кеуделік нүктесіне жүзеге асырылуы керек. «Сегіздік» секілді сәйкес келетін ұштық түйін тікелей кеуделік жартылай сақинаға байлануы немесе бекітуші жалғастыру элементі арқылы жанамалануы керек.

Сақтандыру құрылғысы сақтандырушымен емес, бекіту нүктесімен тікелей жалғануы керек.

12.2.3 Өзін өзі сақтандыру (жұмысшының өзінің жылжуының қауіпсіздігін және жұмыс орынында жұлынудан қорғауды қамтамасыз етудің өзіндік әдісі) жұмысшының байламына бекітілген карабиндері бар өзін өзі сақтандыру ілмектерін кезек-кезек пайдалана отырып, алдын ала бекітілген жіптерге немесе тікелей объектінің құрылымдарына бекітілу және жылжу мүмкіндігі бар болатын жағдайларда пайдаланылады;

- жұмыстар жүргізіліп жатқан объектінің элементтеріне өзін өзі сақтандыру;

- диаметрі 10 мм кем емес болаттан жасалынған арқанға немесе диаметрі 11 мм кеме емес болатын жіпке (сүйенішке) бекітілген және көлденең тартылғанға өзін өзі сақтандыру.

12.2.4 Көлденең бекітілген жіппен (жіптен жасалынған сүйеніштермен), көлденең болаттан жасалынған сақтандыру арқанымен жылжу кезінде оларға өзін өзі сақтандыру ілмегі арқылы жұмысшының байламына бекітілген сырғанайтын карабинмен бекітілуге болады. Еңістік сүйеніштермен, жіптермен немесе арқандармен жылжу кезінде сәйкес келетін құрылымның ұстаушы торабын немесе қысқышты пайдалану керек. Бұл кезде сырғанайтын карабиннің көмегімен бекітілуге болмайды.

Сүйеніштердің тірек нүктелерінің арасындағы ара қашықтық 12 м аспауы керек. Екі түрдің көлденең және еңістік сүйеніштерін тартуды тартылу күшін ұлғайтатын қандай да бір құралдарды пайдаланусыз қолмен жүргізуге рұқсат беріледі.

Жалаң қабатты сүйеніштердің бір аралығында тек бір жұмысшының болуына ғана рұқсат беріледі. Сүйеніштер аймағында бірнеше жұмысшылардың бір уақытта болуын қамтамасыз ету қажет болған кезде тәуелсіз бекітілген сүйеніштердің сәйкес келетін санын жабдықтау керек.

Сақтандыру жіптерін сүйеніштерге (жіптен жасалынғанға да, арқандық сүйеніштерге де) бекітуге болмайды.

12.2.5 Жұмысшының биіктікте болуы және жылжуы кезінде ол сақтандырусыз қалатын кезге жол бермеу керек.

12.2.6 Сақтандыру әдісі немесе сақтандыру жіптерін, арқандарды бекіту күдік туғызған жағдайларда қосалқы сақтандыруды пайдалану керек.

12.2.7 Құлаудың жоғары қауіпі бар аймақта болған кезде сақтандыру жүйесіне дереу жалғану керек. Бұл кезде сақтандыру жіптерін түйінмен қысқарту немесе орындаушымен бірге жылжитын ұстағыш аспаптар арқылы сақтандыру жіптерінің салбырауын болдырмау керек.

12.2.8 Аспалы және ілінетін алаңдардан және бесіктерден биіктіктегі жұмыстарды жоғарғы жүктелінбеген сақтандыруды пайдаланумен орындау керек. Ұстағыштарды пайдалану кезінде сақтандыру ілмегі орындаушының байламына жалғастыру элементімен (муфтасы бар карабинмен) бекітілуі керек. Ілмектің ұзындығы ықтимал іліну кезінде орындаушы қолын ұстаушы түйінге жеткізе алатындай болуы керек.

12.2.9 Сақтандыру жібінде ұстаушы тораппен сақтандыру ілмектерін пайдаланусыз тек қысқыштарды ғана пайдалана отырып биіктікте қандай да бір жұмыстарды орындауға тек паспортында оларды сақтандыру үшін пайдалану мүмкіндігіне нұсқау берілген қысқыштарды ғана және осындай қысқышты орындаушының еркін құлау және жұлқу кезеңін болдырмау үшін орналастырудың міндетті шартын пайдалануға болады. Сақтандыру жібі бұл кезде жоғары ілінуге ие болуы және орындаушыдан жоғары бос болмауы керек.

12.2.10 Жіптермен төмен түсу кезінде сақтандыру жібіндегі ұстағыштары (ұстаушы торабы) бар сақтандыру ілмектерін қосымша қолданусыз немесе басқа орындаушымен қамтамасыз етілетін сақтандырусыз тежеу құрылғыларын пайдалануға болмайды.

12.2.11 Әрбір жұмысшы жеке және тәуелсіз сақтандыру жүйесіне ие болуы керек:

- құтқару жағдайларын есептемегенде сақтандыру жібіне тек бір жұмысшы ғана бекітілуі керек, және

- құтқару жағдайларын есептемегенде сақтандыру жүйесінің тәуелсіз сақтандыру мұрттарына, ұстағыштарға немесе басқа да кез келген құрамдас бөліктеріне бекітілуі керек.

12.2.12 Сақтандыру жіптерінің бекіту нүктелеріне қауіпсіз қол жетімдік және қарау мүмкіндігі қамтамасыз етілуі керек.

12.2.13 Кішкене еңістерде жұмыс істеу кезінде тек бір жіптік жүйені пайдалануға болады. Екі жіптік жүйені пайдалануды қажет ететін бұрыш еңіс бетінің үйкелу коэффициентіне байланысты. Бір жіптік жүйені, егер екі шарт орындалып жатса 40 градустан аз еңістерде пайдалануға болады:

- жұмысшы еңістегі өзінің қалыбын жіпке тірексіз ұстай алса;

- жұмысшы артқа жіпке шалқаю арқылы жүйеге тұрақты түрде жүктеме түсірмесе.

Бір жіптік жүйені пайдалануды жұмыстардың жауапты жетекшісінің қарастыруы бойынша жүзеге асыруға болады және ол қауіптерді анықтау және тәуекелдерді бағалау құжатында және технологиялық регламентте көрсетілуі керек.


12.3 Аспаптарды, жабдықтарды, материалдарды, қорғаныс құралдарын тасу
12.3.1 Жұмыс үшін қажетті салмағы 10 кг-ға дейін аспаптар мен материалдарды арнайы қаптарда тасу немесе олардың биіктіктен құлаудан қорғанысын қамтамасыз ету керек. Бұл үшін оларды диаметрі 6 – 8 мм болатын репбаудың көмегімен тікелей байламға немесе жұмыс орындығына бекітуге болады.

12.3.2  Салмағы 10 кг-нан асатын аспаптар, тетіктер, жарақтар және жабдықтар үшін қажет болған жағдайда тәуелсіз асу және ғимарат (құрылыс) құрылымының элементтеріне сақтандыру мүмкіндіктері қарастырылуы керек.

12.3.3 Ұсақ слесарлық-жинақтау және құрылыс аспаптары белдікке, жұмыс орындығына бекітілген немесе жұмысшының иығы арқылы киілген арнайы қапқа салынуы керек.

12.3.4 Ұсақ аспаптар пайдалану процесінде баумен немесе киімдік резеңкемен құлаудан сақтандырылуы (жұмысшының арнайы киіміне немесе байламына бекітілуі) керек.

12.3.5 Аспаптарды киімнің қалталарына салуға немесе оны байламның элементтерінен тыс қоюға болмайды.

12.3.6 Жұмысшы жұмыс процесінде немесе жылжу кезінде шешуі мүмкін жұмыс қолғаптары және басқа да қорғаныс құралдары құлаудан сақтандырылуы керек.

- керек-жарақтардың бар-жоқтығын және жұмысқа жарамдылығын, жіптердің жағдайларын, жіптерді бекіту нүктелерінің сенімділігін тексеру;

- негізгі және сақтандыру жіптері кем дегенде 3 м-ге ажыратылғанына және әртүрлі бекіту нүктелеріне бекітілгеніне көз жеткізу;

- жіптерге жақын жерлерде кескіш беттердің жоқ екеніне көз жеткізу;

- жіптердің шамадан тыс үйкелу қауіпі бар кезде майысқан жерлерде тікелей жіпке киілетін қорғаныс қаптарын пайдалану немесе протекторларды пайдалану (шайқалу беттері немесе тайғанау беттері);

- жіптер жерге дейін немесе қауіпсіз көлденең бетке жетіп тұрғанына көз жеткізу;

- жұмыстың ықтимал аймағына жақын жерде аршылған электр сымының жоқ екеніне көз жеткізу;

- түсердің алдында түсу маршрутын мұқият қарау;

- жұмыстарды жүргізу аймағын қоршау;

- пайдаланылатын аспап құлаудан сақтандыру үшін мықтап бекітілу;

- қыста жұмыс істеу кезінде үйдің төбесін қардан және мұздан тазарту;

- қоршалмаған сырғанап кету мүмкін үйдің төбесінде жұмыс істеу кезінде үйдің төбесіне шыққан орыннан түсу орынына дейін сақтандыруды ұйымдастыру, үйдің төбесінде әрқашан сақтандырылған қалыпта болу;

- наряд-рұқсатпен, жұмыстарды ұйымдастыру жобасымен және апаттық жағдайларда әрекет ету жоспарымен қарастырылған барлық қауіпсіздік шаралары қолданылу.

12.4.2 Жұмыстарды орындаудың алдында жұмысшылар келесілерге міндетті:

- сақтандыру жабдығының және жеке қорғаныс құралдарының қауіпсіздіктің талаптарына сәйкестігін қарауды жүргізуге;

- жұмыстардың жауапты жетекшісінен тапсырманы алуға және наряд-рұқсатта және (немесе) сәйкес келетін журналда қол қою арқылы орындалатын жұмыстардың ерекшеліктерін есепке алатын нұсқаулықты жұмыс орынында өтуге;

- жұмыс кезінде арнайы киімді, арнайы аяқ киімді, касканы, қолғапты және орындалатын жұмыстарға сәйкес жеке қорғаныс құралдарын тұрақты түрде киюге және пайдалануға.

12.4.3 Жұмысшылар тапсырманы алғаннан кейін келесілерге міндетті:

- жеке сақтандыру жүйесін киюге және сақтандыру керек-жарақтарын орналастыруға;

- жұмыс орынының және оған келетін жерлердің қауіпсіздіктің талаптарына сәйкестігін тексеруге;

- жұмыстарды орындау аймағында қорғаныс қоршауларының және ескерту белгілерінің бар-жоқтығын тексеруге немесе олардың орнатылуын қамтамасыз етуге;

- жұмыстарды орындау үшін қажетті технологиялық жарақты, аспапты алуға және олардың қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін тексеруге.

12.4.4 Егер жұмыс дымқыл жіптер электр разрядтарын өткізгіш ретінде болуы мүмкін жағдайларда жүргізілсе сақтықтың сәйкес келетін шаралары қолданылуы керек, мысалы, жерлендіру.

12.4.5 Альпинистік керек-жарақты тексеру оны тікелей пайдаланушымен де, бригада мүшелерінің бірінікін бірі тексеруі (қиылысқан тексеру) жүргізілуі ұсынылады.

12.4.6 Егер вандалдардың басып кіру немесе басқа тұлғалардың рұқсатсыз кіру тәуекелі бар болса анкерлеу аймағын күзету үшін бақылаушылар тағайындалуы керек.

Бақылаушының білікті альпинист болуы міндетті емес, бірақ альпинистік процедулардан хабардар болуы керек. Бақылаушы альпинистік қызметкерлермен байланыс ұстау үшін екі жақты байланыспен жабдықталуы керек.

12.4.7 Наряд-рұқсатқа және жұмыстарды ұйымдастыру жобасына сәйкес объектінің қызметкерлерін жұмыстардың басталуы туралы ескерту керек.

Осындай ескерту ол наряд-рұқсатпен немесе жұмыстарды ұйымдастыру жобасымен тікелей қарастырылмаған жағдайларда ұсынылады.

Осындай ескерту континенттік қайраңның теңіз қондырғыларында жұмыстарды жүргізу кезінде міндетті болып табылады.

12.4.8 Келесі жағдайларда жұмыстарды бастауға тыйым салынады:

а) сақтандыру керек-жарақтарында: жіптердің, байламның, түсіру құрылғыларының немесе жеке қорғаныс құралдарының ақаулықтарының анықталуы, сондай-ақ керек-жарақтарды пайдалануға тыйым салынатын қауіпсіздік талаптарын басқа да бұзулардың бар болуы кезінде;

б) сақтандыру керек-жарақтарының (жіптік немесе арқандық сүйеніштерді және с.с.) сенімді бекіту нүктелерін ұйымдастыру мүмкін емес болғанда;

в) сатылардың, траптардың немесе көпірлердің баспалдақтарында сызаттардың, сынықтардың, шұңқырлардың және басқа да осыларға ұқсас ақаулықтардың анықталуы, олар онымен өту кезінде немесе жұмыстарды орындау кезінде олардың сынуына алып келуі мүмкін;

г) жұмыс орындарының және оларға келетін жерлердің жеткіліксіз жарықтандырылуы (жарықтандырудың қосымша көздерін пайдаланусыз);

д) жұмыс орынында құрылыстық құрылымдардың тұтастығының зақымдануы немесе тұрақтылықты жоғалту мүмкіндігі;

е) жұмыс орынының немесе оған келетін жерлердің келесілердің қауіпті аймақтарында болуы:

- кранмен жылжытылатын жүктің;

- жылжымалы машиналардың және механизмдердің;

- басқа жоғары өрмелеушілердің немесе қызметкерлердің жұмыс істеу аймақтарының;

- сәйкес келетін қорғаныс шараларын қабылдамай қоршаған ортаның зиянды әсерлері бар (электромагниттік өріс, химиялық заттар және с.с.) аймақтардың;

ж) төменгі аймақта бөтен адамдардың болуы.
12.5 Көтерілу және түсу
12.5.1 Көтерілу жүйелерін пайдалану:

- қысқыштар өндірушінің техникалық талаптарына сәйкес пайдаланылуы керек;

- жұмысшы көтерілу жүйесін пайдалану кезінде сақтандыру мұрттарымен бекітілген немесе қос қысқышпен байламға тікелей бекітілген қалыпта қалуы керек.

12.5.2 Түсу жүйелерін пайдалану:

- құтқару жағдайларын есептемегенде жұмыс жібіне тек бір жұмысшы ғана бекітілуі керек;

- жұмысшылар құтқару жағдайларын есептемегенде сақтандыру мұрттарын, түсу құрылғыларын немесе түсу жүйесінің кез келген басқа құрамдас бөліктерін бірлесіп пайдаланбаулары керек;

- жұмыс және сақтандыру жіптері не жерге дейін, не қауіпсіз жерге дейін тартылуы керек;

- егер түсу жерде аяқталмайтын болса, жұмыс және сақтандыру жіптері ең төмен орналасқан жұмыстарды орындаудың жоспарланған деңгейінен төмен тартылуы керек және түсіру құрылғысы жіптердің ұштарынан шығып кетпес үшін ұшындағы түйінге немесе тетікке ие болуы керек.

12.5.3 Түсу немесе көтеру нүктесіне жақындардың алдында немесе түсуді немесе көтерілуді бастардың алдында келесілерге көз жеткізу үшін тексерулер жүргізілуі керек:

- байлам (байламдар) дұрыс бекітілген;

- сақтандыру мұрттары және жалғастыру элементтері дұрыс бекітілген;

- анкерлер сенімді;

- жіптер (жұмыс жіптері және сақтандыру жіптері) дұрыс анкерленген және ақаулықтары жоқ;

- тоқтатқыш түйіндер созылуды есепке алумен сәйкес келетін қалыпта анкерлік тартқыштардың да, сақтандыру жіптерінің де төменгі ұшында байланған;

- аспаптар немесе басқа объектілер құламайтындай етіп бекітілген.

12.5.4 Түсу/көтерілу нүктесіне жеткен кезде, келесілерге кепілдік беру үшін ары қарайғы тексерулер жүргізілуі керек:

- жіптер жұмыс операциялары кезінде зақымданудан сақтанатындай әдіспен орнатылған,

- жіптерді реттеу құрылғылары (мысалы, түсіру құрылғылары, қысқыштар, ұстағыштар) дұрыс және сенімді бекітілген.

12.5.5 Жұмыс жіптерін не түсу үшін, не көтерілу үшін пайдаланардың алдында жіптердің салбырауын (бос болуын) жою үшін шараларды қабылдау керек. Егер анкер жүктеу нүктесінен біршама ара қашықтықта орналасқан болса немесе жұмысшы жіпті жарты жолда артқа жүктемеден босатқан кезде босауы пайда болуы мүмкін.

12.5.6 Көтерілуді жүзеге асыру үшін келесілер қажет:

- егер қажет болса құлаудан қорғаудың қосымша жүйесін пайдаланумен көтерілу нүктесіне қауіпсіз әдіспен жақындау;

- 12.5.3 және 12.5.4-да көрсетілген тексерулерді жүзеге асыру;

- ұстағышты иықтың деңгейінде таңдалынған жіпке (сақтандыру жібіне) орнату. Басқа жіпті (жұмыс жібін) кеуделік қысқышқа бекіту және жіпті қысқыш арқылы төмен тартумен оның бастапқы созылуын жою. Аяқтық қысқышты кеуделік қысқыштан жоғары (жұмыс жібіне) орнату және тепкіде тұрып, жіп мүмкіндігінше барынша тартылғанша бос жіпті кеуделік қысқыш арқылы өткізе отырып, ары қарайғы кез келген бос жіпті тарту;

- көтерілуді бастау үшін кеуделік қысқышқа отыру және аяқтық қысқышты шамамен алғанда касканың биіктігіне көтеру. Тепкіге тұру және пайда болған бос жіпті бұрынғыдай кеуделік қысқыш арқылы тарту. Жүктеме қайтадан кеуделік қысқышқа түсетіндей етіп отыру және осы процесті көтерілу аяқталғанға дейін қайталау;

- көтерілу кезінде ұстағышты сақтандыру жібімен жоғары жылжыту, бұл кезде жалғаушы сақтандыру мұртында бос жіптің қалыптасуын сақтану керек. Көтерілудің үстіне жеткеннен кейін сенімді анкерге немесе сақтандыру жүйесіне бекітіледі. Жіптерден алдымен кеуделік қысқышты, содан кейін аяқтық қысқышты шешіңіз. Қауіпсіз қалыпқа жеткеннен кейін ұстағышты шешу керек;

- қысқыштарды тек жіпте тартылуда және олар ешқашан динамикалық жүктемеге ұшырамайтындай етіп пайдаланылуы керек.

12.5.7 Түсуді жүзеге асыру үшін келесілер қажет:

- егер қажет болса құлаудан қорғаудың қосымша жүйесін пайдаланумен түсу аймағына қауіпсіз әдіспен жақындау;

- 12.5.3 және 12.5.4-да көрсетілген тексерулерді жүзеге асыру;

- ұстағышты таңдалынған сақтандыру жібіне орналастыру және кез келген ықтимал құлауды азайтатындай етіп оның орнын анықтау;

- қосымша сақтандыру жүйесінен ажырау (егер қажет болса) және түсу нүктесінің жанындағы қалыпқа жылжу;

- түсіру құрылғысын жұмыс жібіне ілу, жұмыс істеуін және сенімділігін тексеру және түсіру құрылғысын блоктау;

- түсу үшін арналған қалыпқа тұру және ұстағышты ол ыңғайлы пайдаланылатын қалыпқа жылжыту;

- бос ұшы бар жіпті тексеру, түсіру құрылғысын босату, және түсіру құрылғысын блоктаудан шығару;

- түсіру құрылғысының көмегімен түсу жылдамдығын басқара отырып, абайлап және баяу түсу, бұл кезде басқарудың нақты әдісі пайдаланылатын түсіру құрылғысының түріне байланысты;

- түсіру құрылғысын босата отырып, ешқашан бос ұшы бар жіпті басқарудан айырылмаңыз;

- әрқашан түсу кезіндегі тоқтаулар кезінде түсіру құрылғысын блоктаудан шығару;

- ұстағыш оны сақтандыру мұртымен жалғастыратын ең төменгі бос жіппен жұмыс істейтініне көз жеткізу;

- жұмыс қалыбына жеткеннен кейін түсіру құрылғысын блоктаудан шығару және ұстағышты мүмкіндігінше жоғары орналастыру.

12.5.8 Тік жерге шыққан кезде бекітілген түсіру құрылғысы артық жұлқуларсыз, альпинистің салмағымен біртіндеп жүктелуі керек.

Шұғыл тежеулерден сақтаныңыз, әсіресе желілік тіректі бекіту нүктесіне жақын жерде. Мәжбүр болған шұғыл тоқтаудан кейін, жылжуды жалғастыру үшін жіптердің созылуымен пайда болған тік шайқалулардың аяқталуын күту керек.

Тереңдігі біршама болатын тік жерлерде түсу бірқалыпты болуы керек. Жылдамдық алуларды бірқалыпты тежеумен кезектестіру керек.

Өте тік жерлерде түсу кезінде «Решетка» түрінің түсіру құрылғыларын пайдалану ұсынылады.

Түсіру құрылғысының жіптер үшін қауіпті температураларға дейін қызуына жол бермеу үшін түсу жылдамдығы 25 см/с (15 м/мин) аспауы керек.

12.5.9 Ұстағыштарды пайдалану кезінде:

- құрылғыны корпусынан ұстап қолмен жылжытпау керек;

- құрылғыны жоғары қарай сақтандыру мұртынан немесе карабиннен ұстап жылжыту керек;

- егер құрылғы төмен қарай өзі жылжымаса, құрылғының жұмысына кедергі келтірмейтін сүйреу жібі пайдаланылуы керек. Сүйреу жібінде ілмек, үлкен түйін болмауы керек және ол жұмысшының саусағына оралмауы керек, бұл құлау жағдайында құрылғының жұмысына кедергі келтіруі мүмкін;

- тісті қысқыштар немесе тұтқалары бар қысқыштар ұстағыштар ретінде пайдалануға жарамайды, себебі олардың көбісі егер динамикалық жүктемеге ұшырайтын болса жіпті зақымдайтын болады.

12.5.10 Түсіру құрылғысы жұмысшының байламына тікелей бекітілуі керек, егер жұмыс орындығына (шабуылдау алаңшасына) бекітілген болса, түсіру құрылғысы байламмен ұзындығы 0,6 м болатын сақтандыру мұртымен тікелей жалғануы керек.

12.5.11 Өте тік жерлерде көтерілу кезінде қатты желілік тіректерді – созылуы төмен жіпті немесе болаттан жасалынған арқанды пайдалану ұсынылады.

Көтерілу жылдамдығы өте жоғары болмауы керек. Қадамдардың жиілігі 3 – 5 секундта біреуден аспауы керек (мысалы, бір жіптік спелеологиялық техниканың «бақа» көтерілу әдісі).

Дененің салмағы кеуделік қысқыш ілініп тұрғанына қарамастан, ұзақ уақыт бойы бір қолдық қысқышта ұсталынып тұратын қалыптан сақтану керек.

12.5.12 Жұмысшылар тік түсу кезінде жіптердің қажалу немесе анкерлерге немесе жіптерге шамадан тыс жүктеменің түсу тәуекелін азайту үшін ең төменгі маятниктік шайқалумен түсулері керек. Ұзын түсулер кезінде сүйретілуші сақтандыру немесе ауытқудың аралық анкерлері жұмысшылар желмен күресуге өте көп күш жұмсамай өздерінің қалыптарын ұстай алатындай жіптерге бекітілуі керек.

12.5.13 Түсу кезінде жіптердің бекітілмеген ұштарына желдің әсер етуін есепке алу керек. Сондай-ақ жіптердің бос ұштары қауіпті объектілерге, мысалы, жылжып бара жатқан автомобильге ілініп қалмауына кепілдік беру үшін шараларды қабылдау керек.

12.5.14 Мүмкіндігінше жіптерді лақтыруға немесе түсіруге қарағанда, жұмысшының түсуіне байланысты түсу үшін арналған жіптерді қаптан тарқатуды пайдалануды ұсынылады. Жіптерді келесі жағдайларда лақтыруға немесе түсіруге болмайды:

- жіптер зақымдануы немесе шатасуы мүмкін;

- бекітілмеген материалдар немесе құрылымның бөлшектері орнынан жылжытылуы мүмкін;

- тарқатылған жіп объектіні (мысалы, терезелер, сәндік безендірулер және тағы басқа) зақымдауы мүмкін;

- тарқатылған жіптердің салмағы түсуді реттеу құрылғысын пайдалануды қиындатуы мүмкін.

Жіптерді тарқату үшін арналған аспаның жеке жүйесін пайдалану 12.3.2-тың талаптарына қарамастан мақсатқа сай болуына байланысты жүзеге асырылуы керек. Салмағы 10 кг-нан асатын жіптердің қабымен жұмыс істеу кезінде сақтықтың ерекше шаралары қабылдануы керек. Жіптердің қабы тікелей жұмысшының байламына ілінбеуі керек. Жіптердің қабын жұмысшы жүйеден босатыла алатындай етіп (мысалы, көтерілу үшін) түсуді реттеу құрылғысына ілу ұсынылады. Бойлық штанга жіптердің қабына түсу кезінде жұмысшының аяқтарына ұрылмауы үшін пайдаланылуы мүмкін.
12.6 Жасанды тірек нүктелерімен өрмелеу
12.6.1 Жасанды тірек нүктелерімен өрмелеу кезінде бекітудің екі тәуелсіз нүктелері тұрақты түрде ұсталынуы керек.

12.6.2 Үш жеке сақтандыру мұрттары (екеуі бекітілген және біреуі жылжытылатын) қажет болады. Осы сақтандыру мұрттарының екеуі қолдардың толық созылуына мүмкіндік беру үшін жеткілікті түрде ұзын болуы керек, бұл кезде бір қысқа сақтандыру мұрты жұмысшыны ілу үшін пайдаланылуы керек. Қысқа сақтандыру мұрты белгіленген ұзындыққа ие болуы немесе кеуделік қысқышты пайдалану арқылы реттелінуі мүмкін.

12.6.3 Байламның кеуделік қысқышы немесе кеуделік жартылай сақинасы жасанды тірек нүктелерімен өрмелеу кезінде жұмысшыны ұстауды жеңілдету үшін пайдаланылуы керек.

12.7 Түйіндерді пайдалану
12.7.1 Өнеркәсіптік альпинизмде тек келесі талаптарға жауап беретін түйіндер ғана пайдаланылуы керек:

- үзілуге үлкен беріктікке ие;

- жүктеме түскен кезде шешілмейтін және жіппен жылжымайтын;

- пайдаланылатын мақсаттарға барынша сәйкес келетін;

- жіптердің диаметріне және жағдайына– ол қатты ма, жұмсақ па, лас па, дымқыл ма және т.б. тәуелсіз жеңіл және тез шешілетін;

- түйіндерді байлаудың дұрыс әдістері тез және екі ұшсыз игерілетін.

12.7.2 Түйінді таңдау кезінде келесілерді есепке алу керек:

- түйіннің түріне байланысты түйіннің беріктігі жіптің қалдық беріктігімен салыстырғанда әртүрлі азаяды. Түйіндердің және ілмектердің беріктігінің мысалдары 12.1-кестеде көрсетілген;

- жіптердің майысқан және қатты қысылу жерлеріндегі қисықтық радиусы аз болған сайын оның беріктігі қатты азаяды;

- түйіндердің бар-жоқтығы жіптердің динамикалық қасиеттерін өзгертпейді.

12.7.4 Тік жерде салбырап тұрған кез келген желілік тіректің ұшында, егер жіп тік жердің түбіне жетпейтіндей болатын жағдайда құлаудан сақтайтын түйін байлануы керек.

12.7.5 Өнеркәсіптік альпинизмде пайдаланылатын түйіндердің атаулары, байлау әдістері және арналған мақсаттары спорттық альпинизм тәжірибесіне сәйкес келеді.
12.8 Биіктікте жұмыстарды жүргізуге қойылатын қауіпсіздік талаптары
12.8.1 Жұмыстардың жауапты жетекшісі жұмыстарды орындау кезінде объектідегі қауіпсіздік жағдайларын және бригаданың қауіпсіздік талаптарын сақтауын мезгіл-мезгіл тексеріп тұруға міндетті.

12.8.2 Сақтандыруды жіптердің көмегімен жүзеге асыру кезінде отпен жұмыстарды орындауға және кескіш электр, пневматикалық немесе бензиндік аспаптарды пайдалануға болмайды. Осындай жұмыстарды тек жіптерді пайдалану арқылы ғана қол жетімді болатын жерлерде орындау қажет болған жағдайда жіптердің көмегімен сақтандыру технологиялық операцияларды орындау орындарына жету үшін ғана пайдаланылуы керек, ал оларды орындау кезінде шынжырлық ілмектің көмегімен өзін өзі сақтандыру немесе болаттан жасалынған арқанмен тәуелсіз сақтандыру (немесе олардың комбинациясы) пайдаланылуы керек.

Жұмыстарды орындау кезінде сақтандыру жіптері олар зақымдануы мүмкін қауіпті аймақтан алынып тасталуы керек.

12.8.3 Биіктікте дәнекерлеу жұмыстарын жүргізу кезінде байламның сақтандыру белдігінің фалы металдан жасалынған (болаттан жасалынған арқан немесе шынжыр) болуы және оқшаулау қабында болуы керек.

12.8.4 Өнеркәсіптік альпинизм әдістерімен жұмыстарды орындау кезінде темекі тартуға болмайды.

12.8.5 Егер жұмыстар 30 минуттан асатын уақыт жалғасатын болса жұмыс орындығын (шабуылдау алаңшасын) пайдалану керек.

12.8.6 Көтеруші және сақтандыру жіптерінің тік қалыптан үлкен ауытқулары бар биіктіктегі жұмыстарды жүргізу немесе орындаушының қалпының тұрақсыздығы жағдайында қосымша тартқыштарды қолдану керек.

12.8.7 Жіптермен биіктікте болған кезде келесілерді орындауға болмайды:

- жеке сақтандыру керек-жарақтарының немесе жеке қорғаныс құралдарының толық емес жиынтығымен жұмыс істеуге;

- «жоғары-төмен» байланысы жоқ болған кезде жүктерді орынынан жылжытуды жүзеге асыруға;

- жүк көтеру және құрылыс машиналарының және механизмдердің әрекет ету аймағында жұмыс істеуге, орынынан жылжытылатын жүктің астында немесе басқа орындаушының жұмыс орынының астында болуға (орындаудың арнайы технологияларымен ерекше келісілген жағдайларды есептемегенде);

- құлаудан сақтандырылмаған аспаптарды және жарақтарды пайдалануға;

- жұмыстарды болаттан жасалынған арқанмен немесе шынжырмен қосымша өзін өзі сақтандырусыз ашық отты, механикалық және электр кескіш аспаптарды пайдаланумен жүргізуге;

- болаттан жасалынған арқанмен немесе шынжырмен қосымша өзін өзі сақтандырусыз газ-электр дәнекерлеу, бензин кесу жұмыстарын және ыстық битумдық мастиканы пайдаланумен жұмыстарды орындауға;

- биіктіктен құлаудан қорғаудың ақаулығы бар және тексерілмеген құралдарын пайдалануға;

- сақтандыру керек-жарағын оның мақсатына сай емес пайдалануға;

- жұмыс ауысымы аяқталғаннан кейін жұмыс орынында жиналмаған сақтандыру керек-жарақтарын, аспаптарды, жарақтарды қалдыруға.

12.8.8 Қосымша қауіпсіздік шаралары:

- жұмыс аймағында жүк көтеретін және жүк тиеу механизмдерінің әрекет етуіне болмайды;

- беттердің тазалығы қамтамасыз етілуі керек; ластану немесе агрессивті заттардың төгілуіне болмайды;

- орындаушылардың жерге немесе төменде орналасқан деңгейге түсуі кезіндегі қауіп жойылуы керек;

- қатты жел соғуы кезінде жұмысшының жұмыс орынынан жұлынуына кедергі келтіретін және оған кедергісіз жетуге мүмкіндік беретін тетіктерді (тартылған бағыттаушы жіптер немесе сүйеніштер немесе жіптік немесе таспалық тартқыштар) пайдалану керек.

12.8.9 Жеке қорғаныс құралдарын пайдалану жөніндегі нұсқаулықтарға қатаң сәйкестікте пайдалану керек.

12.8.10 Тапсырманы орындау үшін қажетті материалдар мен аспаптар сәйкес келетін ережелерге және регламенттерге сәйкес пайдаланылуы керек.

12.8.11 Астында кернеуі бар тоқ өткізетін бөлшектер орналасқан құрылымдарда жұмыс істеу кезінде жұмыста пайдаланылатын керек-жарақтар мен аспаптарды құлаудан сақтау үшін оларды байлап қою керек.

12.8.12 Егер жұмыс орыны және оған келетін жерлер кернеу бар, шектелмеген тоқ өткізгіш бөлшектердің үстінде орналасқан болса, ал металдан жасалынған шынжырды түсіру жағдайында ондағы ара қашықтық 12.2-кестеде көрсетілгеннен төмен болса, жұмыс осы тоқ өткізгіш бөлшектерді сөндірумен орындалуы керек.

12.8.13 Жұмыс процесінде құрылымның элементтерін немесе материалдарды жоғарыға жіппен немесе жүк көтеретін кранмен көтеру керек. Жүктерді көтеру кезінде төмендегі жұмысшылар тартқыштардың көмегімен олардың шайқалуын және жолда кездесетін кедергілерге ілінуін болдырмауға міндетті. Жүкті жүк көтеретін кранмен орынынан ауыстыру жүзеге асырылып жатқан аймақтарда жүкті орынынан ауыстыру кезінде биіктіктегі жұмыстарды орындауға болмайды.

12.8.14 Жүктерді көтеру үшін альпинистік керек-жарақтардың элементтерінен тұратын әртүрлі схемалардың уақытша полиспасттарын салуға рұқсат беріледі. Осындай полиспасттардың блоктары және күш беретін элементтері ілінетін жүкке қатысты беріктіктің 5-еселік кем емес қорына ие болуы керек. Полиспасттарды ұйымдастыру кезінде блоктар жіпке қатысты қисаймауын қадағалау, блоктың обоймасының құрылымның элементтеріне бүйірімен сүйенуінен сақтану керек.

12.8.15 Үзілістер кезінде аспаптар мен материалдар белгіленген орындарға жиналуы керек.

12.8.16 Жүк көтеретін ілгектер, ұстағыштар, қысқыштар және көтеру үшін арналған басқа да керек-жарақтар:

- көтерілетін элементтердің бөлшектерін зақымдаусыз қауіпсіз ұстауды және олардың сенімді түрде тасымалдануын қамтамасыз ететін көлемдерге, пішіндерге ие болулары керек;

- көтерудің ең жағымсыз жағдайларында рұқсат берілген барынша жоғары жүктемені көрсетумен таңбалауға ие болулары керек.

12.8.17 Жүктерді көтеру олардың кездейсоқ айналуын болдырмайтын әдістермен жүзеге асырылуы керек.

12.2-кесте – Кернеуі бар, тоқ өткізгіш бөлшектерге дейінгі рұқсат берілген ара қашықтықтар

12.8.18 Жүктерді ілмектеу әдістері олардың тағайындалған жерге жобалыққа жақын қалыпта берілуін қамтамасыз етуі керек.

12.8.19 Жүктер орынынан жылжыту кезінде шайқалудан және айналудан жұмсақ тартқыштармен ұсталынуы керек.

12.8.20 Жұмыстардағы үзілістер кезінде көтерілген жүктер мен жабдықтарды ілінген қалпында қалдыруға болмайды.

12.8.21 Биіктіктегі жұмыстарды жүргізу кезінде жабдықтар мен құбырларды бекіту үшін альпинистік, технологиялық және жинақтау жарақтарды, сондай-ақ технологиялық және құрылыстық құрылымдарды олардың пайдалануы үшін жауапты тұлғалардың келісімінсіз қолдануға болмайды.

12.8.22 Биіктіктегі жұмыстарды жүргізу кезінде жұмыс аймағындағы электр желілері және басқа да инженерлік жүйелер сөндірілуі, бекітілуі, ал жабдықтар мен құбырлар жарылу қауіпі бар, жанғыш және зиянды заттардан босатылуы керек.

12.8.23 Жарылу қауіпі бар ортада ұшқын шығару мүмкіндігі жоқ аспаптар мен керек-жарақтарды пайдалану керек.

12.8.24 Жүктерді бірнеше көтеру немесе түсіру құрылғыларын пайдалану арқылы орындарынан жылжыту кезінде осы құрылғылардың кез келгеніне шамадан тыс жүктеме түсірмеу керек, бұл үшін түсу жылдамдығын қажетті реттеуді қамтамасыз ететін тежеу құрылғыларын пайдалану керек.

12.8.25 Жүк арқандарының және жүк көтеру құралдарының полиспасттарының жұмыс процесінде тіктен ауытқу бұрыштары осы жүк көтеру құралының паспортында немесе техникалық шарттарында көрсетілген шамадан аспауы керек.

12.8.26 Жүктерді немесе жабдықтарды еңіс жазықтықта түсіру кезінде еңісте жүктерді, жабдықтарды қалдыруға болмайды.

12.8.27 Электр сымдарына жақын жерлерде жабдықтардың тораптарын және құбырлардың және ауа құбырларының түйіндерін жинақтау (жинақталатын тораптың немесе түйіннің ұзындығына тең ара қашықтық шектерінде) сөндірілген кернеу кезінде жүргізілуі керек.

Кернеуді сөндіру мүмкін болмаған кезде жұмыстарды белгіленген тәртіпте рәсімделген наряд-рұқсат бойынша жүргізу керек.

12.8.28 Шатыр жабу жұмыстарын жүргізу кезінде келесілер жататын зиянды өндірістік әсерлердің жұмысшыларға әсер етуінің алдын алатын іс-шаралар қарастырылуы керек:

- жұмыс орынының жиекке жақын орналасуы;

- өткір жиектер, дайындамалардың, аспаптардың және жабдықтардың беттерінде қабыршықтанулар және кедір-бұдырлықтар;

- битумдық мастикалардың жоғары температурасы;

- қолданылатын орамдық және мастикалық материалдардың, сұйылтқыштардың, еріткіштердің өрт- және жарылу қауіптілігі;

- жұмыс аймағындағы ауаның жоғары шаңдығы және газдалуы;

- жабдықтың электр желісінен электр тоғының ұру қауіпі;

- шу және діріл.

12.8.29 Жұмысшыларды ғимараттың шатырында шатыр жабу жұмыстарын және басқа да жұмыстарды орындауға тек жұмыстардың жауапты жетекшісі немесе жұмыстарға тапсырыс берушінің техникалық жетекшісі шатырдың көтеруші құрылымдарын және қоршауларын қарағаннан және олардың жағдайларын және қауіпсіздік шараларын анықтағаннан кейін ғана рұқсат беріледі.

12.8.30 Жұмыс істеуші адамдардың салмағына есептелмеген жабынмен өту кезінде, сондай-ақ 20°-тан асатын еңістігі бар шатырларда жұмыс істеу кезінде аяқтарды тіреу үшін арналған көлденең тақтайшалары бар ені 0,3 м кем емес траптар пайдаланылады.

12.8.31 Осал материалдардан жасалынған шатырда жұмыстарды орындау кезінде жұмысшыға тікелей шатырға тұру қажеттілігін болдырмау керек, бұл үшін шатыр үшін жабын ретінде тақтайлар, көпірлер, шатырлық баспалдақтар және с.с., шатырмен өту жолдары үшін тартпалар немесе су бұрғыштар және с.с. пайдаланылуы керек.

12.8.32 Шатырға материалдарды тек оларды құлаудан қорғау, соның ішінде желдің жүктемесінің әсерінен құлаудан қорғау шараларын қабылдаумен, жұмыстарды жүргізу жобасымен қарастырылған орындарда ғана орналастыруға рұқсат беріледі. Жұмыстағы үзілістер кезінде техникалық керек-жарақтар, аспаптар және материалдар бекітілуі немесе шатырдан алынуы керек.

12.8.33 Шатырда сақтандыру арқандарын бекіту үшін арналған тұрақты құрылымдардың жоқ болуы кезінде анкерлер ретінде металдан жасалынған тіреулерді немесе темірбетонды блоктарды орнату керек.

Тіреулер, темірбетонды блоктар, сақтандыру арқандарын тарту үшін арналған құрылғылар адамның құлауы жағдайында динамикалық жүктемені қабылдауға есептелінуі керек.

Сақтандыру арқандарын түтін немесе желдету құбырларына бекітуге болмайды.

12.8.34 Шатырдың элементтерін және бөлшектерін, соның ішінде тігістердегі компенсаторлар, қорғаныс белдемшелері, су құбырларының тораптары, құйылыстар, құламалар және с.с. жұмыс орындарына контейнерлерде дайындалған қалыпта беру керек.

12.8.35 Бірнеше топтармен шатыр жабу жұмыстарын орындаған кезде олардың арасындағы ара қашықтық 10 м-ден кем болмауы керек, ал негізге ыстық мастиканы жағу рубероидті жапсырудан 1 м-ден озбауы керек. Тігінен бір топтың екіншісінің үстінде жұмыс істеуге болмайды.

12.8.36 Шатырдың бетіне мастиканы, сұйылтқыштарды, еріткіштерді жағу ауаның жылжу бағытына сәйкес келетін бағытта жүргізіледі.

12.8.37 Битумдық және басқа да мастикаларды, жабындар үшін арналған орамалық, полимерлік және жылу оқшаулағыш материалдарды пайдаланумен шатыр жабу жұмыстарын орындау кезінде келесілер керек:

- битумдық мастиканы жұмыс орынына битум құбыры бойынша немесе жүк көтеру құралдарының көмегімен жеткізу;

- жұмыс орындарында ыстық битумды қолмен жылжыту үшін қақпақтары тығыз жабылатын және тиектік құрылғылар бар, жалпақ бөлігімен төмен қаратылған, кесілген конус пішініне ие, металдан жасалынған бөшкені пайдалану;

- жұмыста 180°С жоғары емес температураға дейін қыздырылған битумдық мастикаларды пайдалану;

- бірнеше жұмыс топтары бір уақытта ыстық битумды пайдаланумен жұмыс істеген кезде олардың арасында 10 м-ден кем емес ара қашықтықты қамтамасыз ету;

- жұмысшыларға негізге мастиканы немесе орамалық материалдарды жағу кезінде жел соғып тұрған жағында болу;

- шынымақтаны және шлакмақтаны жұмыс орынына олардың шашылуын болдырмайтын шараларды қабылдаумен контейнерлерде немесе пакеттерде беру;

- жұмысшыларды зиянды заттардың әсерінен, термиялық және химиялық күюлерден қорғауды қамтамасыз ету.

12.8.38 Жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде құрылыс материалдары және құралдары шатырда астына киіз салынған, тақтайдан жасалынған мінбелерге жиналуы керек.

12.8.39 Ыстық мастиканы пайдаланумен шатырда жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде ішінде ерітілген мастика бар бөшке көлденең жазықтыққа қойылуы керек. Материалдарға және негізге ыстық мастиканы жағу кезінде ерітілген мастиканың артылып қалғандарының ықтимал ағуына қарсы шаралар қабылдануы керек, бұл үшін шатырда қалыңдығы 30 - 40 мм болатын тақтайшалар уақытша орнатылуы керек.

12.8.40 Теріге түскен мастиканы арнайы пастамен немесе сабынды-ланолинді ерітіндімен жуу керек, олар қыздырылған битуммен, ыстық мастикалармен жұмыс істеу орындарына жақын жерлерде орналасқан дәрі қобдишасында болулары керек.

12.8.41 Түтін мұржаларын салу, қызмет көрсету немесе жөндеу жұмыстарымен айналысатын жұмысшылар түтіннен және газдан қорғаныс шараларын қолданбай қолданыстағы түтін мұржаларында жұмыс істемеулері керек.

12.8.42 Биіктікте монолиттік темірбетонды құрылымдарды жасау кезінде орындалатын арматураны, төселінетін бөлшектерді, қалыптарды орнату, бетон құю, қалыпты бұзу және басқа да жұмыстар кезінде жұмысшыларды құрылыстың, объектінің, қалыптың және ұстаушы бекітпелердің уақытша тұрақсыз жағдайымен байланысты қауіптерден қорғау жөніндегі шаралар қолданылады.

12.8.43 Арматураны биіктікте пайдалану үшін дайындау және өңдеу осы мақсат үшін арнайы тағайындалған және сәйкес келетін түрде жабдықталған орындарда жүргізіледі.

12.8.44 Бетондық қоспада химиялық қосымшаларды пайдалану кезінде жұмыстарды орындаудың сәйкес келетін әдістерін және жеке қорғаныс құралдарын пайдалану арқылы жұмысшылардың терілерінің күюінің және көздерінің зақымдануының алдын алу бойынша шараларды қолдану керек.

12.8.45 Әйнекті биіктіктегі оны орнату орынына көтеруді сәйкес келетін қауіпсіз керек-жарақтарды пайдаланумен немесе арнайы ыдыста жүзеге асыру керек.

12.8.46 Күңгірт фонды алу үшін немесе суреттерді салу, жазуларды жазу үшін құмағындық аппараттардың көмегімен әйнектерді өңдеген кезде жұмысшылар көздерге, тыныс алу мүшелеріне және қолдарға арналған жеке қорғаныс құралдарын пайдалануы керек.

12.8.47 Шатырларды және фонарларды әйнектеу кезінде жұмыстарды жүргізу орынының астына әйнектердің және аспаптардың құлауына кедергі келтіретін тақтайлық немесе брезенттік алаңша жасалуы керек. Алаңшаның жоқ болуы жағдайында қауіпті аймақ қоршалуы немесе күзетілуі керек.

12.8.48 Ойықта бекітілмеген әйнек табақтарын немесе пішінделген әйнектің элементтерін қалдыруға болмайды.

12.8.49 Әрлеу жұмыстарын орындау кезінде негізгі қауіпті және зиянды өндірістік әсерлер келесілер болып табылады, олар есепке алынуы керек:

- заттардың биіктіктен құлауы;

- дайындамалардың, аспаптардың және жабдықтардың беттеріндегі (әйнектеу және қаптау жұмыстары үшін) өткір жиектер, қабыршықтану және кедір-бұдырлық;

- қолданылатын материалдардың химиялық зияндығы;

- ауаның, тері жабындарының, арнайы киімдердің химиялық қосылыстармен, аэрозольмен, шаңмен жоғары ластануы;

- өрт- және жарылыс қауіпі.

12.8.50 Ерітінді-сорғылық қондырғыларды пайдаланумен сылақтау жұмыстарын жүргізу кезінде оператордың қондырғы машинистімен екі жақты байланысты қамтамасыз ету керек.

12.8.51 Электр жинақтау жұмыстарын жүргізу кезінде құрылымдарға немесе жабдықтарға орнату үшін арналған бөлшектерді таусылмайтын арқанның, жіптердің немесе баудың көмегімен беру керек. Төменде орналасқан жұмысшы арқанды (жіпті, бауды) оның шайқалуын және тоқ өткізгіш бөліктерге жақындауын болдырмау үшін ұстап тұруы керек.

12.8.52 Жұмыстарды судың үстінде немесе тікелей жақын жерлерде жүргізу кезінде қоршауларды, сақтандыру торларын орнату, сақтандыру белдіктерін, сақтандыру жилеттерін, буйларды, қайықтарды пайдалану арқылы жұмысшылардың суға құлауын болдырмау және жұмысшылардың суға құлауы жағдайында оларды құтқару бойынша шаралар, бауырымен жорғалаушылардың және хайуанаттардың шабуылдауынан қорғаныс шаралары қабылдануы керек.

12.8.53 Үй-жайлардың әйнектерін (терезелерді, шамдардың плафондарын, жарық фонарьларын және с.с.) тазалау жөніндегі жұмыстардың қауіпсіздігі келесілермен қамтамасыз етілуі керек:

- жуу затының құрамын таңдаумен;

- әйнектерді тазалау құралдарын таңдаумен (құрғақ, жартылай құрғақ, дымқыл);

- әйнектерді агрессивті ластанулардан қорғау әдістерін таңдаумен;

- тазалау әдісін (қолмен, механикаландырылған) таңдаумен;

- жұмыс орындарын ұйымдастырумен;

- арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және басқа да жеке қорғаныс құралдарын таңдаумен.

12.8.54 Әйнектерді тазалау жөніндегі жұмыстар тек тәуліктің жарық кездерінде ғана жүргізілуі керек.

12.8.55 Әйнектерді тазалау жөніндегі жұмыстарды орындау кезіндегі негізгі қауіпті өндірістік әсерлер келесілер болып табылады:

- терезе жақтауларының беттеріндегі өткір жиектер, кедір-бұдырлықтар;

- ақаулықты әйнектеу (сынған және бос орнатылған әйнектер);

- желдік жүктемелер;

- теріс температуралардың әсері;

- шудың, дірілдің әсері.

12.8.56 Биіктіктегі әйнекті тазалау және сүрту кезінде биіктікте орналасқан әйнек сүрткіштерге тыйым салынады:

- терезенің жақтауына тұруға;

- қоршаулардан өтуге және жұмыстарды орындау кезінде оларға отыруға;

- сыртқы электр сымдарына қолын, аспаптарды, керек-жарақтарды тигізуге;

- әйнекті жергілікті дереу күш салумен, әйнекке дереу басумен және жұлқумен сүртуге;

- өрт қауіпсіздігі және өндірістік санитария ережелерін бұзумен әйнектерді сүрту үшін арналған құрамдарды пайдалануға.

12.8.57 Әйнектерді жууға арналған судың температурасы 60°С аспауы керек.
12.9 Биіктікте жұмыс істеу кезінде пайдаланылатын жабдықтармен, механизмдермен, шағын механикаландыру құралдарымен, қол аспаптарымен жұмыс істеуге қойылатын қауіпсіздік талаптары
12.9.1 Биіктікте жұмыс істеу кезінде пайдаланылатын жабдықтар, механизмдер, шағын механикаландыру құралдары, қол аспаптары (механикалық, пневматикалық, гидравликалық, электр) міндетті:

- өзінің техникалық параметрлері бойынша қауіпсіздік талаптарына жауап беруге;

- техникалық жарамды жағдайда ұсталуға;

- мақсатына сай пайдалануға (олар арналған жұмыстардың түрлері үшін). Негізгі мақсатына сай пайдалану сонымен қатар жұмыстардың жауапты орындаушысының рұқсаты бойынша жүзеге асырылуы керек;

- сәйкес келетін дайындығы және олармен жұмыс істеуге рұқсаты бар жұмысшылармен пайдаланылуға;

- қорғаныс құрылғыларымен (қоршаулармен, қаптармен және с.с.) жабдықталған болуға.

12.9.2 Жабдықтарды, механизмдерді, шағын механикаландыру құралдарын, қол аспаптарын қауіпсіз пайдалану талаптары еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулықтарда бар болуы керек.

12.9.3 Жылжымалы жабдықтың, механизмдердің, шағын механикаландыру құралдарының, қол аспаптарының кабельдері, шлангтері ең қысқа ықтимал ұзындыққа ие болуы және қауіп-қатер төндірмеуі керек.

Биіктікке берілген шлангтер мен кабельдер құлаудан, шайқалудан және қажалудан сақтандырылуы керек. Шлангтер мен кабельдерді салу олар өзара, сақтандыру және көтеруші жіптермен қиылысуы болмайтындай жүзеге асырылуы керек.

12.9.4 Механикалық жетектері бар механизмдер және жабдықтар өздігінен іске қосылудың, пайдаланушы үшін құрылғыны жедел тоқтатудың жеңіл қол жетімді және анық көрінетін блоктауына ие болуы керек. Қауіпті қозғалмалы бөліктер қорғаныс қоршауына ие болуы керек.

12.9.5 Жұмыс органының өзгеретін айналу жылдамдығына ие жабдықтар, механизмдер, шағын механикаландыру құралдары, қол аспаптары іске қосу кезінде ең төменгі айналу жылдамдығымен іске қосылуы керек.

12.9.6 Биіктікте жұмыс істеу кезінде пайдаланылатын жабдықтар, механизмдер, шағын механикаландыру құралдары, қолдық механикаландырылған және басқа да аспаптар олардың құлауын (бекіту, байлау, биіктіктен құлау шекараларынан жеткілікті қашықтықта орнату немесе фалдар арқылы жұмысшының сақтандыру белдігіне бекіту және с.с.) болдырмайтын қауіпсіздік шараларын қамтамасыз етумен қолданылуы керек.

12.9.7 Жұмыс процесінде қоректендіруші сымдарды және кабельдерді созуға және майыстыруға, олардың металдан жасалынған арқандармен және арқанмен, кернеуі бар электр кабельдерімен және сымдарымен қиылысуына жол беруге, қолдық механикаландырылған аспапты қараусыз қалдыруға, оны пайдалануға құқығы жоқ тұлғаларға беруге болмайды.

12.9.8 Электр аспаптарына энергия беру үшін генераторлар пайдаланылған кезде генератор апат жағдайында қоректендіруді жылдам сөндіру үшін арналған қарапайым сөндіру құрылғысына ие болуы керек.

12.9.9 Ауа шлангтері 12 мм диаметрге ие пневматикалық аспаптарды пайдалану кезінде екпін кезінде ұштардың жалғанған жерлерінің «ұшуын» болдырмау үшін әрбір жалған жерде немесе бітікте шлангтің екі ұшына ілмектері бар сақтандырғыш металдан жасалынған арқан бекітілуі керек.

12.9.10 Қысыммен жұмыс істейтін жуу аппараттарын пайдалану кезінде жоғары қысымның соплосы оператордың жіптерімен байланысқа кірмейтініне кепілдік беру үшін қауіпсіздік шаралары қабылдануы керек. Шлангтердің салмақтарын ұстау үшін тәуелсіз жіптер мен анкерлер қажет болуы мүмкін.

12.9.11 Альпинистік жүйенің синтетикадан жасалынған бөліктері жабдықтағы ыстық беттерімен және жанғыш майлау материалдарымен байланысқа түспеуіне шаралар қабылдануы керек.

12.9.12 Пайдаланушыны жарақаттауы мүмкін аспаптар қоректендіру қателік, оқыс оқиға немесе апаттық жағдайда сөнуі үшін апаттық ажыратқышпен жабдықталуы керек.

12.9.13 Ілінетін және аспалы алаңшаларда орнатылатын жабдықтар өздігінен аударылмауы және орынынан жылжымауы үшін бекітілуі керек.

12.9.14 Электр қондырғыларына және кернеуі бар басқа да жабдықтарға жақын жерлерде жұмыс істеген кезде оқшауланған немесе тоқ өткізбейтін слесарлық-жинақтау аспабы пайдаланылуы керек.

12.9.15 Тез тұтанатын немесе жарылу қауіпі бар заттарға жақын жерде, ауада осы заттардың булары немесе шаңдары бар кезде жұмыс істеу кезінде ұшқын шығармайтын слесарлық-жинақтау аспабы пайдаланылуы керек.

12.9.16 Соққылық, қысымдық және кескіш әрекетке ие слесарлық-жинақтау аспаптарындағы тұтқалар тегіс және қабыршықтануларының болмауы, қатты және тұтқыр түрдің ағаштарынан жасалынуы, аспапқа мықтап орнатылған және бандаждық (тартқыш) сақиналармен жабдықталуы керек.

12.9.17 Соққылық әрекетке ие слесарлық-жинақтау аспабымен жұмыс істеу кезінде жұмысшы әйнектері сынбайтын қорғаныс көзілдіріктерін (қалқаншасын) пайдалануы керек.

12.9.18 Металды қоларамен кесу кезінде табақ мықтап бекітілгенін және жеткілікті түрде тартылғанын қадағалау керек.

12.9.19 Слесарлық балғалар, ауыр балғалар ұратын бөліктің тегіс, кішкене дөңес бетіне ие болуы, сапқа мықтап орнатылуы керек.

12.9.20 Сомын кілттерінің көлемдері сомындардың немесе болттардың бастарының көлемдеріне сәйкес келуі және сызаттарға, жапырылған орындарға ие болмауы керек. Әрекеттің ұлғайтылған иінімен жұмыс істеуге есептелмеген кілттерді рычагтармен ұзартуға болмайды.

12.9.21 Қолдық пневматикалық аспапты іске қосу құрылғысы оператордың қолымен жасалынатын қысымды төмендету кезінде ауа жіберу клапанын автоматты түрде жабуды қамтамасыз етуі, ыңғайлы жерде орналастырылуы және кездейсоқ іске қосылу қауіпін барынша төмендететіндей етіп орналастырылуы керек.

12.9.22 Қолдық пневматикалық соққылық аспап жұмыс аспабының гильзадан кездейсоқ құлауын болдырмау үшін арналған сақтандырушы ысырмамен немесе құлпымен жабдықталуы керек.

12.9.23 Қолдық пневматикалық аспапты пайдалану кезінде келесі талаптар орындалуы керек:

- аспап паспортында және өндіруші-зауыттың нұсқаулығында көрсетілген мақсатқа сәйкес пайдаланылуы керек;

- аспаппен жұмыс істеу жұмысшының тұрақты қалыбы кезінде жүзеге асырылуы керек;

- ауаны жіберу аспапты жұмыс қалыбына орнатқаннан кейін жүзеге асырылуы керек;

- аспаппен жұмыс істердің алдында жабдықтардың комплектілігі; жекелеген тораптар мен бөлшектерді бекітетін бұрандалардың тартылуы; сүзгінің және жалғаушы штуцердің торының бар болуы және тазалығы; редуктордың жұмысқа жарамдылығы тексерілуі керек;

- аспапқа және ауа құбырына түтік құбырды жалғау, түтік құбырлардың өзара жалғануы жұмысқа жарамды бұрандасы бар штуцерлердің және ниппелдердің көмегімен жүзеге асырылуы керек, ал штуцерлерді түтік құбырларға бекіту үшін сақиналар немесе тартқыш қамыттар пайдаланылуы керек. Сыммен бұрауларды пайдалануға болмайды;

- ауа құбырының және аспаптың түтік құбырларын жалғау (ажырату) ауа жинағышта немесе негізгі ауа жинағыштың таралымдарында орнатылған жапқыш вентильдердің жабық тұрған кезінде жүргізілуі керек;

- жұмыстағы үзілістер кезінде немесе ақаулықтар кезінде аспапқа ауаның берілуін сөндіру, ауа вентилін жабу керек;

- жұмысты бастардың алдында 1 минут бос жүріс кезінде аспаптың жұмысқа жарамдылығын, іске қосу клапанының дұрыс жұмыс істеуін тексеру керек.

12.9.24 Қолдық пневматикалық аспаппен жұмыс істеген кезде пайдаланылған қысылған ауаның шығуы жұмысшының қолдарына үрлемеуін және жұмысшының тыныс алу аймағына бағытталмайтынына, аспап бос жүрісте жұмыс істемеуін қадағалау керек. Ақаулықтар анықталған жағдайда жұмысты дереу тоқтату және аспапты жөндеуге беру керек.

12.9.25 Қолдық пневматикалық аспаппен жұмыс істеген кезде келесілерді болмайды:

- аспапты жұмыс бөлігінен немесе түтік құбырынан ұстауға;

- түтік құбырларға ауаның берілуін тоқтатқанға дейін оларды жалғауға және ажыратуға;

- түтік құбырларды өтетін жерлерге және жолдарға, материалдарды қоймалау орындарына орналастыруға, оларды бұрауға және майыстыруға;

- түтік құбырлардың жалған жерлерін сымдармен бекітуге және ауаның жылыстауын қамыттың астына сына қағу арқылы тоқтатуға;

- аспапты вентилдерді пайдаланусыз түтік құбыр арқылы тікелей қысылған ауаның магистралына жалғауға;

- түтік құбырды майыстырып қысу арқылы ауаның берілуін тоқтатуға;

- ақаулықтары бар түтік құбырларды пайдалануға, сондай-ақ оқшаулағыш таспамен және басқа да материалдардан орауды орындауға;

- сүйелмелі баспалдақтарда, сондай-ақ бір уақытта бір тіктікте сәйкес келетін сақтандыру құрылғыларынсыз екі немесе одан да көп қабаттарда жұмыс істеуге.

12.9.26 Соққылық немесе айналу әрекетінің қолдық пневматикалық аспаптарын пайдаланумен жұмыс істеп жатқан жұмысшылар алақан жағынан дірілге қарсы астары бар қолғаптармен қамтамасыз етілуі керек.

12.9.27 Қолдық электрлендірілген аспап әдетте 42 В жоғары емес кернеуде қолданылуы керек.

І сыныпқа жататын қолдық электрлендірілген аспаптың корпусы (42 В жоғары кернеу кезінде қос оқшаулауға ие емес) жерлендірілуі (нольденуі) керек.

12.9.28 Қолдық электрлендірілген аспапты жұмысқа беру кезінде комплектілікті және бөлшектердің бекітілуінің сенімділігі, кабельдің, штепсельді ашаның, оқшаулаудың, қорғаныс қаптарының, сөндіргіштің жұмысының анықтығы және аспаптың бос жүріс кезіндегі жұмысы тексерілуі керек.

12.9.29 Қолдық электрлендірілген аспаппен жұмыс істеу кезінде болмайды:

- желіге қосылған аспапты қараусыз қалдыруға;

- аспаптың сымын (кабелін) созуға және майыстыруға, оның машиналардың болаттан жасалынған арқандарымен, кернеуі бар электр кабельдерімен, сымдармен немесе оттегін, ацетиленді және басқа да газдарды беруге арналған шлангтермен қиылысуына жол беруге;

- жұмыс орынының үстін қалқалаусыз жаңбыр немесе қар жауып тұрған кезде ашық алаңдарда жұмыс істеуге.

12.9.30 Келісі ақаулықтары бар қолдық электрлендірілген аспапты пайдалануға болмайды:

- штепсельдік қосылған жер, кабель немесе оның қорғаныс қабы, щетка ұстағыштың қақпағы зақымдалған;

- сөндіргіштің дәл емес жұмысы, бетінде шеңберлік оттың пайда болуымен бірге болатын коллектордағы щеткалардың ұшқын шығаруы;

- редуктордан немесе желдету арналарынан майдың ағуы;

- жанып жатқан оқшаулағышқа ұқсас түтіннің немесе иістің пайда болуы;

- жоғары шудың, тарсылдың, дірілдің пайда болуы, корпустық бөлшекте, сапта, қорғаныс қоршауында сызаттардың пайда болуы немесе сыну.

12.9.31 Қолдық электрлендірілген аспаппен жұмыс істеуге рұқсат берілген жұмысшыларда тұтынушылардың электр қондырғыларды пайдалану кезіндегі техника қауіпсіздігі ережелерінің талаптарына сәйкес электр қауіпсіздігі бойынша топқа ие болуы керек.

12.9.32 Қолдық электрлендірілген аспаппен жұмыс істеуге 18 жастан жас емес, арнайы оқудан өткен, сәйкес келетін емтихан тапсырған және осы туралы еңбекті қорғау жөніндегі куәлігінде жазбасы бар тұлғаларға ғана рұқсат беріледі.

12.9.33 Электр аспаптармен жұмыс істеу кезінде келесі талаптарды орындау керек:

- І сыныптың аспабымен жұмыс істеген кезде резеңкеден жасалынған диэлектрлік қолғаптарда, диэлектрлік галоштарда немесе диэлектрлік кілемшеде жұмыс істеу керек;

- егер қауіпсіз штепсельді қосылу жоқ болса аспапты таратқыш құрылғыға қоспау керек;

- электр аспапты қоректендіретін сымды механикалық зақымданулардан қорғау керек;

- электр аспапты сымынан ұстап тасымалдамау, бұл үшін тұтқаны пайдалану керек;

- жұмысшы электр аспаптың ешқандай жөндеу жұмыстарын жүргізбей, аспапты дереу жөндеуге беруі керек;

- электр қозғалтқыштың толық тоқтауына дейін кесу құралын ауыстыруды жүргізбеу керек;

- жұмыстағы үзілістер немесе электроэнергияны беру тоқтатылған кездерде аспапты желіден ажырату керек;

- сүйелмелі баспалдақтарда жұмыс істемеу керек;

- электр аспапты тіпті қысқа уақытқа басқа адамдарға бермеу керек;

- сымдарды және штепселді қосылған жерлерді жөндеуді жүзеге асырмау керек;

- аспап толық тоқтағанға дейін жоңқаларды немесе үгінділерді қолмен алмау керек.

12.9.34 Мүмкіндігінше жылдамдығы төмен пиротехникалық аспапты (жинақтау тапаншасы) пайдалану керек.

12.9.35 Қолдық пиротехникалық аспапта келесілер болуы керек:

- қорғаныс құрылғысы немесе экран;

- кездейсоқ атылудан қорғайтын құрылғы;

- егер тапаншаның саптамасы жұмыс бетіне тіреліп тұрмаса атылудан қорғайтын құрылғы.

12.9.36 Қолдық пиротехникалық аспаптың жұмысы кезінде қатты дыбыс (ату дыбысы), жинақтаушының қолына едәуір тебу, сондай-ақ бетонның, кірпіштің, металдан жасалынған қабыршақтың ықтимал ұшуы және дюбельдің тайқып тиюі немесе оның құрылыс құрылымын тесіп шығуы орын алуы мүмкін.

12.9.37 Әрбір атудың алдында қолдық пиротехникалық аспап қаралуы және тексерілуі керек:

- сақтандыру құрылғысы жұмысқа жарамды қалыпта екеніне;

- барлық жылжымалы бөлшектер жұмысқа жарамды қалыпта екеніне;

- патрондар сыналанбағанына.

12.9.38 Келесі жағдайларда патрондарды сақтауға және қолдық пиротехникалық аспапты пайдалануға болмайды:

- өздігінен атылу мүмкін жерлерде немесе қоршаған ортада;

- жарылу қауіпі бар ортада.

12.9.39 Оқталған қолдық пиротехникалық аспапты сақтауға болмайды.

12.9.40 Қолдық пиротехникалық аспапты пайдаланумен жұмыс істеуге тек оны қауіпсіз пайдалануға оқытылған жұмысшыларға ғана рұқсат беріледі.

12.9.41 Қолдық пиротехникалық аспаппен жұмыс істеуге рұқсат берердің алдында жұмысшылар пиротехникалық аспаптың әрбір түрін тәжірибелік пайдаланумен оқу курсынан өтулері және қолдық пиротехникалық аспаппен жұмыс істеу құқығына куәлік алулары керек.

12.9.42 Қолдық пиротехникалық аспапты қауіпсіз пайдалану ережелерін білуге өткізілетін тексерістің мерзімділігі – жылына бір реттен кем емес.

12.9.43 Поршеньдік түрдің қолдық пиротехникалық аспабымен өздігінен жұмыс істеуге 18 жастан жас емес, үшінші разрядтан кем емес жұмыс біліктілігіне ие, бекітілген бағдарлама бойынша оқу курсынан өткен, біліктілік комиссиясының емтихандарынан өткен поршеньдік түрдің қолдық пиротехникалық аспабымен жұмыс істеу құқығына куәлік алған жұмысшыларға ғана рұқсат беріледі.

12.9.44 Қолдық пиротехникалық аспапты пайдаланумен жұмыстарға басшылықты мамандар үшін арналған оқу курсынан өткен және осы жұмыстарды басқару құқығына куәлік алған тұлғалар ғана жүзеге асыруы керек.

12.9.45 Жұмыстарды бастардың алдында қолдық пиротехникалық аспаппен жұмыс істеуге рұқсат алған жұмысшы (оператор) келесілерді алуы керек:

- жұмыстарды жүргізу құқығына наряд-рұқсатты;

- пиротехникалық аспапты;

- патрондарды (белгіленген нормадан асырмай);

- жеке қорғаныс құралдарын (қорғаныс каскасын, шуға қарсы құлаққаптарды, қорғаныс қалқаншасын, былғарыдан жасалынған саусақты қолғаптар немесе қолғаптар).

12.9.46 Қолдық пиротехникалық аспаптың техникалық жағдайы (жұмысқа жарамдылығы) оны қоймадан алу кезінде тексерілуі керек.

12.9.47 Қолдық пиротехникалық аспаптың операторына рұқсат берілмейді:

- аспаптың блоктау-сақтандыру механизмін алып тастауға немесе ауыстыруға;

- аспап тіпті патронмен оқталмаған болса да өзіне немесе басқа адамдар жаққа бағыттауға;

- аспапты және оның патрондарын қадағалаусыз қалдыруға;

- аспапты және оның патрондарын басқа адамдарға, соның ішінде осы аспаппен жұмыс істеу құқығына куәлігі бар тұлғаларға да беруге;

- жұмыс орынын толық дайындағанға дейін аспапты оқтауға;

- егер ату орын алмаса ударникті жібергеннен кейін аспаптың оғын дереу алып тастауға; аспаптың оғын кем дегенде 1 минут өткеннен кейін алып тастауға болады;

- аспапты бөлшектеуді және тазалауды жүргізуге.

12.9.48 Оператор қолдық пиротехникалық аспапты жөндеуге берердің немесе қарауды жүргізердің алдында, сондай-ақ оны тасымалдау немесе қоймаға қайтарудың алдында аспапта оқталмағанына (патроны алып тасталынғанына) көз жеткізуге және тексеруге міндетті.

12.9.49 Жарылыс- және өрт қауіпі бар үй-жайларда, сүйелмелі баспалдақтарда және сақтандыру белдігінсіз және сақтандыру арқанысыз, каскасыз биіктіктен құлау шекараларына жақын жерлерде, тірек беттерінің және құрылыстық құрылымдардың элементтерінің тұрақсыз қалыптары кезінде, наряд-рұқсатпен қарастырылған қауіпсіздікті қамтамасыз ету жөніндегі іс-шараларды жүзеге асырмай қолдық пиротехникалық аспаппен жұмыс істеуге болмайды.

12.9.50 Оператор ОДП-6 түрінің оқ-дәрілік жиектемесімен жұмыс істеу кезінде жиектеменің және зарядтық соташықтың осі және аспаптың тебу траекториясы оператордың денесімен қиылыспайтындай есеппен және жақын жерде орналасқан құрылымның бөлшектерін және заттарды қолмен соғу мүмкіндігін болдырмайтындай етіп ыңғайлы және тұрақты қалыпта тұруы керек.

12.9.51 Дюбельді беріктігі дюбельдің беріктігінен мықты құрылыстық негіздерге, сондай-ақ сынғыштыққа ие негіздерге қағуға болмайды.

12.9.52 УК-6 түрінің оқ-дәрілік соққылық бағанасымен жұмыс істеу кезінде оны тесу керек болған қабырғаға немесе жабынға (негізге) қатаң түрде перпендикулярлы ұстау керек.

12.9.53 Тесік тесу жөніндегі жұмыстарды бастағанға дейін бетондағы қуыстықтардың орналасқан жерлерін анықтап алу керек.

12.9.54 Зарядтау кезінде оқ-дәрілік соққылық бағанасының бағыттаушы цилиндрін кездейсоқ ату кезінде қолдардың жарақаттануы орын алмайтындай етіп цилиндрлік бөлігінен ұстау керек.

12.9.55 Атудың алдында оқ-дәрілік соққылық бағанасының тиегінің сенімділігін тексеру, ыңғайлы тұрақты қалыпқа тұру (ату кезінде қолға тебудің едәуір күштері берілетін болады), ал бетке қорғаныс қалқаншасын кию керек.

12.9.56 ППО-95 М және басқа да түрдің оқ-дәрілік престерімен жұмыс істеу кезінде нұсқаулықта көрсетілгенмен салыстырғанда үлкен қуатқа ие оқ-дәрілік зарядты (патронды) қолдануға болмайды.

12.9.57 Атудың алдында оқ-дәрілік пресс жабық екенін, ал кабельдің саптамасы немесе желісі толығымен матрицаның ұясында орналасқанын және қаптамамен қысылғанын тексеру керек.

12.9.58 Егер кабельдің саптамасы немесе желісі қаптамамен қыстырылмаған немесе онымен тығыз қысылмаса оқ-дәрілік пресстен атуға болмайды.

12.9.59 Оператор ату кезінде ыңғайлы және тұрақты қалыпта тұруы керек, егер ату орын алмаса прессті кем дегенде 1 минуттан кейін қайта оқтауға болады.

- электрлендірілген аспапты және жабдықты электр желісінен сөндіру, пневматикалық аспапты компрессордан сөндіру, жабдыққа қызмет көрсету жөніндегі регламенттік талаптарды орындау;

- жұмыстарды орындау аймағында қалатын жабдықтарды, аспаптарды және материалдарды бекіту және оларды ауа-райы әсерлерінен қорғау;

- наряд-рұқсатта көрсетілген жұмыстарды аяқтау жөніндегі өзге де іс-шараларды орындау;

- жұмыс орындарын тәртіпке келтіру, қоқыстарды, аспаптарды, жарақтарды, тетіктерді жинау;

- жұмыс алаңындағы бекітілген сақтандыру және жұмыс жіптерін таңдау немесе шешу; таңдау немесе шешу мүмкін болмаған жағдайда – желдік жүктемелердің әсерінен сақтану үшін жіптерді қосымша бекітуді жүзеге асыру;

- пайдаланылмайтын жіптерді орамаға орау;

- керек-жарақтарды және жабдықтарды қарауды жүргізу;

- қауіпсіздік талаптарына жауап бермейтін керек-жарақтар мен жабдықтарды жарамсыз деп тану, пайдаланудан шығару, сәйкес келетін белгілеу құралдарымен таңбалау және жұмыс алаңынан алып тастау;

- керек-жарақтарды, арнайы киімді, арнайы аяқ киімді және қажет болған жағдайда жеке қорғаныс құралдарын тазалауды жүргізу;

- керек-жарақтарды, жабдықтарды және материалдарды қауіпсіз әдіспен сақтауға өткізу.

13.2 Жұмыстардың жауапты жетекшісі жұмыстарды аяқтау жөніндегі қажетті іс-шараларды орындауға бақылауды жүзеге асыруы керек.

Жұмыс аймағын ақырғы тексеру наряд-рұқсаттың қайтарылғанына дейін жүргізілуі керек.

13.3 Объектіні, жабдықтарды, материалдарды және керек-жарақтарды келесі ауысымға беру белгіленген процедураларға және ережелерге сәйкес жүргізілуі керек. Келесі ауысымға беру кезінде барлық маңызды ақпараттар хабарлануы керек.

13.4 Әрбір жұмыс ауысымы аяқталғаннан кейін жұмыстардың жауапты жетекшісінің, өнеркәсіптік альпинистер бригадасының бригадирінің, өнеркәсіптік альпинистер бригадасы бойынша тағайындалған қауіпсіздік үшін жауаптының, ауысымды аяқтаған өнеркәсіптік альпинистер бригадасының мүшелерінің, келесі ауысымға түсетін өнеркәсіптік альпинистер бригадасының мүшелерінің және қажет болған жағдайда объектідегі қауіпсіздік және еңбекті қорғау үшін жауап беретін тұлғалардың қатысуымен жиналыс өткізілуі керек.

Жиналыс барысында орындалған жұмыстарды және барлық болған немесе болайын деп қалған қателіктер, қауіпсіздік сұрақтары және жұмыстарды қауіпсіз орындаудың әдістерін жақсарту бойынша ұсыныстар талқылануы керек.

- ауа-райы жағдайларының кенеттен нашарлауы;

- жұмысшының ұстаушы түйінде немесе түсіру құрылғысында ілініп қалуы;

- сақтандыру жіптерінің зақымдануы;

- сақтандыру жібінде (жіптерінде) ілініп қалумен жұмысшының құлауы;

- жұмысшының жарақаттануы;

- ортостатикалық тұрақсыздық белгілерінің дамуы;

- жұмысшының денсаулығына немесе өміріне қауіп төндіретін технологиялық сипаттағы апат.

- апаттық жағдайларда әрекеттер жоспарының бар-жоқтығы;

- жұмыстардың жауапты жетекшісінің (құтқару операциясының жетекшісінің) біліктілігі (сәйкес келетін оқу және машықтарының бар-жоқтығы);

- кез келген уақытта құтқару процедураларының барлық аспектілеріне үйретілген, кем дегенде екі жұмысшының бар болуы;

- жұмысшылардың арасында анық және тұрақты байланыстың бар-жоқтығы;

- құтқару операцияларын және өзін өзі құтқаруды орындау үшін қажетті барлық керек-жарақтардың бар-жоқтығы;

- бригада мүшелерінің өзін өзі құтқаруға және құтқару операцияларына дайындығы (оқу, жаттығулар);

- апатты жағдайлардың барлық ықтимал сценарилерін бағалау үшін және сәйкес келетін құтқару операциялары қалай орындалуы керек екенін жоспарлау үшін уақыттың сәйкес келетін кезеңдерінде жұмыс орындарын тексеру, мысалы, күн сайын немесе жұмыстың әрбір ауысымында.

14.2.2 Арнайы құтқару керек-жарақтары жұмыс алаңында тұрақты түрде бар болуы керек.

Құтқару жұмыстарын жүргізуге және зардап шеккен адамды эвакуациялауға арналған керек-жарақтар өзіне жеке құтқару жиынтығын және бригаданың құтқару жиынтығын, сондай-ақ резервтік керек-жарақтарды қосады.

14.2.3 Жеке құтқару жиынтығы. Кейбір негізгі құтқару операцияларын жүргізу үшін қажетті керек-жарақтар мен жабдықтар әрбір өнеркәсіптік альпинистте болуы керек және өзіне тек өте қажеттілерді ғана қосуы керек.

Өнеркәсіптік альпинистің стандартты жеке құтқару жиынтығы өзіне келесілерді қосады:

- үлкен емес бірлік немесе екілік блокты;

- ілмектер;

- екі ұстағыш немесе «прусик» ілмектері;

- қосалқы карабиндер (кем дегенде 2 тал);

- бір пышақ;

- таспа (жабысқақ лента немесе лейкопластырь).

Әрбір өнеркәсіптік альпинист өзінің дорбасына алғашқы көмекті көрсетуге арналған жеке жиынтықты салып жүруі керек.

14.2.4 Бригаданың құтқару жиынтығы өзіне күрделі құтқару операцияларын жүргізу және зардап шеккен адамды бекіту үшін арналған керек-жарақтарды және алғашқы көмек көрсету үшін арналған құралдарды қосады.

Бригаданың құтқару жиынтығы ықтимал қауіптерді, бригаданың үйретілу деңгейін және құтқару операцияларын жүргізу үшін арналған сыртқы ресурстарды есепке алуы керек және жұмыс алаңындағы кез келген жағдайда жұмыстағы жолдастарын құтқаруды жүргізу үшін жеткілікті болуы керек.

Бригаданың құтқару жиынтығы өзіне келесілерді қосуы керек:

- зардап шеккен адамға алғашқы көмек көрсету үшін арналған жиынтық;

- ұзындығы ең биік нүктеден жердің деңгейіне дейін, зардап шеккен адамды эвакуациялау керек болатын жабынға немесе жұмыс төсеміне дейін бекітілетін, тарқатылуға дайын, кем дегенде екі жіп;

- блоктар – екілік, бірлік және қосарланған;

- кем дегенде екі құтқару эксцентрикасы және/немесе «прусик» ілмектері;

- кем дегенде 10 карабин;

- ілмектер;

- жіптердің майысқан жерлердегі қорғаныстары (роликтік немесе пластиктік);

- пышақ;

14.2.5 Жұмысшылар сәйкес келетін құтқару техникаларын пайдалану машықтарына ие болулары керек.

14.2.6 Жұмысты бастардың алдында бригаданың әрбір мүшесіне жұмыс алаңының ықтимал қауіптері және құтқару жоспарының ерекшеліктері туралы нұсқау берілуі керек. Байланыс құралдары тексерілуі, құтқару жұмысының ықтимал сценарийі талқылануы, ықтимал құтқару операциялары үшін арналған анкерлер белгіленуі және (немесе) дайындалуы керек. Құтқару жабдықтарына оңай қол жету керек. Шұғыл әрекет ету қызметінің автомобильдері үшін жол тазалануы керек.

14.2.7 Әрбір жұмыс алаңында әрқашан алғашқы көмек көрсету үшін жауапты адам болуы керек.

14.2.8 Өнеркәсіптік альпинистер ортостатикалық тұрақсыздықтың белгілерін анықтай алуға қабілетті болулары керек.
ЕСКЕРТПЕ Ортостатикалық тұрақсыздықтың алдын алу үшін төменгі байламның аяқтық ілмектері (отырғыштар) ыңғай астарға ие болулары және жүктемені тең бөлу және аяқтағы тамырлардың кез келген ықтимал қысылуларын азайту үшін мүмкіндігінше кең болуы керек. Егер бір қалыптағы жұмыс ұзақ уақыт бойы жүргізілетін болса жұмыс орындығын (шабуылдау алаңшасын) пайдалану ұсынылады.
14.3 Өнеркәсіптік альпинистің апаттық жағдайдағы әрекеттері
14.3.1 Найзағайдың жақындауы, желдің 15 м/с дейінгі жылдамдыққа күшеюі, жауын-шашынның күшеюі кезінде биіктіктегі өнеркәсіптік альпинистке келесілерді орындау керек:

- жарақтарды және материалдарды жұмыстарды жүргізу аймағына бекіту;

- жерге немесе қауіпсіз орынға түсу;

- жіптердің бос ұштарын бекіту немесе оларды жинап алу және орамаға орау.

14.3.2 Технологиялық жабдықтың ақаулығы пайда болғанда, сондай-ақ құрылымның бүтіндігі зақымданғанда немесе тұрақтылығы жоғалтылған жағдайда жұмысшылар жұмысты тоқтатуға және осы туралы жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлауға міндетті, ол жұмыстарды тоқтатуға дейін қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша шараларды қабылдауы керек.

14.3.3 Ортостатикалық тұрақсыздық белгілері пайда болғанда өнеркәсіптік альпинистер мүмкіндігінше тамырлық топтану тәуекелін азайту үшін аяқтардың бұлшық еттік белсенділігін белсендірулері және осы туралы дереу жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлаулары керек.

14.3.4 Жұмысшының ұстаушы түйінде ілінуі кезінде оның шамадан тыс тартылуы немесе түсіру құрылғысының сыналануы жағдайында жұмысшы тартылған түйінге немесе түсіру құрылғысына түсетін жүктемені азайтуы керек. Бұл үшін жұмысшы ілмекті аяққа тірек ретінде пайдалана отырып жүктелінген жіпте екінші ұстаушы түйінді байлау үшін резервтік ілмекті пайдалануы керек. Жұмысшыда басқыштары бар қысқыштың бар болуы кезінде ол оларды осыған ұқсас мақсатқа пайдалануы керек. Аяққа тірек үшін арналған ілмекті жүктелінген жіптің төменде орналасқан бос ұшына байлау керек. Резервтік ілмектің көмегімен жылдам эвакуациялау қажет болған кезде жұмысшы өзін өзі сақтандыру үшін арналған жаңа ұстаушы түйінді байлауы, ал тартылған түйіннің ілмектерін пышақпен кесуі керек.

14.3.5 Сақтандыру жібінің зақымдануы кезінде жұмысшының әрекеті зақымданудың сипатына және орналасқан орынына байланысты анықталуы керек.

14.3.6 Жүктелінген жіптің үзілуі және жұмысшының екінші сақтандыру жібіне ілініп қалуы жағдайында жұмысшы екінші жіппен қауіпсіз орынға түсуі, не объектінің құрылымына өзін өзі сақтандыруды ұйымдастырып, басқа жұмысшылардан апаттық жағдайдан шығу үшін қосалқы жіпті алуы керек.

14.3.7 Сақтандыру жібінің жұмысшыдан жоғары орналасқан жерде жартылай зақымдалуы жағдайында объектінің құрылымына қосымша өзін өзі сақтандыруды ұйымдастыру, содан кейін басқа жұмысшылардың көмегімен зақымдалған жіпті ауыстыру керек.

Негізгі жіптің жұмысшыдан жоғары орналасқан жерде зақымдалуы анықталған жағдайда дереу жұмысшының қосымша сақтандыруын ұйымдастыру, ал зақымданған жіпті жүктемеден босату және жұмыс орыны мен объектіден алып тастау керек.

14.3.8 Сақтандыру жібінің жұмысшыдан төмен орналасқан жерде жартылай зақымдалуы жағдайында зақымдалған бөлікті «өткізгіш» немесе «көбелек» түйінінің көмегімен жұмыстан алып тастау, содан кейін ол арқылы ұстаушы түйінді немесе өзін өзі сақтандыру қысқышын өткізу, ал жерге немесе қауіпсіз орынға түскеннен кейін зақымдалған жіпті ауыстыру керек.

Негізгі жіптің жұмысшыдан төмен орналасқан жерде зақымдалуы жағдайында зақымдалған бөлікті «көбелек» түйінінің көмегімен жүктеменің әсерінен, содан кейін осы бөлікті тежеу құрылғысы және ұстаушы түйін арқылы өткізіп және жұмысты жалғастыру керек.

14.3.9 Жұмысшының сақтандыру жібінде (жіптерінде) ілінумен жұлынуы кезінде жұмысшы нақты жағдайға байланысты объектінің құрылымына шығатын жерге дейін түсуі, не ұстаушы түйін немесе басқыштары бар қысқыш үшін арналған резервтік ілмектің көмегімен жұлыну орынына көтерілуі, не егер қол жетімді деңгейлерде бар болса ыңғайлы алаңға маятник ретінде ауытқуы керек.

14.3.10 Жіптердің қысылып немесе төменгі ұштарының шатасып қалуы және осы жіптермен еркін жылжу мүмкін емес болған кезде дереу ақаулықты жоюды ұйымдастыру: жіптерді тарқату немесе апаттық жиынтықтағы жіптерді пайдалану керек.

Негізгі жіптердің төменгі ұштары көлік құралына немесе қандай да бір басқа механизммен ұсталып қалғанда оларды дереу ұстағыштан төмен кесу немесе үзілу орындаушыдан төмен болатындай етіп құрылымға бекіту керек.

14.3.11 Объектіде өрт немесе газдалу орын алған жағдайда жұмыстар дереу тоқтатылуы және биіктіктен барлық жұмысшыларды дереу эвакуациялау бойынша шаралар қабылдануы керек.

14.3.12 Жұмысшының жарақаттануы жағдайында алғашқы медициналық көмек жарақаттың ауырлығына және нақты жағдайға байланысты – оның өзімен немесе басқа жұмысшылармен көрсетіледі.

Жеңіл жарақаттану кезінде жұмысшы өзі немесе басқа жұмысшылардың қатысуымен қажетті көмек алатын қауіпсіз орынға дейін көтерілуі немесе түсуі керек.

Зардап шеккен адамның өзі түсу немесе көтерілу мүмкіндігін жоққа шығаратын жарақаттануы кезінде басқа жұмысшылар оған алғашқы медициналық көмекті көрсетуі және оны оған кәсіби медициналық көмек көрсетілетін орынға дейін эвакуациялауды ұйымдастыруы және осындай көмектің көрсетілуін қамтамасыз етулері керек.

14.3.13 Апаттық немесе штаттан тыс жағдайлар пайда болған жағдайда және шұғыл эвакуация қажет болған жағдайда осы Ережелердің талаптарынан, соның ішінде жұмыс кезінде міндетті түрде екі жіпті пайдалану талабынан ауытқуға рұқсат беріледі.

14.3.14 Жұмысшылар барлық оқыс оқиғалар, апаттық және штаттан тыс жағдайлар туралы жұмыстардың жауапты жетекшісіне хабарлаулары керек.

14.4.2 Өнеркәсіптік альпинистердің бригадасымен жүргізілетін құтқару операциялары кезінде құтқарушы және құтқарылатын субъект мүмкін болса сақтандырудың бөлек және тәуелсіз жүйелеріне бекітілуі, немесе құтқарушыны немесе құтқарылатын субъектіні қорғауға қабілетті белсенді сақтандыру жүйесімен қорғалуы керек.

14.4.3 Қозғалмайтын қалыптағы және (немесе) ессіз қалыптағы зардап шеккен адам ортостатикалық тұрақсыздықтың дамуынан сақтану үшін қысқа мерзімде ілінген қалыптан шығарылуы керек.

Жылдам әрекет ету қажеттілігі құтқарушылардың, бақылаушылардың немесе зардап шеккен адамның қауіпсіздігіне қатер төндірмеуі керек. Жағдайды тиісті түрде бағалау және құтқарушылардың әрекеттерін үйлестіру құтқару әрекеттерінің жеделдігі алдында артықшылыққа ие болуы керек.

14.4.4 Құтқару операциясы келесі элементтерден тұруы керек:

14.4.4.1 Жағдайды бағалау. Кез келген құтқару операциясын бастардың алдында зардап шеккен адамның және құтқарушы қызметкерлердің ары қарай жарақаттануынан сақтану үшін апаттық жағдайдың пайда болу себебі және сипаты анықталуы керек. Мүмкіндігінше зардап шеккен адаммен байланысқа түсу керек.

Жағдайды бағалаған кезде келесілер керек:

- зардап шеккен адамның жарақатының қауіптілігін бағалауға тырысу;

- зардап шеккен адамның орналасқан орынын және құтқару операциясын жүргізу кезінде кездесуі мүмкін қиыншылықтарды анықтау;

- құтқару операциясын жүргізу үшін қандай керек-жарақтар, жабдықтар және қанша адамдар керек болатынын анықтау.

Егер апаттық жағдайға себеп болған жағдайлар (мысалы, уытты газ, электр тоғының ұру қауіпі, бекітілмеген материалдар және ғимараттың немесе құрылыстың құрылымдары және тағы басқа) әлі бар болса, құтқарушы қызметкерлер осындай жағдайларды жойғанға дейін оқыс оқиға орынына бармауы керек. Осындай жағдайларды жылдам жою мүмкін емес болғанда қашықтықтан құтқару нұсқаларын қарастыру керек.

14.4.4.2 Зардап шеккен адамды тұрақтандыру. Көптеген жағдайларда құтқарушы егер бұл пайдасыз, мақсатқа сай емес, қажетсіз немесе қауіпті болмаса, зардап шеккен адамға алғашқы көмек көрсету үшін оған жетуге тырысуы керек. Зардап шеккен адамның қалыбын тұрақтандыру және тыныс алуға кедергілерді немесе ірі қан ағуларды дереу жою керек. Егер омыртқаның зақымдануына күдіктер пайда болса, сақтықтың сәйкес келетін шаралары қабылдануы керек.

14.4.4.4 Зардап шеккен адамды эвакуациялау. Зардап шеккен адамды эвакуациялау қиғаш немесе көлденең бағыттаушы жіппен зардап шеккен адамды көтерумен, түсірумен және (немесе) орынынан жылжытумен жүргізілуі керек. Түсіру ең оңтайлы әдіс болып табылады.

14.4.4.5 Зардап шеккен адамды медициналық мекемеге тасымалдау. Зардап шеккен адам мүмкіндігінше жылдам медициналық мекемеге жіберілуі керек.

Қажет болған жағдайда зардап шеккен адамды медициналық мекемеге жіберуге дейін омыртқаның иммобилизациясын, зардап шеккен адамның жараларын өңдеуді жүзеге асыру керек.

14.4.5 Зардап шеккен адамға алғашқы медициналық көмек көрсету кезінде мүмкіндігінше жылдам төменгі байламның қысымын түсіруді және аяқтардың қимылдауын жеңілдетуді қамтамасыз ету керек.

Зардап шеккен адам жіптерден алынғаннан кейін көлденең қалыпқа біртіндеп келтірілуі керек.

Құтқару операцияларының әдісі зардап шеккен адамның оған білікті медициналық көмек көрсетілуі мүмкін орынға қатысты орналасқан орынымен анықталады.

14.5.2 Түсіру зардап шеккен адамды эвакуациялаудың ең оңтайлы әдісі болып табылады. Зардап шеккен адам аспалы жүйеден құтқарушылармен басқарылатын түсіру құрылғысына ауыстырылуы керек. Бекітілген анкермен жалғастырылған сәйкес келетін түсіру құрылғысы түсіру операциясын басқару үшін пайдаланылуы керек.

Түсіру жүйесі егер бір жіпті жүйені пайдалану өзін анық ақтамайтын болса, сүйемелдеуі бар сақтандырумен сақтандырылуы керек.

14.5.4 Зардап шеккен адамды зардап шеккен адамды аспалы жүйеден түсіру әдісімен құтқару кезінде зардап шеккен адам құтқарушының жүйесіне бекітілуі керек.

Түсіру әдісімен құтқару тек құтқару операцияларының осы түріне күшейтілген оқудан өткен және сәйкес келетін тәжірибеге немесе машықтарға ие құтқарушымен ғана жүргізілуі керек.

Құтқарушы зардап шеккен адамға оның жіптерін пайдаланумен немесе құтқару жіптерінің жеке жиынтығын пайданаланумен жетуі керек. Құтқарушы зардап шеккен адамның жіптерін пайдаланардың алдында олардың жағдайын мұқият бағалауы керек.

Егер зардап шеккен адам қысқышқа немесе тікелей анкерге ілінген болса, зардап шеккен адамды оның жүйесінен құтқару жүйесіне қауіпсіз ауыстыру үшін қысқа көтеру операциясы ұсынылады.

14.5.5 Зардап шеккен адамды оның альпинистік жүйесінен шығару үшін кесу үшін арналған пышақты пайдалануға болады. Пышақты пайдаланумен кесу тек түсіру немесе көтеру жөніндегі операция мүмкін емес немесе сәтсіз аяқталса ғана пайдаланылуы керек.

Зардап шеккенді кесу үшін пышақты пайдалану кезінде ерекше сақтық шараларын қабылдау керек, сондай-ақ зардап шеккен адамды оның жүйесінен кескеннен кейін құтқару жүйесіне түсетін соққылық жүктемені есепке алу керек.
ЕСКЕРТПЕ Тұрақты түсіру ілмектерін пайдалану соққылық жүктеменің салдарын жұмсартуы мүмкін
14.5.6 Егер апаттық жағдайда әрекет ету жоспары құтқарушы зардап шеккен адамды кедергілерден өту кезінде сүйемелдеуді, зардап шеккен адамның тұрақтануын жүзеге асыруды немесе зардап шеккен адамның жағдайын қадағалауды қажет етсе, зардап шеккен адамның жібінің жүйесі екі адамнан тұратын жүктемені қауіпсіз ұстау қабілетіне бағалануы керек. Бұндай бағалау құтқару жұмыстарын бастағанға дейін жүргізілуі керек.

Егер тиімді және қауіпсіз орындау мүмкін болса, зардап шеккен адамның жібіне екінші адамды орналастырусыз зардап шеккенді түсіру немесе көтеру ұсынылады.

14.5.7 Құтқару операциясын жүргізу кезінде сақтандырудың екі жіпті жүйесін пайдалану стандартты болып табылады. Сақтандырудың бір жіпті жүйесін ақталған жағдайларда, мысалы, зардап шеккен адамның жағдайына байланысты пайдалануға болады.

14.5.8 Құтқару операциялары үшін сақтандырудың стандартты процедурасы сүйемелдеумен сақтандыру немесе құтқарушының өзін өзі сақтандыруы болып табылады.

Сақтандыру әдісін таңдаған кезде сақтандырудың кейбір жалпы таралған әдістері екі адамнан тұратын жүктемені сақтандыру үшін жарамайтынын есепке алу керек.

14.5.9 Құтқару зембілдері немесе орамалдар зардап шеккен адамды тасымалдау кезінде қорғау және иммобилизация үшін қызмет етеді және тиімді және орынды болғанда әрқашан пайдаланылуы керек.