37
Әдістемелік құрал
►
Ал қандай дәрігерге барасыз? Гинекологқа ма,
ал жас жігіттер ше? ....
Күрделі ме? Мұның бәрі өйткені ненің қалай ата-
латынын білмейміз және кімде қалай ауыратынын
айта алмаймыз.
6. Контрацепция
►
Контрацепция - бұл жүктілікті ескертудің әдісі
немесе құралы.
1. 1. Контрацепцияның анықтамасын жазып
шығу.
2. Әр командадан 5-7 адам барлық білетін кон-
трацепция құралдарын атап шығу.
3. Қазіргі заманғы контрацепциялық әдістерді
атау (құрылым сызбасын келтіру, сызбада
ұрықтануға кедергі келтіруі мүмкін нәрселерді
көрсету).
4. Контрацептивтерді мынадай бөліктерге бөлу:
1) Кедергі келтіретін және химиялық (ПР, қал-
пақшалар, спермицидтер);
2) Гормондық;
3) Күнтізбелік (физиологиялық);
4) Хирургиялық;
5) Үзілген жыныстық қатынас;
6) Жатыр ішіне салынатын құралдар (ЖІҚ);
7) Жыныстық қатынастан бас тарту.
7. Миға шабуыл
Жүргізуші қатысушылардан мына сұрақтарға ойла-
нып жауап беруін сұрайды:
►
Жастар жыныстық қатынас өмірін не себеп-
тен ерте бастайды? Оған кім немесе не түрткі
болады?
Сынып екі топқа бөлінеді. Топтар «Қолдаймын»
деген дәлелдерді (бірінші команда) және жыныстық
қатынас өмірін ерте бастауға «Қарсымын» (екінші
команда) деген дәлердерді көбірек жинақтауға
тапсырма алады. Жүргізуші физиологиялық, психо-
логиялық, әлеуметтік тұрғыдан алғанда 15 жастағы
жеткіншек үшін жыныстық қатынас өмірінің баста-
луының оң және теріс жақтарын талқылауды ұсы-
нады.
Топтар кезек кезегімен айтып шығады, тақтаға
түсіріледі.
Әдетте «махаббат» деген себепті тек 4-9-ыншы
қатысушы ғана айтуы мүмкін. Егер топ бұл «себепті»
мүлде ұмытып кетіп жатса, онда «Шынайы өмірде
қандай болуы керек?» деген сауал тасталуы керек.
Қорытынды шығара отырып, жүргізуші жеткіншек
жасында жыныстық қатынас өмірін бастауға шешім
қабылдаған жасөспірім бұл аса маңызды қадам
екенін түйсінуі керек.
8. Жұмысты аяқтау. Рефлексия
Енді біз өзімізде қалай орналасқанын және не
үшін олай орналасқанын түсінеміз. Бірақ та, бұл тек
органдар ғана, ал біз адамбыз. Бізді жансыз заттар-
дан психикамыз, күрделі мінез-құлқымыз, сезіміміз
және эмоциямыз ерекшелендіреді.
9. «Жағымды сабағыңыз үшін рахмет»
жаттығуы
- Келіңіздер, шеңбер жасап тұрыңыздар. Мен бір-
біріңізге достық сезімдеріңіз бен ризашылықта-
рыңызды білдіруге көмектесетін шағын рәсімге
қатысуды ұсынғым келеді. Ойын былайша өтеді: бір
адам ортаға келіп тұрады, екіншісі оған жақындап
келіп, қолын қысады да: «Жағымды сабағыңыз үшін
рахмет!» дейді. Екеуі де ортада бір-бірінің қол-
дарын ұстаған күйі қала береді. Одан соң үшінші
қатысушы келеді, бірінші не екінші адамның бос
қолын қысып ұстап: «Жағымды сабағыңыз үшін рах-
мет!» дейді. Осылайша ортадағы топтың саны арта
түседі. Бәрі бірінің қолын бірі ұстап тұрады. Сіздің
тобыңыз ға ең соңғы қатысушы қосылғанда, шең-
берді тұйықтап, үнсіз ғана үш рет қатты қол қысысу-
мен рәсімді аяқтаңыз.
ӘДІС
ТЕМЕЛІК
АҚПАР
АТ
38
ЕРТЕ ЖАСТАҒЫ ЖӘНЕ КҮШТЕП ҚИЫЛАТЫН НЕКЕЛЕРДІҢ АЛДЫН АЛУ
1. Кіріспе
Танысу.
Жүргізушілер семинардың мақсаттары мен міндеттерін танысты-
рады және суреттеп береді. Қатысушыларға өз аттарын жазу үшін
карточкалар (немесе белгіше/бейджи) таратылып беріледі. Бұл жат-
тықтырушыға әрбір қатысушыны өз аттарымен шақыруға көмекте-
седі. Танысу үшін шағын ойындар ұйымдастырып жіберуге де болады.
Мәселен:
«Қар жентегі» ойыны:
Әрбір қатысушы өз аттарын айтады және өз атының бастапқы әрпінен
басталатын сын есімді ойлайды. Қатысушының жеке-даралығын атап
көрсететін эпитет-теңеуді айту маңызды. Мұнда анықтамалардың қай-
таланбауын және қатысушылардың бір-біріне эпитеттерді сыбырлап
айтпауын бақылап отыру керек. Жаттығу былайша өтуі тиіс: қатысушы
алдымен бұдан бұрын өзін-өзі таныстырған қатысушының атын және
сын есімін, содан соң өзінікін айтуы қажет. Келесі қатысушының мін-
деті 2 есімді және 2 сын есімді, содан соң өзінікін айтуы тиіс, ойын
ары қарай жалғаса береді. Соңғы ойыншыға топтағы барлық қаты-
сушының аттарын және сын есімдерін қайталап айтуына тура келеді.
Топтағы жұмыс ережесін қабылдау
1. «Сөйлегендердің» құқығы
Жеткіншектер үшін
«ВИЧ/СПИД-тің алдын алу»
тақырыбында тренинг өткізудің болжалды жоспары
Тренинг өткізудің
жоспары.
№ Кезеңнің атауы
1. Кіріспе
2. «Топтың ақпараттануы-
ның бастапқы деңгейін
бағалау. Проблеманың
өзектілігі» пікірсайысы
3. «Ананас, банан, алма»
ширату-жаттығуы
4. Ақпараттық блогы: эти-
ология, берілу жолдары
мен факторлар
5. «Тәуекел ету дәрежесі»
жаттығуы
6. «Ақпаратты беру стилі»
ширату-жаттығуы
7. Жұмысты аяқтау. Рефлек-
сия
39
Әдістемелік құрал
2. Қол көтергендер ережесі
3. Құпиялық
4. «Баға бермеу»
5. Жүргізушінің құқығы
6. Ұқыптылық
2. «Топтың ақпараттануының бастапқы деңгейін бағалау.
Проблеманың өзектілігі» пікірсайысы
Пікірсайыс үшін сауалдар:
►
Сіздің аймағыңыз үшін ВИЧ-инфекция проблемасы өзекті ме?
►
Сіздің қалаңызда ВИЧ-инфекциясын жұқтырғандар бар ма?
►
Ондайлар нешеу?
►
Бұл аз ба көп пе?
►
Бұл мәселенің бізге қатысы бар ма?
►
Қазіргі уақытта бұл проблема туралы айту қажет пе?
►
Ол не үшін қажет?
►
Сіз қалай ойлайсыз, біздің қаламызда тұратын жастардың
ВИЧ-инфекциясы туралы хабардар болуы жақсы ма?
2. «Байланыс» жаттығуы: әрбір қатысушыға ВИЧ/СПИД тақыры-
бында белгілі бір ұғым беріледі.
Және осыған байланысты туындаған ойларын жазу ұсынылады. Бар-
лығы біткеннен кейін әрбір қатысушы өз ойларымен бөлісуі қажет.
Ұғымдар: ВИЧ-инфекцияны емдеу, есірткілер, жыныстық жолмен
берілетін аурулар (ЖЖБА), ВИЧ үшін антителаға тест, белсенді жыныс-
тық қатынас өмірі, вирусты гепатит, ВИЧ анықталған бала, ВИЧ
анықталған ана, мүшеқап, ВИЧ белгіленген оқушы, инфекция жұқты-
рылған қан, қорғанышсыз жыныстық қатынас, ВИЧ диагнозы туралы
хабарлама, кемсітушілік, вирусты жүктеме.
3. «Ананас, банан, алма» ширату-жаттығуы
Қатысушылар дөңгелене отырады, жүргізуші ортаға шығып, бар-
лығына орындарын ауыстыруды ұсынады, мәселен, «алмаларға» (жүр-
гізуші алдын ала әрбір қатысушыға олардың жеміс-жидектері туралы
құлақтарына сыбырлап қояды). «Алма» өз орнын міндетті түрде ауы-
стыруы тиіс. Қатысушылар өз орындарын ауыстырғанда, жүргізуші
сондағы босаған біреудің орнына отыруы керек. Орындықсыз қалған
қатысушы жүргізуші болады. Егер қатысушы ұзақ уақыт орынға отыра
алмаса «компот» деп айтуына болады. Сонда ғана барлық отырғандар
өз орындарымен ауысады.
ӘДІС
ТЕМЕЛІК
АҚПАР
АТ
