102
Сурет - 9 Рефлексивті білімді меңгерудегі өзгергіштік
Педагогикалық ЖОО-да болашақ мамандарды дайындау саласында
студенттерде өлкетанулық білімдерді қалыптастыру әдістемесін іске асыру
тиімділігінің статистикалық көрсеткіші ретінде жетістікке жету коэффициенті
(γ) қолданылған болатын, оның формуласы А.В. Усовамен ұсынылған.
γ= К
2
/К
1
, (1)
мұндағы К
1
– эксперимент басындағы өлкетанулық білімдердің толық
меңгерілгендігін анықтаушы коэффициент, К
2
– эксперимент соңындағы
өлкетану мазмұнының толық меңгерілгендігін анықтаушы коэффициент. Бұл
әдістеме бойынша эксперимент тиімді болып саналады, егер жетістік
коэффициенті бірден жоғары болса.
Мазмұнды толық меңгергендік коэффициенті (K) В.П. Беспалько ұсынған
формуламен есептелді.
(2)
мұндағы n – орындауға ұсынылған тапсырмалардың жалпы саны, n
i
–
тапсырмалар саны, i-студентпен дұрыс орындалғаны; N – тапсырманы
орындаған студент саны.
Анықтаушы экспериментте білімді толық меңгеру коэффициенті есептеу
жолымен анықталғандай 0,49 құрады; бақылау тобында аталған көрсеткіш 0,67
тең, ал эксперименттің бақылау кезеңінде 0,84 құрады.
Биолог мамандарды дайындауда жыландардың биологиясы және
экологиясы бойынша өлкетану білімін ендіру тиімділігінің көрсеткіші 1,71
құрады, бұл бізбен ұсынылған әдістеменің іске асырудың тиімділігін
аңғартады.
Қалыптастырушы эксперимент нәтижелері көрсеткеніндей, анықтаушы
кезеңмен салыстырғанда студенттердің ақпараттық және процедуралық білім
көрсеткіштері айтарлықтай өзгеріске ұшырап (67%-ден 8%-ға дейін) және
бағалаушылық және рефлексивті білім деңгейлерінің артқандығы байқалады
0
10
20
30
40
50
60
70
80
төмен
орташа
жоғары
анықтаушы
қалыптастырушы
бақылау
103
(23%-дан 65%-ға дейін; 10%-дан сәйкесінше 27%-ға дейін). Эсперимент
барысында студенттердің Қазақстан жыландарының биологиясы және
экологиясы бойынша өлкелік білім мен дағдылардың қалыптасып, біршама
артқандығы байқалады (сурет 10).
Сурет - 10 Студенттерде өлкелік білімнің даму деңгейлері
Алынған нәтижелер біздің ғылыми болжамымызды толығымен дәлелдеп
шықты деуге негіз бар.
Жүргізілген сауалнама бойынша орташа жауап берген студенттер үлесі
40% тең болды. Сауалнама жауап парақтарын талдай келе, студенттер
жергілікті жыландар түрлерін анықтау, улы және усыз жыландардың басты
айырмашылықтарын жіктеп ажырату, олардың құрылысындағы биологиялық
ерекшеліктерін сипаттау бойынша бірнеше толық емес жауаптар мен шатасулар
орын алып жатты. Кейбір жерлерде студенттердің ғылыми фактілерден хабары
аз екендігін де аңғару қиынға соқпаған тұстары да кездескенін байқаймыз.
Студенттер арасынан жүргізілген сауалнамаға төмен жауап бергендері
40% құрады. Бұл деңгейге студенттердің жауаптарының дұрыс еместігі,
ақиқаттан алшақтықтың орын алуы, қателіктердің орындалуы, ғылыми
дәлелдемелерден ауытқулар кездесті. Сондай ақ, студенттердің қисынды жауап
берген тұстары да ұшырасып отырған.
Педагогикалық эксперименттің қалыптастырушы кезеңі әзірленген
әдістемені педагогикалық ЖОО биолог бакалаврларын даярлау тәжірибесіне
ендіруді қамтыған болатын. Эксперимент аймақтық-өлкелік мазмұнды игеруді
зерттеуге және өлкетанулық білім мен дағдының қалыптасу деңгейін зерттеуге
бағытталған.
Эксперименттің
дәлдігін
сақтау
мақсатында
бізбен
қалыптастырушы экспериментінің қатысушыларымен бірге сауалнама
жүргізілген болатын. Аймақтық-өлкелік мазмұнды игерілгенін сипаттайтын
қалыптастырушы эсперименттің сандық көрсеткіштері келесідей болды (сурет
11):
0
10
20
30
40
50
60
70
А.Э.
Б.Т.
Қ.Э.
жай эмпирикалық
эмпирикалық
теориялық
104
Сурет - 11 Қалыптастырушы эксперимент қорытындысы
Қалыптастырушы экспериментті қорытындылай келе, студенттер арасында
сауалнамаға дұрыс жауап беріп, өз ойын толығымен білдіре алғандар үлесі
жоғары деңгейді құрады. Ол көрсеткіш 60% құрап, студенттердің Қазақстан
жыландарының биоэкологиялық ерекшеліктері, олардың адам мен табиғат
өміріндегі маңызы туралы білімдердің меңгерілгендігі байқалады. Сонымен
қатар, студенттердің жыландардың таралу аймақтарын, соған сәйкес олардың
бойындағы икемділіктердің белгілерін, тіршілік ету ортасының климаттық және
маусымдық өзгерістерін, қоректену тәсілі мен жемтігін аулау тактикасын
жақсы білетіні аңғарылды.
Бақылау экспериментте орта деңгейде жауап берген студенттер үлесі
небәрі 36% құрады. Студенттер сауалнамадағы сұрақтарға дұрыс жауап беруге
тырысқандықтары байқалады, алайда жақсы жауаптардың қатарына қосуға
келмейтін тұстары болды. Мәселен, көпшілігінде Қазақстанның физикалық
картасынан жыландар түрлерінің таралуын сипаттау барысы және кескін
(контур) картаға түсіру тапсырмасының ара жігі бөлініп кеткені байқалады.
Сонымен қатар, жыландардың таралу ареалдарының экологиялық жай күйін
сипаттауда шатасулар мен толық емес жауаптар орын алғанын аңғару қиын
емес.
Төмен деңгейде жауап берген студенттер 4% құрады. Студенттердің
сауалнамаға жауап беру барысында бірқатар қателіктер мен қиындықтарға бой
ұсынғаны белгілі болды. Жыландардың биоэкологиялық ерекшеліктері
бойынша негізгі белгілерден күрделі қате жауаптар бергені байқалды.
Студенттердің айтқан пікірі мен оны дәлелдеуі қиынға соқтырғанын аңғардық.
Қалыптастырушы эксперимент нәтижелері көрсеткеніндей, анықтаушы
кезеңмен
салыстырғанда
студенттердің
ақпараттық,
процедуралық,
бағалаушылық және рефлексивті білім көрсеткіштері айтарлықтай өзгеріске
ұшырағаны байқалады: жоғары (30%-дан 60%-ға дейін), орта (40%-дан 36%-ға)
және төмен (30%-дан 4%-ға). Эсперимент қорытындысы көрсеткеніндей,
студенттердің Қазақстан жыландарының биологиясы және экологиясы
60%
36%
4%
жоғары
орта
төмен
Достарыңызбен бөлісу: |
