«Электрмен жабдықтау (салалары бойынша)» кәсіби стандарты Жалпы ережелер «Электрмен жабдықтау

 

 

28 

 

 

2.Микропроцессорлар,  мини-  және  микро  -  ЭЕМ  және    телеөңдеу  жүйесінің  терминальдық 

құрылғылары  базасында электронды құрылғыларды тапсыру. 

Білімі:  

1.  Автоматтандырылған  электр  жетекті  бағдарламалау    және  теория  негіздері;  технологиялық  және 

тестілік  бағдарламалары жүргізу  тәсілдері. 

3-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

автоматиканы  реттеу  және  сынау 

жұмыстарын орындау. 

 

Білігі мен дағдылары:  

1.Микропроцессорлар,  мини-  және  микро  -  ЭЕМ  және    телеөңдеу  жүйесінің  терминальдық 

құрылғылары  базасында электронды құрылғыларды тексеру. 

2.Микропроцессорлар,  мини-  және  микро  -  ЭЕМ  және    телеөңдеу  жүйесінің  терминальдық 

құрылғылары  базасында электронды құрылғыларды сынау. 

3.Микропроцессорлар,  мини-  және  микро  -  ЭЕМ  және    телеөңдеу  жүйесінің  терминальдық 

құрылғылары  базасында электронды құрылғыларды баптау. 

4.Микропроцессорлық  техника  базасында  құрылған  күрделі  аспаптар  жүйесі  мен  жабдықтарды 

басқару  жүйесін  осы  жүйелердің  элементтерін,  бағдарламалаушы  контроллерлердің,  микро-  және 

мини  -  ЭЕМ  және  басқа  жабдықтардың  және электронды – есептеу  техникасының қалпына келтіру-

жөндеу  жұмыстарын  орындай  отырып,  олардың  белгіленген  жұмыс  параметрніе  қойылуын 

қамтамасыз  етіп, баптау. 

5.Микропроцессорлық  техника  базасында  құрылған  күрделі  аспаптар  жүйесі  мен  жабдықтарды 

басқару  жүйесін  осы  жүйелердің  элементтерін,  бағдарламалаушы  контроллерлердің,  микро-  және 

мини  -  ЭЕМ  және  басқа  жабдықтардың  және электронды – есептеу  техникасының қалпына келтіру-

жөндеу  жұмыстарын  орындай  отырып,  олардың  белгіленген  жұмыс  параметрніе  қойылуын 

қамтамасыз  етіп, реттеу. 

6.Микропроцессорлық  техника  базасында  құрылған  күрделі  аспаптар  жүйесі  мен  жабдықтарды 

басқару  жүйесін  осы  жүйелердің  элементтерін,  бағдарламалаушы  контроллерлердің,  микро-  және 

мини  -  ЭЕМ  және  басқа  жабдықтардың  және электронды – есептеу  техникасының қалпына келтіру-

жөндеу  жұмыстарын  орындай  отырып,  олардың  белгіленген  жұмыс  параметріне  қойылуын 

қамтамасыз  етіп, тапсыру. 

Білімі:  

1.  Түрлендіргіш  техникасының  құрылғылары  мен  асппатарының  белгіленген  статикалық  және 

динамикалық  сипаттамасын  алу    мақсатында  жүйелерді  баптау  әдістемесі;  микропроцессорлық 

техника  базасында  құрылған  негізгі  бақылау-өлшеу  аспаптарының  және  диагностикалық 

аппаратураның құрылысы. 

 

 

29 

 

4-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

автоматикаға  техникалық  қызмет 

жасау. 

 

Білігі мен дағдылары:   

1.Микропроцессорлар,  мини-  және  микро  -  ЭЕМ  және    телеөңдеу  жүйесінің  терминальдық 

құрылғылары  базасында электронды құрылғыларға  техникалық  қызмет жасау; 

2.Жабдықтарды басқару  жүйесін арнайы тестілік  бағдарламаның көмегімен  диагностикалау. 

 Білімі:  

1.Микропроцессорлық    техника  базасындағы  басқару  жүйелерін  құрудың  негізгі  қағидалары, 

бағдарламалаушы  контроллерлердің функциональдық  және құрылымдық сызбалары. 

2.  Микропроцессорлық  құрылғылардың  конструкциясы,  басқару  жүйелерінде  «жады»  құру  және  

ұйымдастыру  әдістері. 

5-еңбек функциясы 

ҚТ және ЕҚ талаптарын орындау. 

Білігі мен дағдылары: 

1.  Қауіпсіздік  техникасы талаптарын орындау. 

2.  Алғашқы  (дәрігерге  дейінгі)  көмек көрсету. 

3.  Өрт қауіпсіздігі  ережесін орындау. 

4.  Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы талаптарды орындау. 

Білімі:  

1.  Жұмыс  алдындағы,  жұмыс  барысындағы,  апатты  жағдайлардағы,  жұмыс  аяқталардағы  қауіпсіздік 

талаптары. 

2.  Жарақаттанғандарға  дәрігерге  дейінгі  көмек  көрсету  ережесі. 

3.  Жұмыскерлердің  өрт  қауіпсіздігі  саласындағы  міндеттері;  өрт  қауіпсіздігінің  жалпы  талаптары; 

өрт қауіпсіздігі  ережесі. 

4.  Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы ҚР Кодексі. 

Кәсіби білім  деңгейі 

СБШ бойынша 4-деңгей 

 

 

Негізгі  орта білімнің  негізінде  техникалық  және кәсіби  білім  болған кезде  және практикалық 

тәжірибенің  үш жылдан кем емес болуы 

Жоғары дәрежелі  техникалық және кәсіби  білім  (қосымша  кәсіби  дайындық немесе ортадан кейінгі 

білім)  практикалық  тәжірибенің  болуы талап етілмейді. 

Еңбек функциялары: 

1.Бақылау-өлшеу  аспаптары мен автоматиканы монтаждау. 

2.Бақылау-өлшеу  аспаптары мен автоматиканы жөндеу. 

3.Бақылау-өлшеу  аспаптары мен автоматиканы реттеу және сынау жұмыстарын орындау. 

4.Бақылау-өлшеу  аспаптары мен автоматикаға техникалық қызмет  жасау. 

5.ҚТ және ЕҚ талаптарын орындау. 

1-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

СБШ бойынша біліктілік  деңгейі: 4 

(біліктілік  разряды:  8) 

 

 

30 

 

автоматиканы монтаждау. 

 

Білігі мен дағдылары: 

1.  Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы  құралдарының  басқа  жабдықтарын,  сонымен  қатар  перифериялық  жабдықтарды  

монтаждау. 

Білімі: 

1.  Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын контроллерлерді, микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы  құралдарының  басқа  жабдықтарын,  сонымен  қатар  перифериялық  жабдықтарды    орнату 

ережесі. 

2-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

автоматиканы жөндеу. 

Білігі мен дағдылары:  

1.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы құралдарының басқа жабдықтарын, сонымен қатар перифериялық жабдықтарды  жөндеу. 

2.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы құралдарының басқа жабдықтарын, сонымен қатар перифериялық жабдықтарды  тапсыру. 

3.Есептеу  техникасының құралдарын қолдана отырып, тест көмегімен  оларды диагностикалау. 

Білімі:  

1. 

Бағдарламаланатын контроллерлердің, микро- және мини - ЭЕМ принциптік сызбалары. 

3-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

автоматиканы  реттеу  және  сынау 

жұмыстарын орындау. 

Білігі мен дағдылары:   

1.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы құралдарының басқа жабдықтарын, сонымен қатар перифериялық жабдықтарды  баптау. 

2.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы құралдарының басқа жабдықтарын, сонымен қатар перифериялық жабдықтарды  тексеру. 

 

 

31 

 

3.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесін  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесін  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын  контроллерлерді,  микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы құралдарының басқа жабдықтарын, сонымен қатар перифериялық жабдықтарды  сынау. 

Білімі:  

1.  Технологиялық  және    тестілік  бағдарламаларды  түзету  тәсілдері;  есептеу  техникасының 

құрылысы мен жүйелерін баптау және ақауларын іздеу  бойынша жұмыстарды ұйымдастыру. 

4-еңбек функциясы 

Бақылау-өлшеу 

аспаптары 

мен 

автоматикаға  техникалық  қызмет 

жасау. 

 

Білігі мен дағдылары: 

1.Микропроцессорлық  техника  базасындағы  күрделі  және  бірегей  аспаптар  жүйесіне  және 

жабдықтарды  басқару  жүйесіне  осы  жүйелерге  қалпына  келтіру  және  жөндеу  жұмыстарын  атқара 

отырып,        бағдарламаланатын контроллерлерге, микро- және мини - ЭЕМ және электронды-есептеу 

техникасы  құралдарының  басқа  жабдықтарына,  сонымен  қатар  перифериялық  жабдықтарға    кешенді 

техникалық  қызмет жасау 

2.Есептеу  техникасының  құралдарын  қолдана  отырып,  тестілік  бағдарламалар  мен  стенділердің  

көмегімен  диагностикалау.    Есептеу  техникасын қолдана отырып, 

3.Технологиялық  бағдарламалар  мен стенділердің   тестілерін  құру  және түзету. 

Білімі:  

1.Микропроцессорлық  техника базасындағы басқару  жүйелерін құру  тәсілдері; 

2.Бірегей  өлшегіш  және  басқару  жүйелерінің  және  кешендердің  құрылысы  мен  диагностикасы; 

автоматты  реттеу  теориясы;  нақты  технологиялық  жабдыққа  қолданылатын бағдарламалаудың негізгі 

«тілі». 

5-еңбек функциясы 

ҚТ және ЕҚ талаптарын орындау. 

Білігі мен дағдылары: 

1.  Қауіпсіздік  техникасы талаптарын орындау. 

2.  Алғашқы  (дәрігерге  дейінгі)  көмек көрсету. 

3.  Өрт қауіпсіздігі  ережесін орындау. 

4.  Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы талаптарды орындау. 

Білімі: 

1.  Жұмыс  алдындағы,  жұмыс  барысындағы,  апатты  жағдайлардағы,  жұмыс  аяқталардағы қауіпсіздік 

талаптары. 

2.  Жарақаттанғандарға  дәрігерге  дейінгі  көмек  көрсету  ережесі. 

3.  Жұмыскерлердің  өрт  қауіпсіздігі  саласындағы  міндеттері;  өрт  қауіпсіздігінің  жалпы  талаптары; 

өрт қауіпсіздігі  ережесі. 

4.  Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы ҚР Кодексі. 

 

 

32 

 

КӘСІПТЕР  КАРТОЧКАСЫ:  «Техник-электрик» 

Кәсіптің  коды  

 

3113 

Кәсіптің  атауы: 

Техник-электрик 

СБШ бойынша біліктілік  деңгейі: 

4 

БТБА бойынша біліктілік  деңгейі 

 

Кәсіби білім  деңгейі 

СБШ бойынша 4-деңгей 

 

Негізгі  орта  білімнің  негізінде  техникалық  және  кәсіби  білім  болған  кезде  және  практикалық 

тәжірибенің 

үш 

жылдан 

кем 

емес 

болуы 

Жоғары  дәрежелі  техникалық  және  кәсіби  білім  (қосымша  кәсіби  дайындық  немесе  ортадан  кейінгі 

білім)  практикалық  тәжірибенің  болуы талап етілмейді. 

Еңбек функциялары: 

1.  Электр жабдықтарының элементтерін көшіру,  бөлшектеу  және орнату бойынша жұмыстарды 

жүргізу 

2.  Электр жабдықтарының бөлшектерін  слесарлық өңдеу 

3.  Электр жабдықтарына техникалық  қызмет жасау және жөндеу 

4.  Жұмыстарды ұйымдастыру 

5.  ҚТ және ЕҚ талаптарын орындау 

1-еңбек функциясы 

Электр 

жабдықтарының 

элементтерін 

көшіру,  бөлшектеу 

және  орнату  бойынша  жұмыстарды 

жүргізу 

 

СБШ бойынша біліктілік  деңгейі:  

 

Білігі мен дағдылары:  

1.  Жабдықтардың бөлшектері  мен элементтерінің ерекше  күрделі  және  жауапты тораптарын 

көшіру,  бөлшектеу  және орнату бойынша такелаждық  жұмыстарды орындау. 

Білімі:  

1.  Жүк көтергіш  машиналарға,  механизмдерге  және жүк қармағыш  құрылғыларға  қойылатын 

талаптар;  

2.  Такелаждық  жұмыстарды жүргізу  ережесі. 

2-еңбек функциясы 

Электр 

жабдықтарының 

бөлшектерін  слесарлық өңдеу 

 

Білігі мен дағдылары:  

1. 

Бөлшектерді  6-7 квалитет бойынша қиыстыру және жетілдіру  арқылы өңдейтін  аса күрделі 

слесарлық операцияларды орындау.  

2. 

Фосфор-мыс және күміс  дәнекерді  қолданып, қиын жерлерді  дәнекерлеу. 

 

 

33 

 

Білімі:  

1.  Слесарлық,  монтерлық  және  өлшегіш  құрал-саймандардың,  жарақтау  құрылғыларының,  өлшем 

құралдарының, қорғаныс заттарының міндеті  мен құрылысы;   

2.  дәлдік  шегі  және қондырма жүйесі;  дәнекерлеу,  флюстер,  түрлері;   

3.  дәнекерлеу  технологиясы, құрал-саймандар. 

3-еңбек функциясы 

Электр  жабдықтарына  техникалық 

қызмет жасау және жөндеу 

 

Білігі мен дағдылары:  

1.  Электр станциясының, күрделі  электр техникалық жабдықтарын, кернеуі  110 кВ тарату 

құрылғыларын,  типі және қуаты әртүрлі  және кернеуі  110 кВ күш  беретін  трансформаторларды, 

кернеуі  жүктеме астындағы еріксіз   циркуляциясы бар және реттеу құрылғысы бар екі-   және үш 

орауышты  кернеуі  110 кВ дейінгі  арнайы мақсатты өлшегіш  трансформаторларды,  кернеуі  110 кВ 

дейінгі  бірінші  коммутациялы  электр жабдықтарды және аппаратураны, электрлік  тұрақты және 

айнымалы ток машиналарын, синхронды және асинхронды қозғағыштар  мен  генераторларды 

демонтаждау, жөндеу, монтаждау, қайта конструкциялау,  реттеу және баптау. 

2.  Кернеуі  110 кВ ток кірмелерінің  оқшаулағыштары  мен тығыздағыштарын  ішінара  және толық 

ауыстыру  арқылы жөндеу. 

3.  Ток  өткізгіштерді  жөндеу және реконструкциялау. 

4.  Контактілік  балдақтар мен коллекторларды  жөндеу және ауыстыру.   

5.  Білік  мойнағынтың иілуін  және тозуын тексеру.   

6.  Агрегат  валдарын центрлеу. 

7.  Электрлік   машиналарды сынауға  қатысу. 

8.  Бөлшектерді  ыстық күйінде  қондыру,  кернеуі  35 кВ  астам майлы-және газ толтырылған кабельдік 

желілерді,  арматураларды,  олардың арматураларын жөндеу және монтаждау.  

9.   Жерасты кабельдерді  жағалық балдақтарға  бұрау.  

10.  Май толтырылған кабельдердің  муфталарын  құрғату,  вакуумдау  және толтыру.  

11.  Электр бөлігінің  ақауын жою және күрделі  құрал-сайманды, құрылғыларды, жүк көтергіш 

механизмдерді  жөндеу; оларға сынақ жүргізу.   

12.  Электр техникалық  материалдарды, олардың ерекшеліктерін  және қолданылу  саласын 

топтастыру;  

13.  Электр жабдықтарының құрылысы, жұмыс істеу  қағидаты және негізгі  техникалық  сипаттамасы;  

14.  Электр өлшегіш  аспаптардың жұмыс істеу  тәртібі  және техникалық  сипаттамасы; 

15.  Электр жүктемесін  есептеу, қорғаныс аппаратурасын іріктеу  әдістері;   

16.  Электр құрылғыларды пайдалану ережесі  және тексеру  әдістері;  электр құрылғылардың 

құрылысы ережесі  (ПУЭ);   

17. 

Монтаж бойынша жұмыстардың технологиясы және  ұйымдастыру; 

 

 

34 

 

18.  Электр құрылғыларды жөндеу;   

19.  Электр жабдықтарын баптау  әдістері. 

Білімі:  

1.  Генераторлардың,  түрлендіргіштердің  және  басқа  күрделі  электр  техникалық  жабдықтың 

конструкциясының 

ерекшелігі 

және 

жұмыс 

істеу 

қағидаты, 

күш 

беретін 

майлы 

трансформаторлардың,  арнайы мақсатты трансформаторлардың, тарату құрылғысы аппаратурасының  

негізгі  параметрлері  және техникалық сипаттамасы;  

2.  Фазалық  қысқа  тұйықтаушы  роторы    бар  асинхронды электр қозғағыштардың,  синхронды электр 

қозғағыштар  мен  генераторлардың құрылысы мен жұмыс істеу  тәртібі;   

3.  Трансформаторлардың  орауыштары  мен оқшаулағыштарының  ақау  белгілері  мен себептері; 

4.   Жоғары кернеулі  кабельдер мен муфталарды  оқшаулау  ерекшелігі; 

5.   Жартылай толық кабельдер,  арматура  мен оның аппараттарының міндеті мен  конструкциясы;   

6.  Май 

тотырылған  кабельдерді  сақтау  ерекшелігі,  монтаждалатын  электр  техникалық 

жабдықтардың нормасы мен сынау ауқымы; 

7.   Май шаруашылығының  сызбасы, күрделі  чертеждер, сызбалар, эскиздерді  оқу  ережесі.   

8.  Тұтынушылардың  электр  құрылғыларын  монтаждау,  баптау  және  пайдалану  бойынша 

мемлекеттік  және салалық нормативтік құжаттар;   

9.  Электр жабдықтарын қабылдау-тапсыру  нормалары;  

10. Жұмыс чертеждері  мен сызбаларын орындау және ресімдеудің  негізгі  ережесі;   

11. Ұйым 

(кәсіпорын)  қызметінің  негізгі  техникалық-экономикалық  көрсеткіштерін  есептеу 

әдістемесі. 

4-еңбек функциясы 

Жұмыстарды ұйымдастыру 

 

Білігі мен дағдылары:   

1.  Орындаушылар ұжымының жұмысын ұйымдастыру.   

2.  Монтаждау, жөндеу және пайдалану жұмыстарын жоспарлау және ұйымдастыру.   

3.  Жұмыстарды жоспарлау кезінде  оң шешім  қабылдау. 

Білімі:  

1.  Өндірістегі  жұмысты және еңбекті  жоспарлау және ұйымдастыру тәсілі  және әдістері. 

5-еңбек функциясы 

ҚТ және ЕҚ талаптарын орындау  

Білігі мен дағдылары: 

1.  Қауіпсіздік  техникасы талаптарын орындау 

2.  Алғашқы  (дәрігерге  дейінгі)  көмек көрсету 

 

 

35 

 

3.  Өрт қауіпсіздігі  ережесін орындау 

4.  Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы талаптарды орындау 

 

Білімі: 

1. Жұмыс алдындағы, жұмыс барысындағы, апатты жағдайлардағы, жұмыс аяқталардағы  қауіпсіздік 

талаптары 

2.Жарақаттанғандарға  дәрігерге  дейінгі  көмек  көрсету  ережесі 

3. Жұмыскерлердің  өрт қауіпсіздігі  саласындағы міндеттері;  өрт қауіпсіздігінің  жалпы талаптары; өрт 

қауіпсіздігі  ережесі 

4. Қоршаған ортаны қорғау  саласындағы ҚР Кодексі 

Жеке 

құзыретіне 

қойылатын 

талаптар 

Орындаушылық,  ұқыптылық, жауапкершілік,  дербестік,  командада жұмыс істей білуі. 

СБШ    бойынша  басқа  кәсіптермен 

байланысы 

 

3. Кәсіби стандарттың техникалық деректері 

Әзірленді 

«KAZENERGY»  Қазақстан мұнай-газ және энергетика кешені  ұйымдарының қауымдастығы»  ЗТБ 

Нұсқа  нөмірі  мен  шығарылған 

жылы 

1-нұсқа, 2015 жыл. 

Болжамды қайта қарау  күні 

2018 жыл