Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

193
1
2
3
вых
вх
U
R
4
12.7-сурет. Потенциометрлік датчиктің көпірлік схемасы (
а
) жəне си- 
паттамасы (
б
)
тқышымен бөлінген 
R 
резисторының 
R3, R4 
аумақтарымен жəне 
R1, R2 
резисторлермен пайда болған шығыс қысқыштар көпір диагоналына 
кіреді.
Көпір тепе-теңдігінің шарты
R R = R R .
1 4 
2 3
Тепе-теңділік шарты төмендегі өрнектегідей болған кезде, əдетте 
R
= R
таңдайды.
1
= R =
2
R
.
Егер потенциометр сырғағы резистор 
R 
ортасына орналасса, онда 
шығысындағы кернеу, яғни көпірдің диагоналында орналасқан кернеу 
нөлге тең. Қозғалтқыштың ортадағы күйден ауытқуын кіріс шама деп
қабылдағанда, кернеудің 
U
осы ауытқудан 
Х
тəуелділігін табамыз
(12.7, 
б
-сурет):
вых
= ± 
U
X
l 
вх
бұл ретте біздер жүктеменің кедергісін шексіз үлкен деп есептеп, оның
ықпалын ескермейміз.
Потенциометриялық датчиктер габариттік өлшемдерінің жəне сал- 
мағының ал болуына, қарапайымдылығына, дəлдігінің жоғары болуына 
жəне тұрақтылығына байланысты əртүрлі автоматтық құрылғыларда 
кеңінен қолданылады. Мысалы, көптеген автокөліктерде жанармай дең- 
гейін көрсеткіштер жанармай багында қалтқымен байланысқан осын- 
дай датчиктермен жабдықталған. Сонымен қатар, потенциометриялық 
датчиктер электр жетек көмегімен қандай да бір бөлшекті белгілі бір 
қалыпта бекіту қажеттілігі туындағанда, сондай-ақ қысым датчиктерін- 
де екінші түрлендіргіш ретінде қолданылады.
Сан-алуан қысым датчиктерінің ішінен қарапайым түрін қарасты- 
райық. Ол корпусқа орналасқан гофрленген иілгіш пластина (12.8-су-
рет).

194
вх
м
Егер датчикке қысым келтірсе (ауа, 
сұйықтық, газ жəне т.б.), онда пластина 
деформацияланады. Бұл деформация- 
ны мысалы потенциометриялық дат- 
чик көмегімен кернеу түрінде шығыс 
сигналға түрлендіруге болады. Датчик 
гофрленген пластинаға екі 
жағын- 
дағы қысымның əр түрлі болуына əсер 
ететінін ескеру қажет. Осындай дат- 
чиктер автоматтық жүйелерде қысым- 
ның белгілі мөлшерін алу үшін жəне 
оны сол деңгейде электрондық аппа- 
ратпен басқарылатын электрожетек 
көмегімен ұстап тұру үшін қолданылады.
12.8-сурет. Қысым датчигі
Потенциометриялық датчиктер тұрақты токта да айнымалы токта да 
жұмыс жасай алады.

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: