Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

207
13.6-кесте
A
B
C
Q
ABC
0
0
0
1
ABC
0
0
1
1
0
1
0
0
0
1
1
0
1
0
0
0
1
0
1
0
1
1
0
0
1
1
1
0
сы) пайдалануда айтарлықтай жеңілдейді. Шығыс мəні 
Q 
= 1 тең бола- 
тын жолдарда 
A, B 
жəне 
C 
кіріс сигналдарын көбейту керек. Егер кіріс 
мəні (мысалы, 
A
) нөлге тең болса, онда оның теріс мəнін алады (
A
).
Алынған өрнектерді 
Q 
= 1 кездегі барлық жолдары бойынша қо- 
сады. Нəтижесінде логикалық элементтердің байланысу схемасының 
құрылуына сəйкес теңдеуді алады.
Келтірілген мысалдағы теңдеу келесі түрге келеді:
Q = ABC+ABC
.
Оны жүзеге асыру үшін үш ЕМЕС элементі, сондай-ақ ЖӘНЕ логи- 
калық көбейту элементтері жəне НЕМЕСЕ логикалық қосу элементтері 
керек. Көп жағдайда логикалық алгебра шарттарын қолданып алынған 
шешімді жеңілдетуге болады. 
AB 
жақшаның сыртына шығарамыз жəне 
Q = AB(C + C) 
аламыз. Бірақ жақшаның ішіндегі өрнек əрдайым бірге 
тең болады, сондықтан соңғы шешім əлдеқайда оңай: 
Q = AB
.
Осылайша екі ЕМЕС элементі жəне бір ЖӘНЕ элементі қажет 
(13.3-сурет). 
С 
кірісі міндеттерді шешуде іске қосылмаған, өйткені он- 
дағы кез келген сигнал 
Q
шығыс мəнге əсер етпейді.
Логикалық алгебра шарттарын қарастырамыз. Олар көбінде кəдімгі 
алгебра шарттарымен сəйкес келеді, бірақ кейбір ерекшеліктері бар.
Ауыстырымдылық заңы:
Терімділік заңы:
Үлестіру заңы:
А + В = В + А; 
АВ = ВА.
(А + В) + С = А + (В + С);
(АВ)С = А(ВС).
А(В + С) = АВ + АС;

208
13.3
-сурет. Міндеттерді шешуге арналған логикалық элементтердің бай- 
ланысу схемасы
А + ВС = (А + В)(А + С) 
— кəдімгі алгебра заңдарынан ерекшеле- 
неді. Де Морган заңы:
Бірігу заңы:
Жұтылу заңы:
AB+AB = А.
АВ + А = А.
Бұдан басқа келесі ара қатынасты ескеру керек:
А 
+ 1 = 1; 
A + A 
= 1; 
А 
+ 0 = 
А; AA 
= 0; 
А
1 = 
А; А + А = А
; 
А
0 = 0; 
АА = А
.
Электрлік аппараттар жүйесінде логикалық алгебра элементтерін іс 
жүзінде пайдалану мысалы ретінде тыйым салу схемасын қарастыра- 
мыз. Онда тыйым салудың болмауы кезінде ғана қандай да бір нысан- 
мен басқару мүмкіндігі қарастырылған.
Егер тыйым салу болса, онда кірісіне кез келген сигнал бергенде 
(нөл немесе бір), шығысында бар уакытта логикалық нөл болады, яғни 
басқару мүмкін емес. Схемада тек екі логикалық элемент пайдаланы- 
лады: ЕМЕС жəне ЖӘНЕ (13.4-сурет). Тыйым салу схемасы 
Q = BA
13.4-сурет. Тыйым салу схемасы

209
кір2
1
=
функциясын жүзеге асырады. Мұндай түрдегі схемалар əскери істерде 
қолданылады. Мысалы, жоғарыдағы бастық ракетаны іске қосуға рұқ- 
сат бере алады немесе тыйым сала алады, бірақ ол өзі жібермейді.

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: