Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

221
см
П.3-сур. Төрт кірісі бар НЕМЕСЕ (
а
) жəне НЕМЕСЕ — ЕМЕС (
б
) логика- 
лық элементтерінің шартты белгілері
Бірқатар тапсырмаларды шешу кезінде 
Q = A + B + C + D 
түрінде- 
гі функцияны орындау, яғни екі кіріс сигналдарынан көп сигналдарды 
операциялау қажеттілігі туындайды. Ол үшін бірнеше НЕМЕСЕ логи- 
калық элементін пайдаланбас үшін екі жəне одан да көп кірістермен 
НЕМЕСЕ жəне НЕМЕСЕ - ЕМЕС логикалық элементтерін шығарады 
(мысалы, төрт кіріс). Бұл элементтердің шартты белгіленулері Қ.3-су- 
ретінде келтірілген.
Мұндай элементтердің шартты белгілері П.3-суретте келтірілген. 
Логикалық көбейту 
Q = AB 
операциясын орындайтын ЖӘНЕ ло-
гикалық элементінің схемасының бір нұсқасы П.4-суретте көрсетілді. 
Кіріс сигналдар болмаған кезде (екі кіріс сигнал да логикалық нөлге 
тең) транзистор 
VT R3 
жəне 
R4 
резисторлары арқылы оның базасы-
на ығысудың теріс кернеуін 
U
беру арқылы жабық болады. Базаға
əкелінген кернеу резисторынан 
R5 
түзілген жəне 
R3, R4 
резисторла- 
рымен параллель жалғанған кернеу бөлгішінен алынып тасталынады. 
Транзисторды бекіту режимі ығысу кернеуі мəнін таңдаумен жəне көр- 
сетілген резисторлардың кедергілер қатынасымен қамтамасыз етіледі. 
Транзистор шығысындағы кернеу бұл кезде қоректендіру кернеуіне 
U
п
тең, ол логикалық бірлікке сəйкес келеді.
Егер схема кірістерінің біреуіне логикалық бірлік берілетін болса, 
онда тек бір диод жабылады, екіншісі арқылы транзистор базасына 
теріс кернеудің келіп түсуі жалғаса береді, ол өз кезегінде жабық қала 
береді. Тек схеманың екі кірісіне де логикалық бірлік берілетін болса, 
екі диод жабылады жəне транзистор базасында резистор 
R5 
жəне қорек 
көзі арқылы келіп түсетін оң кернеу пайда болады. Бұл ретте транзи- 
стор ашылады жəне оның шығысында логикалық нөл пайда болады. 
Суреттелген процес ЖӘНЕ –ЕМЕС схемасына сəйкес келеді. ЖӘНЕ 
схемасын жүзеге асыру үшін транзистор шығысына логикалық ЕМЕС 
элементін қосу қажет.
ЖӘНЕ схемасында екі транзистор болуы қажет, ал ЖӘНЕ –ЕМЕС 
схемасында тек біреуі қажет болғандықтан, микросхемаларда ЖӘНЕ-Е- 
МЕС микросхемаларын жиі шығарады (ереже бойынша бір микросхе- 
мада олар бірнеше болады).

222
Логикалық элементтер ЖӘНЕ немесе ЖӘНЕ-ЕМЕС екі кірістерден 
көп кірістері бар микросхемалар да бар.
ЖӘНЕ немесе ЖӘНЕ — НЕМЕСЕ логикалық элементтерінде екі- 
ден артық кірісі бар микросхемалар болады. Әр осындай элементте 
кірісте екі диодттан артық, ал логикалық бірлік (ЖӘНЕ элементінің 
жағдайында) немесе логикалық нөл (ЖӘНЕ — НЕМЕСЕ) барлық кірі- 
сте тек логикалық бірлік болған жағдайда ғана шығыста болады. Төрт 
кіріс болғанда, ЖӘНЕ элементі 

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: