Электр аппараттары «Федералдық білім беруді дамыту институты»

91
5.5-сурет. Ең жоғары ток ағытқыштар (
а
) мен ең төмен ағытқыштар (
б
) 
схемалары:
1 
— ток өткізгіш шина; 
2 
— серіппе; 
3 
— ағытушы құрылғы; 
4 
— якорь; 
5 
— 
ысырма
да ажыратушы құрылғылардың тұтқыштар жүйесі ажырату үшін ша- 
малы күштер талап етілетіндей құрылады. Бұл сезімталдығы жоғары 
дəрежемен жеңіл а ғ ы т қ ы ш т а р д ы ң болуына мүмкіндік береді. 
Ағытқыштар қорғалатын тізбектің берілген параметрін бақылайды 
жəне ажырау механизміне əрекет етіп, осы параметрдің мəндерн бел- 
гіленгеннен сөндіру кезінде сөндіргішті сөндіреді. Олар соңғы немесе 
оған бейімделген құрылымның элементтерін қолданумен сөндіргішке 
кіріктірме реледен немесе реле элементтерінен тұрады.
Соңғы уақытта жартылай өткізгіш реле жəне олардың элементтер 
базасында ағытқыштар көп қолданыс табады. Бұл ретте ағытқыштар- 
дың бақылаушы жəне салыстырушы органдары ажырау механизміне 
əсер ететін тəуелсіз электр магнитті ажыратқышқа (атқарушы орган) 
шығысымен жартылай өткізгіш элементтерде орындалады. Орындауға 
байланысты ағытқыштардың келесі түрлерін ажыратады:
•
токтық барынша лездік немесе баяу əрекеттер (соңғылары жүкте- 
мені ағытқыштар ретінде қолданылады);
•
ең төмен (белгілі бір деңгейден төмен кернеуді төмендету кезінде 
сөндіргішті сөндіру үшін) жəне тəуелсіз (оларға сəйкес кернеуді беру 
кезінде іске қосылатын сөндіргіштің қашықтан сөндіру үшін) кернеу- 
лер;
•
ток бағыттарын өзгерту кезінде іске қосылатын кері ток;
•
токтың мəніне жəне оның өту уақытына байланысты іске қосыла- 
тын жылу (əдетте жүктемеден қорғау үшін қолданылады);
•
бірқатар факторларды үйлестіру кезінде іске қосылатын құрамда- 
стырылған.
Тез əрекет ететін токтық барынша ажыратқышпен сөндіргіштің сых- 
басы 5.5, а-суретте көрсетілген. Сөндіргіш полюсінің ток өткізгіш щи-

92
насы біліктен жəне якорьден 4 түратын магнитті өткізгішті қамтиды. 
Ток белгілі бір мəннен жоғары болғанда, электрмагниттің тартқыш күші 
серіппелердің 2 күшін арттырады, якорь білікке тартылады жəне сол 
арқылы ағытушы құрылғыны босатып сөндіруші білікті бұрады. Іске 
қосылу тоғы серіппелердің 2 созылу күштерінің өзгеруін реттейді.
Кернеудің ең төмен ажыратқышы (5.5, б-сурет) біліктен, якорьден 4 
жəне бақыланушы кернеуге əкелетін орауыштан тұратын электромаг- 
ниті болады. Қалыпты режимде якорь тартылады.
Бақыланатын кернеу белгілі бір мəннен (ендірмеден) төмен болған- 
да, якорь реттеуші (сөндіруші) серіппелер 2 əрекетімен түседі, жəне іл- 
мек 5 арқылы ағытушы құрылғыға əсер етіп сөндіргішті сөндіреді.
Магнитті жүйе ағытқыштар номиналды кернеу кезінде орауыштың 
МҚК якорьды созу үшін жеткіліксіз, алайда оны ұстау үшін жеткілікті. 
Сөндіргішті қосуға дайындар кезінде якорь сөндіргіш білігімен байла-
нысты тұтқыштар көмегімен білікке тартылады.

жүктеу 8,21 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: