«Экология және жер қойнауын пайдалану салаларындағы табиғи ресурстарды тиімді қолдану»

26 
Егер ерітіндіні қышқылдатса уран, қалайы, молибденнің тотықсыздану
үрдістері жүреді. Солай бір орында комплексты кедергілер пайда болады, 
қышқылдармен тотықсыздандырылған.
Макро -, микро-, инфильтрациялық және диффузиялық кедергілер болады. 
Бақылау сұрақтар: 
1.
Геохимиялық кедергілердің анықтамасы, түрлері? 
2.
Биогенез ұғымы? 
3.
Шөгінді жыныстардың анықтамасы? 
4.
Гипертекті және гипотекті минералдардың анықтамасы? 
Тақырып 1.10. Литосфераның геохимиясы. 
Жоспар: 
1. Литосфераның жалпы сипаттамасы мен құрамы. 
2. Жер қыртысының құрылысы. 
1. Литосфераның жалпы сипаттамасы мен құрамы. 
Литосфера Жер планетасының геосферасының бірі. Литосфера жер қыртысын 
және осы қыртыс пен астеносфера аралығын қамтитын қатты заттардан
тұратын литосфералық мантия деп аталатын жоғары мантияның ең жоғары
қабатын біріктіреді. 
Астеносфера – жоғары мантия өңірінде шартты түрде дараланатын қабат, 
литосфераның төсенеші. 
Литосфераның қалыңдығы 50-200 км аралығында деп есептеленеді. 
Жер қыртысының жоғарғы қабаты гранит қабатынан тұрады. 
Кларк пен Вашингтон жасаған мәліметтерде, жер қыртысының жоғарғы 16 
км 95% магмалық жыныстардан, 4% сазды жыныстардан, 0,75% құмтастардан, 
0,25% әк тастардан тұрады. 
Жер қыртысының массасы 99% -ға 8 элементтерден тұрады:оттегі, кремний, 
магний, алюминий, темір, кальций, натрий, калий. Олардың ішінде оттегі ең 
көп мөлшерде болады, себебі, барлық элементтер оксид түрінде
қалыптасқан. 
Жер қыртысының элементтерінің массалық пен көлемдік мөлшері: 
Элемент 
Масса, % 
Көлем, % 
Оттегі 
46,60 
62,55 
кремний 
27,72 
21,22 
алюминий 
8,13 
6,47 
Темір 
5,00 
1,92 
Магний 
2,09 
1,84 
кальций 
3,63 
1,94 
Натрий 
2,83 
2,64 
Калий 
2,59 
1,42 

27 
Гольдшмидт, литосфераны «оксисфера» деп атаған. Кейбір элементтер, жер
қыртысында өте аз мөлшерде кездеседі, минералдарда шашыранды түрінде 
болады. Вернадский оларды шашыранды элементтер деп атады. Мысалы: 
рубидий – калий минералдарда шашыранды түрінде, ал галий – алюминий 
минералдарында шашыранды түрінде кездеседі. 

жүктеу 0,85 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: