Әдістемелік нұсқаулардың титулдық парағы

1. 
   Құралдармен зертханалық қондырғының сызбасымен танысу.
   
2. 
   Вакуумдық насосты және қыздырғышты қосу. Реостат 3 көмегімен қыздырғыштың қуатын реттей отырып, ауа температураның үлкеюі калориметрде 15-20 К дейін болу үшін қол жеткізу. Егер 5 минут ішінде Т₂ өзгермесе,онда орнатылған тәртіп дұрыс деп санауға болады.
   
3. 
   Тәжірибе кезінде өлшенеді:
   

б) микроманометрдің l_дин көрсеткіші және миккроманометрдің коэффициенті k;

в) атмосфералық қысым р_о, Па;

г) вольтметрдің және амперметрдің көрсеткіші.

4. 
   Көрсеткіштердің нәтежелерін 2.2 кестесне еңгізу.
   

4.2 Кестесі

5. 
   Өлшемдердің нәтежелерін өңдеу
   

1. 
   (4.24) теңдеуі арқылы динамикалық қысымды анықтау.
   
2. 
   (4.20 ) теңдеуі арқылы ауа тығыздылығын анықтау.
   
3. 
   (4.23) теңдеуі арқылы осьтік ағын жылдамдығын анықтау.
   
4. 
   (4.22) теңдеуі арқылы Рейнольд сның анықтау және ағынның орташа жылдамдығын (4.21) формула арқылы анықтау.
   
5. 
   (4.19) теңдеуін қолданып, ауаның массалық шығының есептеу.
   
6. 
   (4.18) теңдеуі арқылы орташа меншікті изобаралық жылусыйымдылығын с_Р анықтау.
   
7. 
   (4.4) теңдеуі арқылы орташа молярлық изобаралық жылусыйымдылығын С_МР есептеу.
   
8. 
   Изохоралық жылусыйымдылығын с_v және орташа молярлық изобаралық жылусыйымдылығын С_МV Майер теңдеуі арқылы есептеу.
   
9. 
   (4.10) теңдеуі арқылы k адиабата көрсеткішін анықтау.
   
10. 
    Ауаның ішкі энергиясының өзгерісін келесі формула арқылы анықтау: U = c_v · T.
    
11. 
    Есептеу нәтежелерін 4.2 кестесіне еңгізу.
    
12. 
    С_МР және С_МV молярлық жылусыйымдылын салыстыру,сонымен қатар адиабата көрсеткішін кестелік мәндерімен салыстыру.
    

6. 
   Бақылау сұрақтары
   

1. 
   Жылусыйымдылығының түрлері.
   
2. 
   Изобаралық және изохоралық жылусыйымдылықтары.
   
3. 
   Майер теңдеуі.
   
4. 
   Адиабата көрсеткіші дегеніміз не?
   
5. 
   Политроптық үрдісінің жылусыйымдылығын қалай есептейміз?
   
6. 
   Политроп теңдеуі.
   
7. 
   Ауаның массалық шығыны қалай анықталады?
   
8. 
   Изобаралық жылусыйымдылығының тәжірибелік түрде анықтаудың үрдісі неде?
   

1. 
   Кіріспе
   

Сұйық заттың газ тәріздес затқа айналу барысын будың пайда болу үрдісі деп аталады. Қандайда бір температурада сұйықтың бос бетімен өтетін будың пайда болуын булану деп атайды. Қыздырудан басқа,кейбір сұйықтың температурасында будың пайда болуы бүкіл көлемі арқылы өтеді. Осы уақыттан бастап біз айтамыз: «Сұйықтық (су) қайнау күйінде болып жатыр». Егер будың пайда болуы қайнау үрдісі кезінде жабық ыдыста болса, онда сұйықтықтан ұшып кеткен молекулалар оның бетіндегі кеңістікті толтырады. Газ күйінде болып жатқан қалған молекулалар бөлігі келесі жағдайда қайтадан сұйыққа айналады. Қайнау үрдісінің барысында динамикалық тепе-теңдігінің жағдайы басталады. Осы күйде берілген температурада бу максималдық тығыздыққак жетеді,оны қаныққан бу деп атайды.

Қаныққан бу құрамындағы сұйық фазасының өлшенген бөліктерін ылғалды қаныққан бу деп атайды.

Қаныққан бу құрамында сұйық фазасының өлшенген бөліктері болмаған жағдайды құрғақ қаныққан бу деп атайды.

1кг қайнап жатқан суды құрғақ қаныққан буға айналуы үшін жұмсалатын жылу саның будың пайда болуының меншікті жылуы деп атайды.Оның мәні сұйық күінің физикалық қасиеттері мен өлшемдерінен байланысты (қысым,температура) өзгереді.

1. 
   Зертханалық қондырғының сипаттамасы
   

Берілген зертханалық қондырғы бу қайнатқыш 1 ретінде ұсынылған, электроқыздырғышпен 2 қамтылған,оның қуаты ЛАТРмен 3 реттеледі. Қайнатқыш құралында сақтандырғыш клапаны 7 орнатылған,ол қайнатқышқа суды тасымалдау шы ретінде қолданады. Бу қазанының ішкі жағы мен қоршаған орта арасындағы байланысты реттеу үшін 8 краны берілген. Артық қысымды өлшеу үшін қайнатқышқа пружиналық манометр 9 орнатылған. Судың және ылғалды будың темпераурасы термометр 4 көмегімен өлшенеді. Барометрлік қысымын және қоршаған орта температурасын барометр 5 және термометр 6 арқылы өлшейді.