Жалғасы
230
6. Қандай өзара әсер магниттiк деп ата-
лады?
Сынып ішіне тақырыпқа қатысты
мәліметтер мен ақпараттар орналас-
тырылады. Оқушылар бүкіл сынып
ішінде қозғала жүріп, берілген тақырып
бойынша ақпарат жинайды.
Содан соң мұғалім:
— Магнит өрiсi дегенiмiз — магниттiк
әсерлердi тасымалдайтын материяның
ерекше түрi. Ол бiздiң санамыздан тыс
өмiр сүредi. Ол кеңiстiкте үзiлiссiз және
оның әсерi шексiздiкке дейiн тарайды.
Дәл осылай өте ауқымды денелердiң
айналасындағы гравитациялық өзара
әсер де берiледi. Оны гравитациялық
өрiс деп атайды. Зарядталған денелердiң
айналасында электрлiк өзара әсерлердi
тасымалдайтын басқа күштi өрiс болады.
Оны электр өрiсi деп атайды.
Кез келген күштiк өрiстiң әрбiр нүктесi
ерекше Физикалық шама өрiстiң
кернеулiгiмен сипатталады. Мысалы,
электр өрiсiнiң кернеулiгi деп электр
өрiсiнiң өрiстiң берiлген нүктесiнде
орналасқан бiрлiк оң зарядқа қандай
күшпен әсер ететiнiн көрсететiн
Физикалық шаманы түсiнемiз:
F
= qE.
Гравитациялық өрiстiң кернеулiгi
дегенiмiз — өрiстiң берiлген нүктесiнде
орналасқан бiрлiк массалы денеге
гравитациялық өрiстiң қандай күшпен
әсер ететiнiн көрсететiн Физикалық
шама:
E
Магнит өрiсiн магнит индукция векторы
B деп аталатын күштiк шамамен
сипаттайды. Магнит өрiсiн күш
сызықтары көмегiмен графиктiк түрде
кескiндейдi.
Бұрғы ережесі. Тогы бар өткізгіш
тудыратын өрістің магнит индукциясы
векторының бағыты бұрғы ережесімен
анықталады: егер оң бұрандалы бұрғы
Жалғасы
231
ның ұшының қозғалысы өткізгіштегі
токтың бағытымен сәйкес келсе, онда
магнит индукциясы векторының бағыты
бұрғының сабының айналу бағытымен
сәйкес болады.
Ампер — вакуумда бiр-бiрiнен 1 м
қашық тықта орналасқан шексiз
ұзын, көлденең қимасы шексiз аз екi
параллель өткiзгiштiң бойымен өткен
кезде өзгермейтiн токтың магниттiк
өзара әсерлесу күшiн тудыратын ток
күшi.
Дескриптор.
1. Электр және магниттiк құбылыстардың
байланысын кiм және қалай ашқанын
түсiндiредi;
2. Күштiк өрiс деп ненi түсiнемiз, дәлел-
дейдi;
3. Қандай өзара әсер магниттiк деп
аталады, түсініктерін жазады.
Күтілетін нәтижелер:
Оқушылар:
а) Магнит өрісі жайлы мағлұмат алады;
ә) Магнит өрісінің формулаларын есеп-
тер шығаруда қолдана білуге үйренеді;
б) Топта бағалай алатын болады.
Қб: «Бас бармақ» әдісі арқылы орын-
далады.
оқушылар:
— өткізгіштің магнит өрісін сипаттайтын
шамаларды түсінеді;
— жұпта, топта мәселелік сұрақтар
құрастырады, оларға жауап береді:
«Пікір алмасу» (Showdown). Әрбір
топ тақырыпқа қатысты 4 сұрақ
дайындайды. Әрбір сұрақты стикердің
бірінші жағына, ал жауабын екінші
жағына жазып, келесі топпен стикер-
лерін ауыстырады. Топ басшысы
с т и к е р д е г і с ұ р а қ т а р д ы о қ и д ы ,
топ мүшелері жауаптарын жазып
дайындайды. Көшбасшы белгі бергенде,
барлығы өз жауабын ашады және
ж а у а п т а р д ы т а л қ ы л а п , д ұ р ы с
жауаппен салыстырады.
Жалғасы
232
1. Магнит өрiсiнiң негiзгi қасиеттерiн
атаңдар.
2. Магнит өрiсiн суретте қалай бейне-
лейдi?
3. Қандай сызықтар магнит өрiсiнiң
күш сызықтары деп аталады?
4.Параллель токтардың магниттiк өзара
әсер күшiн қандай формуламен анық-
тайды?
Дескриптор.
а) Магнит өрiсiнiң негiзгi қасиеттерiн
сипаттайды;
ә) Магнит өрiсiн суретте қалай тұжырым-
дайды;
б) Параллель токтардың магниттiк
өзара әсер күшiн қандай формуламен
анық тайды.
2)
Зерделенген материалды бекіту.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау.
«Ойлан-жұптас-бөліс». Берілген
тапсырма (сұрақ) бойынша әрбір
оқушы жеке жұмыс жасау арқылы өз
ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға
ұласады.
Жеке жұмыс. Оқушылар, өз бақылау-
ларына сүйене отырып, орындалған
жұмыс туралы қорытынды жазады.
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан
бір оқушы жұмыс нәтижелері туралы
айтады, ал қалған оқушылар оны
толықтырады.
Қалыптастырушы бағалау.
Оқушылар арасында өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім оқушыларды үш топқа
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді.
Әр топтың оқушылары тапсырма
тақырыбын талқылайды. Постер
презентациясын дайындайды және
сынып алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері:
1. Постер тақырыбын ашу.
2. Эстетикалық безендіру.
Жалғасы
233
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі.
5. Бірігіп орындайтын жұмыс.
Топтар арасында жоғарыда аталған
талаптар бойынша өзара бағалау
өткізіледі.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі
туралы қорытынды жасайды.
сабақтың соңы
5 мин
Мұғалім үйге тапсырма береді. Үй
тапсырмасы. § 38, бақылау сұрақтарына
жауап беру; берілген жаттығу есептерін
шығару
Кері байланыс.
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет?
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.3 бөлімі
Күні:
Мұғалім:
сынып: 10
Қатысушылар саны:
Қатыспағандар:
2-сабақ
сабақтың тақырыбы: Ампер күші, Лоренц күші
сабақ түрі:
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ
арналған
оқытудың
мақсаттары
10.3.4.2 — сол қол ережесін қолдануды және зарядталған
бөлшектердің қозғалысы мен тогы бар өткізгішке магнит
өрісінің әсерін сипаттау.
сабақтың
мақсаты
— Ампер заңы жайлы мағлұмат беру;
— Ампер заңының формулаларын есептер шығаруда
қолдана білуге үйрету;
— Топта бағалай білуге баулу.
бағалау
критерийлері
— Ампер заңы жайлы мағлұмат береді;
— Ампер заңының формулаларын есептер шығаруда
қолдана білуге үйретеді;
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік
мақсаттар
— Ампер заңы жайлы мағлұмат алу;
— Ампер заңының формулаларын есептер шығаруда
қолдана білу;
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Достарыңызбен бөлісу: | 
