Әдістемелік нұсқау Физика 10

Жалғасы
219
Содан соң мұғалім:
—  Асқын  өткізгіштік  теориясын  1957 
жылы американдық ғалымдар Л. К у п е 
р, Дж. Бардин мен Дж.Шриффер құрды 
(оны “БКШ теория сы” деп те атайды). 
Олар асқын өткізгіштікті электрондық 
сұйықтың  асқын  аққыштығы  деп 
түсіндірді  (асқын  аққыштық  дегеніміз 
— үйкеліссіз ағу, ол кеңес физигі Л. Д. 
Ландау ашқан кванттық сұйыққа тән). 
Асқын өткізгіштіктің жағдайы тек бүтін 
спині (бөлшектің өз осінен айналуынан 
туатын өздік магнит өрісі) бар бөлшектер 
тобына тән. Сондықтан Л. Купер асқын 
өткізгіштерде  электрондар  спиндері 
қарама-қарсы  бағытталып,  қосынды 
спині  нөлді  беретін  электрондық 
жұптарға  бірігіп,  купер  жұбы  деп 
атала тын  электрондар  “топтамасын” 
құратынын дәлелдеді. Осындай жағдайда 
көп  бөлшектер  үйлесімді  қозғалады 
да  кванттық  механиканың  заңдарын 
макроскопиялық масштабта қолдануға 
болады. Жеке электронның кристалдық 
тор  иондарымен  соқтығысуы  мүмкін 
емес,  сондықтан  осындай  электрондар 
“топтамасының” қозғалысын тежеу оңай 
емес. Осы кванттық жүйенің энергиясы 
кенеттен  өзгереді  де,  электрондардың 
“асқын  өткізгіштік  жұбы”  металл 
ішінде үйкеліссіз белгілі жылдамдыққа 
дейін қозғала алады.
Дескриптор.
1.  Асқын  өткізгіштік  және  жоғары 
температуралық  асқын  өткізгіштік 
құбылыстары жайлы түсіндіреді;
2.  Асқын  өткiзгiштiк  құбылысы  мен 
практикалық қолданылуын үйренеді;
3.  Асқын  өткiзгiштiк  түсініктерін 
жазады.
Күтілетін нәтижелер.
Оқушылар:
а)  Асқын  өткізгіштік  және  жоғары 
температуралық  асқын  өткізгіштік 
құбылыстары жайлы мағлұмат алады;
Бағалау 
критерийлері.
ИТ (сұрақтар 
көрсетіледі).

Жалғасы
220
ә)  Асқын  өткiзгiштiк  құбылысы  мен 
практикалық қолдана білуге үйренеді;
б) Топта бағалай алатын болады.
Қб:  “Бас  бармақ”  әдісі  арқылы  орын-
далады.
оқушылар:
—  асқын  өткізгіштікке  мысалдар 
келтіреді; 
—  жұпта,  топта  мәселелік  сұрақтар 
құрастырады, оларға жауап береді.
“Пікір  алмасу”  (Showdown).  Әрбір 
топ  тақырыпқа  қатысты  4  сұрақ 
дайындайды. Әрбір сұрақты стикердің 
бірінші  жағына,  ал  жауабын  екінші 
жағына жазып, келесі топпен стикер-
лерін  ауыстырады.  Топ  басшысы 
с т и к е р д е г і   с ұ р а қ т а р д ы   о қ и д ы , 
топ  мүшелері  жауаптарын  жазып 
дайындайды. Көшбасшы белгі бергенде, 
барлығы  өз  жауабын  ашады  және 
ж а у а п т а р д ы   т а л қ ы л а п ,   д ұ р ы с 
жауаппен салыстырады.
1.  Температураның  жоғарылауымен 
металдар  кедергісінің  артуын  түсін-
діріңдер. 
2.  Асқын  өткізгіштік  деп  қандай 
құбы лысты  атайды?  Оны  кім  ашты?  
3. Асқын өткізгіштік құбылысын қалай 
түсіндіруге болады. 
Дескриптор.
а)  Температураның  жоғарылауымен 
металдар  кедергісінің  артуын  сипат-
тайды.
б) Асқын өткізгіштік деп қандай құбы-
лысты атайтынын, оны кім ашқанын? 
сипаттап бер.
в) Асқын өткізгіштік құбылысын қалай 
түсіндіруге болатынын анықтайды.
2) 
Зерделенген материалды бекіту.
Оқулықтағы графиктер мен суреттерге 
сүйеніп өтілген тақырыпты қайталау. 
“Ойлан-жұптас-бөліс”.  Берілген 
тапсырма  (сұрақ)  бойынша  әрбір 
оқушы  жеке  жұмыс  жасау  арқылы  өз 
ойын қорытып, жұп болып пікірлерімен

Жалғасы
221
бөліседі; бұл бүкіл топтық талқылауға 
ұласады. 
Жеке  жұмыс.  Оқушылар,  өз  бақылау-
ларына  сүйене  отырып,  орындалған 
жұмыс туралы қорытынды жазады. 
Жұппен, топпен жұмыс. Әрбір топтан 
бір  оқушы  жұмыс  нәтижелері  туралы 
айтады,  ал  қалған  оқушылар  оны 
толықтырады. 
Қалыптастырушы бағалау. 
Оқушылар  арасында  өзара  бағалау 
өткізіледі.
М ұ ғ а л і м   о қ у ш ы л а р д ы   ү ш   т о п қ а 
біріктіріп, әр топқа тапсырма береді. 
Әр  топтың  оқушылары  тапсырма 
тақы рыбын  талқылайды.  Постер 
презентациясын  дайындайды  және 
сынып алдында сөйлейді.
Бағалау критерийлері.
1. Постер тақырыбын ашу. 
2. Эстетикалық безендіру. 
3. Ғылыми сауаттылық.
4. Ресурстар тізімі. 
5. Бірігіп орындайтын жұмыс. 
Топтар  арасында  жоғарыда  аталған 
талап тар бойынша өзара бағалау өткізі-
леді.
Мұғалім сабақтың мақсатына жеткендігі 
туралы қорытынды жасай  ды.
сабақтың соңы
5 мин
Мұғалім  үйге  тапсырма  береді.  Үй 
тапсырмасы. § 32 бақылау сұрақтарына 
жауап беру.
Кері байланыс. 
Нені білген едім?
Нені білдім?
Нені түсіну оңай болды?
Нелер түсініксіз болып қалды?
Нені қосымша зерделеу қажет? 
пән: Физика
ұзақ мерзімді жоспардың 10.3 бөлімі
Күні: 
Мұғалім: 
сынып: 10 
Қатысушылар саны: 
Қатыспағандар: 

Жалғасы
222
4-сабақ
сабақтың тақырыбы: № 2-зертханалық жұмыс:
Электролиттердегі электр тогының пайда болу шарттарын 
зерттеу.
сабақ түрі: 
Жаңа материалды зерттеушілік сипаттағы презентациялау 
элементтерін пайдаланып зерделеу.
осы сабақ 
арналған 
оқытудың 
мақсаттары
10.3.3.2  — электролиз үдерісіндегі  электр тогы шартын 
эксперимент арқылы анықтау.
сабақтың 
мақсаты
—  Тұтқырлығы  әртүрлі  сұйықта  қозғалатын  кішкентай 
шардың қозғалысын зерттеу; 
— Электролиз үдерісіндегі электр тогы шартын эксперимент 
арқылы анықтау; 
— Топта бағалай білуге баулу.
бағалау 
критерийлері
—  Тұтқырлығы  әртүрлі  сұйықта  қозғалатын  кішкентай 
шардың қозғалысын зерттейді; 
— Электролиз үдерісіндегі электр тогы шартын эксперимент 
арқылы анықтайды; 
— Топта бағалай білуге баулу.
тілдік 
мақсаттар
—  Тұтқырлығы  әртүрлі  сұйықта  қозғалатын  кішкентай 
шардың қозғалысын зерттеу; 
— Электролиз үдерісіндегі электр тогы шартын эксперимент 
арқылы анықтау; 
— Өзін-өзі бағалай білуге баулу.
Құндылықтарды 
дарыту 
Топпен жұмыс жасау барысында оқушыларда: ынтымақ-
тастық,  өз  білімі  үшін  жауапкершілік  сияқты 
құндылықтар дамиды.
пәнаралық 
байланыс
Ìàòåìàòèêà: сызықтық функция және оның графиктері, 
квадрат  теңдеулер,  теңдеулер  жүйесі,  тригонометрия 
элементтері.
аКт қолдану 
дағдылары
Электрондық оқулық, Интерактивті тақта, видеороликтер, 
слайдтар.
осыған дейін 
меңгерілген 
білім
Физика, 10-сынып: Әртүрлі ортадағы электр тогы.
Жабдықтар
Зертханалық жұмысты орындауға қажетті құрал-жабдық-
тар.
сабақ барысы 
уақыт бойынша 
бөліп жоспарлау
сабақтағы жоспарланған іс-әрекеттер
ресурстар