-сабақ. Бөлшекті оқу, жазу және салыстыру

3.1.1.6 жай бөлшектерді оқу, жазу; бөлімдері бірдей жай бөлшектерді көрнекілік қолдану арқылы салыстыру

Көрнекіліктерді пайдаланып бөлгіштері бірдей бөлшектерді салыстыру.

Бөлшектің жасалуын түсіндіру, бөлшекті жазуда алымы мен бөлімінің нені көрсететінін түсіндіру.

Бөлшек, алым, бөлім.

Қанша бөлігі боялған?

Қай бөлігі боялмаған? Қай бөлігі үлкен (кіші)?

Бөлшектің алымы нені көрсетеді?

Бөлшектің бөлімі нені көрсетеді?

0–3

«БӨЛШЕК» сөзі қандай сөзден шыққанын білесіздер ме? «Бөлшек» сөзі «бөлу» етістігінен шыққан – бөлу, бөліктерге бөлу деген мағына береді.

Бүгін біз бөлшектермен жұмыс жасауды жалғастырамыз, бөліктерге бөліп, оларды атаймыз.

4–6

(Оқушылардың үстелінің үстінде түрлі түсті қағаздан қиылған геометриялық фигуралар (дөңгелек, шаршы) және қайшы бар. Мұғалім барлық тәсілдерді балалармен бір мезгілде орындайды ).

– Дөңгелекті екі бөлікке кесеміз.

– Бір бөлігін көрсетіңіз, оның атын жазыңыздар.

– Шеңбердің екінші бөлігін басқаша қалай атайды? (Жарты)

– Шаршыны алыңыздар. Оны 4 бөлікке бөліңіздер.

– Екі ширек бөлігін көрсетіңіздер. Жазыңыздар.

– Шаршыда неше ширек бөлік бар? (4.) Оқулықтағы №1 тапсырманы орындауды тапсырады – жұппен уақытқа орындау.

7–11

Оқулықтан №2-3 тапсырманы орындауды ұсынады – жұппен уақыт бойынша орындау. Мұғалім тексеруді ұйымдастырады (сол жерде түсінік береді).

– Барлығы тапсырманы дұрыс және жылдам орындай алды ма?

– Сабақтың мақсаты неде? (Қиындықтарды тауып, оны шешу).

12–29

№2 тапсырманы балалар жұппен орындайды. Әр бала бірнеше фишканы алып, күнтізбеде бірнеше қатарды жабады. Екінші оқушы бөлшекті атайды, мысалы 3/12, 5/12. Алдымен жабылған күндерді, содан кейін ашық тұрған күндерді бөлшекпен атауды келісіп алуға болады.

Алдыңғы тапсырманы сәтті орындаған балалар 4–6 жаттығулармен жұмыс жасайды.

№4 тапсырманы орындағаннан кейін, мұғалім бөлшектердің шығу тарихы туралы айтуына болады.

Бөлшектердің қазіргі мағынасы өз бастауын Ежелгі Үндістерден алады; оны арабтар да қолдана бастады, ал оларды XII–XIV ғасырларда еуропалықтар қолданысқа енгізді. Бөлшектерді алғаш пайдалана бастаған кезде бөлшек сызығы қолданылған жоқ. Тек 300 жылдай бұрын уақыттан кейін ғана бөлшек сызығы жиі қолданыла бастады. Ең алғаш бөлшектің қазіргі түрін қолданып, оны 1202 жылы тарата бастаған еуропалық ғалым, италияндық саудагер және саяхатшы, қалалық хатшы Фибоначчидің баласы – Леонардо Пизанский. Ол «бөлшек» сөзін енгізді. «Алым» мен «бөлім» атауларын XIII ғасырда грек монахы, оқымысты-математик – Максим Плануд енгізді.

№ 5–7тапсырма өткенді қайталауға арналған.

Бағалау критерийлері бар дәптерден тапсырма береді.

Мен:

– жай бөлшектерді оқып, жаза аламын;

– екі натурал санның ширегін бөлшек ретінде жазуды;

бүтіннің бір не бірнеше бөлігін жазуды білемін.

Рефлексия жүргізу үшін балалардың өз біліктіліктерін мақсаттарымен үйлестіреді: сабақ үстінде қолынан не келетінін кім түсінді; көрнекіліктерді пайдаланып, бірдей бөлімдері бар бөлшектерді салыстыру.