Дипломного проекта  разработка серверной части веб 

77 

 

 

      

Ш

ү

 – үстеме шығындар. 

Қажетті еңбекақыны төлеу фонды келесі формуламен есептеледі: 

 

 

ЕТФ =   Е

нег

+ Е

қос

                                              (9.2) 

 

мұндағы 

Е

нег

 – негізгі еңбекақы; 

 

      

Е

қос

 – қосымша еңбекақы. 

 

Негізгі еңбекақы келесі формуламен анықталады: 

 

Е

нег

=   Е

мен

+ 2 ⋅ Е

инж

                                           (9.3) 

 

мұндағы 

Е

мен

 – жоба менеджерінің еңбекақысы; 

 

      

Е

қос

 – инженер-программисттің еңбекақысы. 

 

Е

х

=   Т

х

⋅ С

х

                                              (9.4) 

 

мұндағы х – жоба менеджері, инженер-программист; 

 

     

Т – жұмыс уақыты; 

 

     А – сағаттық еңбекақы мөлшері. 

 

Еңбек шығынының құрамасын анықтайтын базалық көрсеткіш келесі 

формуламен анықталады: 

 

𝑄 = 𝑞 ⋅ 𝑐                                               (9.5) 

 

мұндағы Q – командалардың шарттық саны; 

 

      q=5000 – тапсырманың түріне байланысты командалардың шартты 

санын анықтайтын коэффициент; 

 

      

𝑐=1.10 – бағдарламаның жаңалылығы мен күрделілігін есепке алатын 

коэффициент. 

 

Q = 5000

⋅1.10 = 5500. 

 

 

q коэффициентінің мәнін 9.2



 кестеден алуға болады. 

 

Кесте 9.2 – Тапсырма типіне байланысты командарлардың шартты саны 

Тапсырма түрі 

Коэффициенттің өзгеру шектері 

Есептеу тапсырмалары 

1400-ден 1500-ге дейін 

Оперативті басқару тапсырмалары 

1500-ден 1700-ге дейін 

Жобалау тапсырмалары 

3000-ден 3500-ге дейін 

Көп нұсқалы тапсырмалар 

4500-ден 5000-ге дейін 

Комплекті тапсырма 

5000-ден 5500-ге дейін 

 

78 

 

Бағдарламалық өнімдер жаңалылығы бойынша келесі 4 топтың біреуіне 

жатқызылуы мүмкін: 

-  А тобы – қағидалы жаңа тапсырмаларды құру; 

-  Б тобы – төлтума бағдарлама құру; 

-  В тобы – типтік шешімдерді қолданатын бағдарлама құру; 

-  Г тобы – бірреттік типтік тапсырма. 

с  коэффициенті  9.3



  кестеде  күрделілік  тобы  мен  жаңалылық  дәрежесі 

қиылысқан  жерден  алынады.  Тапсырма  күрделілірек  болған  сайын 

еңбексыйымдылығының  коэффициенті  де  көбірек  болады.  Бұдан  басқа 

есептеудің  тағы  бір  факторы  болып  Бағдарламалық  өнімдің  жаңалылық 

дәрежесі 

табылады. 

Осылайшы 

еңбексыйымдылығының 

есептеу 

коэффициентін табамыз. 

 

Кесте 9.3 – Еңбексыйымдылығын есептеу коэффициенті 

Бағдарламалау 

тілі 

Күрделілік 

тобы 

Жаңалылық деңгейі 

В 

коэффициенті 

А 

Б 

В 

Г 

Жоғары 

деңгейлі 

1 

1.38 

1.26 

1.15 

0.69 

1.2 

2 

1.30 

1.19 

1.08 

0.65 

1.35 

3 

1.20 

1.10 

1.00 

0.60 

1.5 

Төмен 

деңгейлі 

1 

1.58 

1.45 

1.32 

0.79 

1.2 

2 

1.49 

1.37 

1.24 

0.74 

1.35 

3 

1.38 

1.26 

1.15 

0.69 

1.5 

 

Бағдарламалық  өнімді  құруға  кететін  уақыт  техникалық  тапсырмада 

көрсетіледі.  Техникалық  тапсырмада  орындалуы  қажет  тапсырмалар  тізімі 

және оларды іске асыруға қажетті уақыт мөлшері бекітіледі. Веб



құрылымды 

оырндауға  кететін  уақыт  мөлшерін  жоба  менеджері  талдап,  сәйкестендіреді.   

Бағдарламалық  өнімді  құру  жұмыстарын  орындау  графигі  9.4



кестеде 

көрсетілген.  

 

Кесте 9.4



 Құру мезгілі мен орындаушыларды бөлу 

Құру кезеңдері 

Құру мезгілі, ай 

Орындаушылар 

1.  Жоспарлау 

 0,2 

Жоба менеджері 

2.  Жобалау 

0,5 

Жоба менеджері, 

әзірлеушілер 

3.  Құру 

2 

Әзірлеушілер 

4.  Тестілеу 

1 

Жоба менеджері, 

әзірлеушілер 

5.  Қанауға енгізу  

0,2 

Жоба менеджері, 

әзірлеушілер 

Барлығы 

3,9 



 

 

 

79 

 

 

Әрбір қызметкер бір күнде алатын еңбекақы мөлшері келесі формуламен 

анықталады: 

 

D =

Е

n

                                               (9.6) 

 

мұндағы E – қызметкер еңбекақысы, теңге; 

 

      

n – жұмыс айындағы күн саны (бес күндік жұмыс аптасы үшін n = 22 

күн): 

-  жоба менеджері үшін: 

 

D =

180000

22

  = 8181.81 теңге/күн; 

 

-  инженер-программистер үшін: 

 

D =

140000

22

  = 6363.63 теңге/күн. 

 

Бір сағат үшін төленетін еңбекақы мөлшері келесі формуламен анықталады: 

 

H =

D

z

                                               (9.7) 

 

мұндағы D – бір күнде алатын еңбекақы мөлшері, теңге; 

 

      

z – жұмыс күніндегі сағат саны (z = 8 сағат). 

-  жоба менеджері үшін: 

 

H =

8181.81 

8

  = 1022.72 теңге/сағат; 

 

-  инженер-программистер үшін: 

 

H =

6363.63

8

  = 795.45 теңге/сағат. 

 

 

Жобаны іске асыруға кеткен уақыт мөлшері 85 күн, яғни 3,9 ай. 

Оның 

ішіндегі  тапсырма 

сипаттамасын  дайындау,  тапсырма 

сипаттамасы, техникалық құжаттаманы құру және жобаны өткізумен тек қана 

жоба  менеджері  айналысады.  Яғни  жоба  менеджері  85  күн,  ал  инженер-

программисттер 75 күн жұмыс жасайды. 

Жоба менеджерінің еңбекақысы 

 

Е

Мнег

 =   8181.81 

⋅85 = 695453,85. 

 

Инженер программисттің еңбекақысы: 

 

80 

 

Е

Мнег

 =   6363.63 

⋅ 75 =477272,25. 

 

 

Осылайша  негізгі  еңбекақы  мөлшері  9.3



  формула  бойынша  келесіге 

тең: 

 

Е

нег

= 695453,85+3⋅(477272,25) = 2127270,6 теңге. 

 

 

Қосымша еңбекақы мөлшері негізгі еңбекақы мөлшерінің 10% құрайды 

және келесі формуламен анықталады:  

 

Е

қос

=   Е

нег

⋅ 10%,                                            (9.8) 

 

Е

қос

=   2127270,6   ⋅ 10% = 212727,06 теңге. 

 

Қажетті еңбекақыны төлеу фонды 9.2



 формулаға сәйкес: 

 

ЕТФ =  2127270,6   + 212727,06 = 2339997,66 теңге. 

 

Әлеуметтік  салық 

ЕТФ  мөлшерінің  11%  құрайды  және  келесі 

формуламен есептелінеді: 

 

С

ә

= (ЕТФ − ЗА) ⋅ 11%                                            (9.9) 

 

мұндағы  ЗА  (зейнетақылық  аударым) 

ТФ  мөлшерінің  10%  құрайды  және 

келесі формуламен есептелінеді: 

 

ЗА = ЕТФ ⋅ 10%                                             (9.10) 

 

Зейнетақылық аударым 9.10 формулаға сәйкес: 

 

ЗА = 2339997,66 ⋅ 10% =233999,766 теңге. 

 

Әлеуметтік салық бойынша аударым мөлешері 9.11 формулаға сәйкес 

 

С

ә

= (2339997,66 − 233999,766 ) ⋅ 11% = 231659,768 теңге. 

 

9.4 Амортизацияға кететін шығын мөлшерін есептеу 

 

 

Амортизациялық  аударымдар  бекітілген  амортизация  нормаларына 

сәйкес жүзеге асырылады, құрылғының баланстық бағасына проценттік түрде 

көрсетіледі және келесі формула бойынша анықталады: 

 

 

A =

Б

қб

⋅Н

А

⋅𝑁 

100⋅12⋅t

                                          (9.11) 

81 

 

 

мұндағы 

Н

А

 – амортизация нормасы; 

 

      

Б

қб

 – жабдықтардың бастапқы бағасы; 

 

      

𝑁 – жұмысты орындауға кеткен күн саны; 

 

      t – дербес компьютерді қолданудың жалпы уақыты. 

 

Кесте 9.5 – Қолданылатын жабдықтар 

Аты 

Моделі 

Бағасы, 

теңге 

Саны 

Қорытынды, 

теңге 

Жүйелік блок 

HP ProDesk 400 G3 

P5K03EA 

200000 

4 

800000 

Монитор 

DELL E2016H 

35000 

4 

140000 

Клавиатура 

ROWN CMK- 300 

Black USB 

1750 

4 

7000 

Тышқан 

Delux DLM-391 

Black 

1500 

4 

6000 

Модем 

ASUS DSL-N10 С1 

Black 

13000 

1 

13000 

Қорытынды (

Б

қб

) 

 

 

 

966000 

 

 

Амортизация нормасы 

Н

А

 келесі формуламен анықталады: 

 

Н

А

=

Б

қб

−Б

т

 

Т

норм

⋅Б

қб

⋅ 100%                                          (9.12) 

 

 

мұндағы 

Т

норм

 – нормаланған қызмет көрсету уақыты (дербес компьютер үшін 

4 жыл); 

 

       

Б

т

 – тарату бағасы, жабдықтау бағасының 5% құрайды және келесі 

формуламен анықталады 

 

Б

т

= Б

қб

⋅ 5%                                           (9.13) 

Тарату бағасы 9.13 формулаға сәйкес: 

 

Б

т

= 966000 ⋅ 5% = 48300 теңге. 

 

Амортизация нормасы 9.12



 формула бойынша: 

 

Н

А

=

966000−48300 

4⋅966000

⋅ 100% = 23.75%. 

 

Амортизациялық аударымдар 9.13



 формула бойынша: 

 

82 

 

A =

966000⋅23.75⋅365 

100⋅12⋅85

= 82098,16 теңге. 

 

9.5 Электрэнергияға кеткен шығын мөлшерін есептеу 

 

 

Программалық  жабдықтауды  өңдеу  кезінде  электржабдықтаулар 

қолданылғандықтан  электрэнергияға  кеткен  шығынды  есептеу  кажет. 

Электрэнергияға  кеткен  шығын  ішіне  электржабдықтаулар  мен  жарыққа 

кететін шығын кіреді.  

 

Э = Э

э

+ Э

ж

                                           (9.14) 

 

мұндағы 

Э

э

 – электржабдықтаулар қолданылатын электрэнергия шығыны; 

 

      

Э

ж

 – жасанды жарықтандыруға кететін электрэнергия шығыны. 

Электрэнергияға кеткен шығын келесі формуламен анықталады: 

 

Э

эл

= М ⋅ к

ж

⋅ 𝑇 ⋅ Б

кВт−сағ

                                           (9.15) 

 

мұндағы 

М – ЭЕМ (электронды есептеуіш машина) қуаты (600 Вт = 0.6 кВт), 

жарық шамдары үшін (50Вт = 0.05 кВт); 

 

      

к

ж

 – жүктелу коэффициенті (0.9-1); 

 

      

𝑇 – жұмыс уақыты, сағат (85 күн = 680 сағат); 

 

      

Б

кВт/с

 = 21,99  тг – 1 кВт-сағ электрэнергиясының бағасы. 

 

Э

эл

= 0.6  ⋅ 1 ⋅ 680 ⋅ 21,99 = 8971,92 теңге, 

Э

ж

= 0.05  ⋅ 1 ⋅ 680 ⋅ 21,99 = 747,66 теңге. 

 

Электрэнергияға кеткен шығын 9.14



 формула бойынша: 

 

Э = 8971,92   + 747,66  = 9719,58 теңге. 

 

9.6 Қосымша шығындарды есептеу 

 

 

Қосымша  шығындарға  интернет  желісіне  шығу  үшін  төленетін  ақыны 

жатқызуға  болады,  яғни  3,9  ай  үшін.  iD  Net  шексіз  интернет  ақысы  Алматы 

қаласы  үшін  айына  4600  теңгені  құрайды.  Қосымша  шығын  келесі 

формуламен анықталады 

 

Ш

қ

= Б

и

⋅ t

а

                                                (9.16) 

 

мұндағы 

Б

и

 – 1 ай үшін интернет ақысы; 

 

      

t

а

 – ай саны. 

 

Ш

қ

= 4600 ⋅ 3,9 = 17940 теңге. 

83 

 

9.7  Үстеме шығындарды есептеу 

 

 

Жабдықтауды  басқару,  қызмет  көрсету,  қолданумен  және  электронды 

архивті құру кезіндегі қосымша жұмсалымдарға байланысты үстеме  мөлшері 

барлық шығынның 50% құрайды және келесі формуламен анықталады 

 

Ш

ү

= (ЕТФ + С

ә

+ А + Э) ⋅ 0.5,                               (9.17) 

Ш

ү

= (2339997,66 + 231659,768 + 82098,16 + 9719,58) ∗ 0,5  =  1331737,584 

теңге. 

 

Жобаны құруға кететін шығын (өзіндік құн) 9.1



 формула бойынша: 

 

 Ш = 

2339997,66 + 231659,768 + 82098,16 + 9719,58 = 2663475,008 теңге. 

 

 

Программалық өнімді іске асыру бағасы келесі формуламен анықталады  

 

ЧП = Ш

⋅15% .                                                   (9.18) 

 

ЧП = 2663475,008 

⋅15% = 399521,25 теңге. 

 

І = Ш

+ ЧП                                                    (5.19) 

мұндағы І – өнімді іске асыру бағасы. 

 

І = 2663475,008 

+ 399521,25 = 3062996,258 теңге. 

 

ҚҚС = ЧП⋅12%                                                    (9.20) 

 

 

Сонда ҚҚС (қосылған құн салығы) 9.18



 формула бойынша: 

 

ҚҚС = 399521,25 ⋅12% = 47942,55 теңге. 

 

 

Программалық  өнімді  құрудың  жиынтық  бағасы  мен  оның  құрылымы 

9.6



 кесте мен 9.1 



суретте көрсетілген. 

 

 

Кесте 9.6 – жобаны іске асыру бағасы  

Шығын тобы 

Сумма, теңге 

Үлесі, % 

Еңбекақыны төлеу фонды 

233997,66 

12 

Әлеуметтік салық 

231659,768 

12 

Амортизациялық аударым 

82098,16 

4 

Электрэнергияға 

кеткен 

шығын 

9719,58 

1 

Үстеме шығындар 

1331737,584 

71 

Қорытынды 

3995212,752 

100 

84 

 

 

 

 

Сурет 9.1 - жобаны іске асыру баға үлесінің диаграммасы 

 

9.8 Техника



экономикалық бөлім қорытынды 

 

Жобаны  құрудың  өзіндік  құны  2663475,008  теңгені  құрады.  Өзіндік 

құнның  көп  бөлігін  устеме  шыгын  1331737,584  теңге  (71%)  жұмсалды.  Іске 

асыру  бағасы  2831434.46    теңгені  құрады.  Нарықта  осыған  ұқсас  өнімдердің 

бағасы 5 000000-нан теңгеден 10 000000 теңгеге дейін жетеді. Программалық 

өнімнің бағасы  ұйғарынды шегінде жатыр бұл өнімнің экономикалық тиімді 

екендігін көрсетеді.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

12% 

12% 

4% 

1% 

71% 

Еңбекақыны төлеу фонды 

Әлеуметтік салық 

Амортизациялық аударым 

Электрэнергияға кеткен 

шығын 

Үстеме шығындар 

85 

 

Қорытынды  

 

 

Берілген  дипломдық  жобада  құрылған  веб



құрылымда  кез  келген 

мамандардың  қызметіне  тапсырыс  беруге,  кабель,  теледидар  және  Интернет 

продайдерлерін,  сонымен  қатар  мобильді  операторының  лайықты  тарифін 

таңдауға  болады.  Жобаланған  веб



құрылым  мамандар  мен  тапсырыс 

берушілерді біріктіретін бірегей платоформа.  

Веб



құрылымды қолданудан тапсырыс берушілердің пайдасы: 

-  маман іздеуге өздерінің уақытын кетірмейді және күш салмайды; 

-  веб



құрылымдағы  маман  профилін  таңдап,  ұнаған  кандидатурамен 

байланысу; 

-  «Шақыру»  батырмасын  басу  жеткілікті,  маман  тапсырыс  берушінің 

шақыруы туралы  смс



хабарлама алады және қайта хабарласады; 

-  ең  жақсы  маман  таңдауға  басқа  пайдаланушылардың  пікірі  мен 

ұсынымдары көмектеседі. 

Мамандарың пайдасы: 

-  мамандар  өздерінің  портфолиосын  деректер  қорына  енгізеді,  және 

веб



құрылым пайдаланушыларынан көптеген тапсырыстар ала алады; 

-  қызмет  көрсету  сапасы  бойынша  бағаланады:  пікірлер  саны  көп 

болған  сайын,  көптеген  разы  клиентер  мен  жобалар  болған  сайын  табыс 

жоғарылайды; 

-  өздерінің уақытын үнемдейді, қабілеттерін жетілдіреді.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

86 

 

Пайдаланған әдебиеттер тізімі 

 

 

1  [sim98]  Enhancement  of  the  ANSI  SQL  Implementation of  PostgreSQL. 

Simkovics, 2004. Stefan Simkovics. 

2  Department  of  Information  Systems,  Vienna  University  of  Technology. 

Vienna, November 29, 2007. 

3   [yu95] The Postgres95. User Manual. Yu and Chen, 2008. A. Yu J. Chen. 

. Sept. 5, 1995. University of California. Berkeley, California. 

4  [fong] The design and implementation of the POSTGRES query optimizer 

. Zelaine Fong. University of California, Berkeley, Computer Science Department. 

5   [olson93] Partial indexing in POSTGRES: research project. Olson, 2001. 

Nels  Olson.  2008.  UCB  Engin  T7.49.1993  O676.  University  of  California. 

Berkeley, California. 

6  Goh, 2009. L. Ong J. Goh. ERL Technical Memorandum M90/33. April, 

1990. University of California. Berkely, California. 

7  [rowe87] « The POSTGRES data model ». Rowe and Stonebraker, 2009. 

L. Rowe M. Stonebraker. VLDB Conference. Sept. 2009. Brighton, England. . 

8  [seshadri95]  «Generalized  Partial  Indexes  (cached  version)  ».  Seshardri, 

1995. P. Seshadri A. Swami. 

9  Eleventh  International  Conference  on  Data  Engineering.  6-10  March 

1995. Taipeh, Taiwan. . 2010. Cat. No.95CH35724. IEEE Computer Society Press. 

Los Alamitos, California. 420-7. 

10   [ston86] « The design of POSTGRES ». Stonebraker and Rowe, 2007. M. 

Stonebraker  L.  Rowe.  ACMSIGMOD  Conference  on  Management  of  Data.  May 

1986. Washington, DC.  

11  [ston87a]  «The  design  of  the  POSTGRES.  rules  system».  Stonebraker, 

Hanson, Hong, 2009. M. Stonebraker, E. Hanson, C. H. Hong. IEEE Conference on 

Data Engineering. Feb. 1987. Los Angeles, California. . 

12  [ston87b] « The design of the POSTGRES storage system ». Stonebraker, 

1987. M. Stonebraker. VLDB Conference. Sept. 2010. Brighton, England. 

13   [ston89] « A commentary on the POSTGRES rules system ». Stonebraker 

et  al,  2007.  M.  Stonebraker,  M.  Hearst,  S.  Potamianos.  SIGMOD  Record  18(3). 

Sept. 2007. 

14   [ston89b]  «  The  case  for  partial  indexes  ».  Stonebraker,  M,  2008.  M. 

Stonebraker. SIGMOD Record 18(4). 4-11. Dec. 2008. 

15   [ston90a]  «  The  implementation  of  POSTGRES  ».  Stonebraker,  Rowe, 

Hirohama,  2010.  M.  Stonebraker,  L.A.  Rowe,  M.  Hirohama.  Transactions  on 

Knowledge and Data Engineering 2(1). IEEE. March 2010. 

16   [ston90b]  «  On  Rules,  Procedures,  Caching  and  Views  in  Database 

Systems ». Stonebraker et al, ACM, 1990. M. Stonebraker, A. Jhingran, J. Goh, S. 

Potamianos. ACM-SIGMOD Conference on Management of Data. June 2010. 

17   [ong90] «A Unified Framework for Version Modeling Using Production 

Rules in a Database System». Ong. 

87 

 

18  Базылов  Қ.Б.,  Алибаева  С.А.,  Нурмагамбетова  С.С.  Бітіруші 

жұмысының  экономикалық  бөлімі  үшін  әдістемелік  нұсқаулар  050719-

Радиотехника,  электроника  және  телекоммуникация  мамандығының  барлық 

оқу түрінің студенттеріне арналған. АИЭС, 2009.  

19  Абдимуратов  Ж.С.,  Дюсебаев  М.К.,  Еңбекті  қорғау  және  тіршілік 

қауіпсіздігінің негіздері. Дәрістер жинағы – Алматы: АЭжБИ, 2007. 35 б.  

20 

 [elma04]  Fundamentals  of  Database  Systems.  Fourth  Edition.  Ramez 

Elmasri  Shamkant  Navathe.0-321-12226-7.  2010.  Addison-Wesley.  Авторские 

права © 2010. 

21