1 ЖЫЛЖЫМАЙТЫН МҮЛІК ТҮСІНІГІН, ҚҰНЫН ЖӘНЕ БАҒАЛАУ ӘДІС ТҮРЛЕРІН СИПАТТАУ
1.1 Жылжымайтын мүлік түсінігі және бағасы
Жылжымайтын мүлік - бұл нарықта айналып жүретін тауар, жер телімімен қатаң байланысқан немесе оны басқа орынға қиратпай тасымалдау (тұтыну қасиетін жоғалтпай) мүмкін емес. Жылжымайтын мүліктің бағасын маңызды белгілеріне қарай топтастыруға болады: тауар айналым ерекшеліктері, нарық құрылымдары масштабы мен сатып алу және сату процестері белгілі мөлшерде болады. Мысалы жылжымайтын мүлік объектілері табиғи және жасанды болып бөленеді. Өз кезегінде табиғи жер телімдері және табиғи кешендер, оларға осы жер телімдерінің үстіне орналастырылған құрылыс объектілері жатады. Осы өлшемдер бойынша құрылыстар: тұрғын үй, офистік, сауда орны болып топтастырылады. Бос жатқан жер телімдері (құрылыс астында) көлеміне байланысты жер массиві және жеке жер телімдері болып топтастырылады: ол жасанды объектілер (құрылыстар) тұрғын үйлер, осы өлшемдер бойынша ғимараттар кешені (шағын аудандар, саяжай поселкілері т.б.) және жеке тұрған ғимараттар (тұрғын үй, қонақ үй, мотель т.б) болып бөлінеді [1].
Қазақстандағы жылжымайтын мүлікке нарықтың дамуы батыстық стандартқа жақындауы мүмкін. Осыған орай жылжымайтын мүлікке бағалау әдісін және тәжірбесін шетелдердегі сияқты болуы керек. Азаматтық қоғам құру жаңа шаруашылықтың механизмі мемлекеттік құқық тық нарық ұатынастары базасында дәл қазіргі жүргізілген реформаның негізгі мақсаты..Бұл мақсаттың жетілуін шешу үшін толық кешендік тапсырманы жүргізу керек. Қазіргі этапта ең негізгі тапсырма құрылымдық шаруашылық механизмін қайта құрылу болып табылады.
Ең алдымен нарық механизмін тарату жанында бәсекеге айырмашылық ерекшелігімен және қорлардың қайта бөлінуімен орындалады. Мүлікті бағалау проблемасын шешімге келтіру керек. Қоғамның барлық мүшелерінің бірдей құықытармен қамтамасыз етуге заңға сүйенген мемлекет жасаулары сұрақ қояды, олардың мүлік құықытарын әділ бағалауға арналған кепілдіктер мен қамтамасыз етулерін, тәуелді емес бағалар жүйесін құру мүмкін емес. Даму және құру бағалаудың арнай түрі сияқты нарық экономика қызметінде ажырамас бөліммен келеді [2].
Қазақстан 1994 жылы бағалаушылардың кәсіпшілік қызметі жаңарды, сондықтан бастаушы капиталистік елдерде тәжірбиелі мүлік бағалаушыларды зерттеп және сын айтысқаны, осы процестің үзілмей дамуы, кәсіпшілік бағалаушыларды тәжірбиеден қайтадан өткізу өте маңызды. Барлығымыз бүгінгі күнде мүлік иесі бола тұра “Мынау қанша тұрады” деген сұраулар қоямыз, сондықтан да өмір өзі ескі жүйе есебінен нарықтық қатынастарға кетуге мәжбүр, сатып алушыға қажетті құнды анықтау керек. Жоспарды экономика шарттарныда социалистік экономика шығындары есебінде және “құн есептеу” негізінде нарықтық экономика нарықтық бағаға негізделеді.
Барлық әдістер, процедуралар және нарық есеп техникалары, олар нарықтық көрсеткіштерге негізделген.
Сондықтан оған қарамастан нақтылы әдіс таңдау қолайлы хабарға байланысты, нарық ерекшілігне және бағаланатын объектілерге барлық айтылған процедуралар нәтижесінде нарықтық құн. Нарықтық құн қалыптасуындағы айырмашылықтарына қарамастан нарықтық құн концепциясы салыстармалы бағалар мен принципті келісу болады [3].
Достарыңызбен бөлісу: |