Курстық жұмыстың зерттеу объектісі - 2012-2016 жылдардағы маусымдық тропосфералық процестердің МКБ өрістері.
Курстық жұмыстың зерттеу пәні – маусымдық тропосфералық процестердің МКБ өрістерін,олардың ашылуын,зерттелуін,құрылымын,морфологиясын сипаттау.
Курстық жұмыс кіріспеден,екі бөлімнен,қорытындыдан,пайдаланған әдебиеттер тізімінен, сурет,кесте,сызбадан тұрады.
1.Маусымдық тропосфералық процестерге шолу
1.1 Маусымдық тропосфералық процестер түсінігі мен құрылымы
Жердің солтүстік жарты шарының орташа ендік аумағында күміс мезосфералық бұлттар өрістерінің қалыптасуы мен эволюциясына тропосфералық процестердің әсерін зерттеу әдісін одан әрі жетілдіру ұсынылады. Мезосфералық күміс бұлттар өрістерінің жаһандық таралуының тәуліктік жерсеріктік шолуының нәтижелері, сондай-ақ тропосфера деңгейінде типтік процестер мен құбылыстардың таралуы мен дамуы бар. Синтетикалық карталарды құру және оны әрі қарай зерттеудің негізі болып табылады. Ақпарат алуды арттыруға бағытталған бейнелерді өңдеу мен синтетикалық карталарды құрудың жаңа алгоритмі толық көрсетілген. 2016 және 2019 жылдардың маусымдарындағы күміс бұлттардың жаһандық алқаптары мен метеокарталар туралы серіктік деректерді жалпы талдау негізінде жаңа тәсілдің артықшылықтары қарастырылды. Жаңа типтегі синтетикалық карталардың мысалдары келтірілген. Болашақта әдісті қолдану тропосферада генерацияланатын ішкі гравитациялық толқындардың мезопаузаның жоғары нүктесіндегі бұлттардық қалыптасуына әсер ету сипатын нақтылауға мүмкіндік беруі тиіс.
Астрофизика орталығында жеткілікті ұзақ уақыт бойы Солтүстік Қазақстан университетінің зерттеулері жүргізілуде.Күміс бұлттарды кешенді зерттеу (аумақтан байқалғандай) Солтүстік Қазақстан облысы және спутниктік деректерді талдау негізінде олардың пайда болуының ықтимал байланысын зерделеуге бағытталған тропосфераның төменгі қабатындағы процестердің дамуы.2007 жылдан 2018 жылға дейінгі уақыт аралығын қамтитын зерттеулер нәтижесінде жылдар, өрістердің пайда болуының жалпы феноменологиялық байланысының болуы көрсетілген дамуы бар. Орал-Сібір аймағының үстіндегі орташа ендіктердегі күміс бұлттар циклондардың пайда болуы мен қозғалысы және байланысты суық фронттар, окклюзиялар мен найзағай ошақтарының пайда болуы негізге алынады . Алынған тұжырымдар негізінде ол әзірленді және практикада сәтті қолданылды.Бақыланатын жердегі МКБ-ның пайда болуын жергілікті болжау әдісі болжамдық (1-3 тәуліктік) метеорологиялық негізінде облыстың бақылаулары қарастырылды. Алайда, бұл тәсілдің жалпы жетістігімен оның элементтері бар. Бұл тропосфералық және мезосфералық құбылыстар зерттеушінің тәжірибесіне негізделген және олардың проблемалық нақты сандық көрсеткіштерді құжаттық түрде ұсыну.
Тропосфера – жер бетіне ең жақын атмосфера қабаты.Атмосферадағы барлық су буы түгелдей дерлік тропосферада болады. Бұл қабаттағы физикалық үрдістер жер бетінің әсеріне байланысты өтеді. Сәйкесінше,тропосфералық процестер тікелей әрекетке түседі. Тропосфераның физикалық қасиеттері көбінесе оның төменгі шекарасы болып табылатын жер бетінің әсерінен анықталады. Ең жоғары тропосфералық биіктік экваторлық және тропикалық белдеулерде байқалады. Мұнда ол 16-18 км толады және салыстырмалы түрде аз күнделікті және маусымдық өзгерістерге ұшырайды. Полярлық және іргелес аймақтардың үстінде тропосфераның жоғарғы шекарасы орта есеппен 8-10 км деңгейінде жатыр. Орта ендіктерде ол 6-8 км ден 14-16 км аралығында болады . Тропосфераның тік қалыңдығы атмосфералық процестердің сипатына байланысты. Көбінесе, күндіз тропосфераның белгілі бір нүктеден немесе ауданнан жоғары шекарасы бірнеше километрге төмендейді немесе көтеріледі. Бұл негізінен ауа температурасының өзгеруіне байланысты.Жер атмосферасының 4/5 -тен астамы және ондағы су буының барлығы дерлік тропосферада шоғырланған. Сонымен қатар, жер бетінен тропосфераның жоғарғы шекарасына дейінгі температура әр 100 м үшін орта есеппен 0,6 ° төмендейді немесе 1 -ге 6 °. км көтеріңкі . Бұл тропосферадағы ауа негізінен жер бетінен қызады және салқындатылады.Күн энергиясының түсуіне сәйкес температура экватордан полюстерге дейін төмендейді. Осылайша, экватордағы жер бетіне жақын ауаның орташа температурасы + 26 ° дейін жетеді, полярлық аймақтарда қыста -34 °, -36 °, ал жазда шамамен 0 °. Осылайша, экватор мен полюстің арасындағы температуралық айырмашылық қыста 60 °, ал жазда тек 26 ° құрайды. Рас, қыста Арктикада мұндай төмен температура мұзды кеңістікте ауаның салқындауына байланысты тек жер бетіне жақын жерде байқалады.Қыста Орталық Антарктидада мұз қабатының бетіндегі ауа температурасы одан да төмен болады. 1960 жылдың тамызында Восток станциясында жер шарындағы ең төменгі температура тіркелді -88,3 °, ал көбінесе Орталық Антарктидада -45 °, -50 ° -қа тең. Атмосфералық циркуляцияның энергиясын экваторлық-полюсті температуралық шарттармен анықтауға болады.[1] Қыс мезгілінде температура контрасттарының шамасы үлкен болғандықтан, атмосфералық процестер жазға қарағанда қарқынды жүреді. Бұл қыста тропосферада басым болатын батыс желдерінің жазға қарағанда жылдамдығы жоғары болатынын түсіндіреді. Бұл жағдайда желдің жылдамдығы, әдетте, биіктікке қарай артып, тропосфераның жоғарғы шекарасында максимумға жетеді. Көлденең тасымалдау тік ауа қозғалыстарымен және турбулентті (ретсіз) қозғалыстармен жүреді. Ауаның үлкен көлемінің көтерілуі мен төмендеуінің нәтижесінде бұлттар пайда болады және таралады, жауын -шашын пайда болады және тоқтайды. Тропосфера мен үстіңгі қабат арасындағы өтпелі қабат - тропопауза. Оның үстінде стратосфера жатыр.Осы тұрғыда міндетті түрде метереологияға тоқталмасақ болмайды. Карталардың осы екі түрін біріктіру негізінде синтетикалық карталар деп құрылды. Мұндай карталарды жасау барысында сапа критерийі болды. Дәл комбинация, тіпті олардың географиялық, координаталық торларының сәйкес келуі және жер бетінің маңызды географиялық элементтерінің құрылымы. Жұмыс процесі бірқатар кезеңдерді қамтыды. Сонымен, МКБ Ғаламдық өрістерінің суреттері контрастты арттыру үшін монохромды (қара және ақ) аударылды. Синоптикалық карталар, өз кезегінде, теріс түрге айналды. Бұл ретте олар көрсетілетін қабат кескінінің тығыздығына дейін ақпаратты сақтай отырып, жартылай мөлдір күй, координаталық тор, құрлықтардың, аралдардың, өзендер мен көлдердің жағалаулары.
Метеорология (грек. meteora – атмосфера мен аспан құбылыстары ) – атмосфераның құрамы мен құрылысын, ондағы жүріп жатқан алуан түрлі процесстер мен қубылыстарды зерттейтін ғылым. Атмосферадағы болып жатқан құбылыстарды және процесстерді физикалық турғыдан түсіндіріп, атмосфералық жағдайларды болжайды.Метеорологияның басты салалары – атмосфера физикасы (атмосферадағы физикалық құбылыстармен айналысады, атмосфера химиясы - ауа қабаттарындағы химиялық құбылыстарды зерттейді, климатология - климат және оның типтері, қалыптасуы, жер бетінде таралуы және уақыт бойынша өзгеруі туралы ғылым.
Метеорологиялық жүйенің жұмыс атқаруы келесі көп сатылы болып табылады:
-күрделі ақпараттық - есептегіш құрылымнан тұрады:
-бақылаулық ақпарат алу, яғни олар планета бетіндегі метеостанциялар мен космостық құралдармен жасалады;
- ақпаратты жинау және хабарлау;
- ақпараттарды өңдеу, яғни ол метеожүйенің төменгі сатысынан жоғары қарай жүргізіледі;
- метеорологиялық ақпараттарды тұтынушыға жеткізу.[2]
Достарыңызбен бөлісу: |
