Әр түліктен нешеден?
Жеті жасар баласын есепке үйреткісі келген әкесі бір күні:
- Ендігі жеті жылда түйеміз екі есе, жылқымыз үш, сиырымыз төрт, қойымыз бес есе көбейсе, онда бәрін қосқандағы саны сенің қазіргі жасыңнан екі есе көп болады екен,- дейді.
- Ол кезде біздің үйдегі жылқының, түйенің, сиырдың, қойдың әрқайсысы қаншадан болады?-деп бала әкесіне қарайды.
- Оны білу қиын емес. Өзің-ақ табасың,- деп әке баласын ойландырып тастайды. Көп өтпей-ақ бала өз сұрағының жауабын айтады.
Бұл үйдің түйесінің, жылқысының, сиырының, қойының саны қанша?
Шешуі: Түйені , жылқыны , сиырды , қойды деп алайық. Сонда
болғандықтан, , , , екені көрініп тұр.
Жауабы: Бұл үйде алғашында бір түйе, бір сиыр, бір қой, бір жылқы болған.
Ет алушылар неше адам?
Біреу қасапқа жылқы соятынын көрші қолаңына хабарлайды. Белгіленген күні ол бордақысын сояды. Әр жерден ет алушылар келеді. Сойылған малды төңіректеп тұрғандарды көзімен санап шығып, ол сәл ойланып қалады:
«Бұлардың әрқайсысына бір жіліктен берсем, онда үш жілік ет артылып қалады. Екі жіліктен сатсам үш адамға ет жетпей қалады. Енді қандай амалын табамын?». Ет алуға келгендер неше адам?
Шешуі: Жілік санын деп, адам санын деп теңдеулер жүйесін құрастырайық:
Жүйенің шешімдері , болады.
Жауабы: тоғыз адам, он екі жілік.
Жерден қоян тапқандай
Бір аңшы қартайған шағында қақпанын баласыны тапсырады. –Мына үш қақпан мені қырық жыл асырады,- дейді ол ұлына.
- Бұл үшеуі сенің балаңның баласын да аш қылмайды.
- Жарайды көке, -деп бал үш қақпанды, сонша темір қазықты, әрқайсысы бір құлаш келетін темір қазықты қабылдап алады.
Бала тұтасқан қалың шеңгелдің ішіне қақпандарын құрып, бетін шөп-шаламмен жауып қайтып кетеді. Келесі күні таңертең үш қақпанның біреуіне ғана қоян түседі. Солайша, ертеңіне де бір қоян алып қайтады.
- Екі күнде әкелгенің екі қоян, жерден жеті қоян тапқандай қуанасың, балам,- дейді әке бала тіршілігіне көңілі толмай.
- Қалайша, көке, бір қақпанға екі қоян түссе де жеті қоян болмайды ғой,-дейді бала әке сөзіне таңданып.
Әкесі сол күні түнде қақпанды өзі құрып, жиырам бір қоян ұстап әкеледі. Бала қоян санын үш қақпанға бөліп, әрқайсысына жеті қояннан түскеніне аң-таң қалады.
- Олай емес... Екінші қақпанға бірінші қақпаннан екі қоян көп, ал үшіншісіне қарағанда екі қоян кем түсті,-дейді әкесі.
«Қай қақпанға қанша қояннан түсті екен?»-деп бала ойланып қалады.
Шешуі: Екінші қақпандағы қояндар санын деп алып, теңдеу құрастырамыз:
Теңдеуді шешсек, шығады.
Жауабы: Бірінші қақпанға бес қоян, екіншісіне жеті қоян, үшіншісіне тоғыз қоян түскен.
Достарыңызбен бөлісу: |