Сын есім
Шығармашылық диктант
... ат - көлік,
Жаман ат –өлік.
45
Ауыр жолды нар жеңеді,
... істі бар жеңеді.
... елге - түйе қол.
... елге- түйе қол,
Жылқылы елге- бие қол.
... түйе бақырауық.
Астаудағы суды ... қой ішеді.
Тапсырма: Көп нүктенің орнына керекті сын есімді қойып көшіріп жаз.
Терме диктант
Қыс
Ақ киімді, денелі, ақ сақалды,
Соқыр, мылқау танымас тірі жанды.
46
Үсті-басы ақ қырау, түсі суық
Басқан жері сықырлап келіп қалды.
А. құнанбаев
Тапсырма: Өлең шумағынан сын есімді теріп жаз. Қай сөзбен байланысып тұрғанын сызба арқылы көрсет.
Тапсырма: Сын есімнің астын сыз, заттың қандай белгісін білдіріп тұрғанын ажырат.
Шығармашылық диктант
Менің досым
мінезі
|
бойы
|
шашы
|
Келбеті
|
Сабырлы
Ұстамды
Байсалды
тентек
|
Аласа
Ұзын
Орта бойлы
тапалдау
|
Ұзын
Қысқа
Бұйра
тік
|
Сұлу
Әдемі
Сүйкімді
сүйкімді
|
47
Тапсырма: Берілген кестені пайдалана отырып, досыңды сипаттап жаз.
Өзіндік диктант
Өрік, ешкі, жылқы, бөлме, үй, оқушы, бала, тоқаш, тон, қозы, кемпірқосақ.
Керекті сын есімдер: жүйрік, әдемі, жылы, озат, сүзеген, тәртіпті, кең, тәтті, зәулім, сары, бұйра.
Тапсырма: Берілген зат есімдерге сын есімдерді байланыстырып жаз.
Бақылау диктант
Тоқылдақ
Ұзын тұмсықты тоқылдақ – Қазақстанның тұрғылықты құсы. Тоқылдақтың түрлері көп. Түсі шұбар. Өте жылдам қимылдайтын, еңбекқор құс. Ағаштың етегінен бастап жабысқаннан бұраңдадай орала отырып, жоғары өрлейді. Кейде ғана жолында кездескен ойыстар мен жарықтарға
48
тоқтайды. Егер қоңыз кездессе, ол- үлкен табыс, ал құрт болса да тамақ. Ол тұмсығымен көбінесе қураған кәрі ағаштардың қабықтарын тоқылдатады. Осындай ағаштардан өзіне ұя жасайды. Шіріген ағашты бірнеше сағат бойы тоқылдатып тесу арқылы өзі тұратын үйін дайындайды, осы ұяға жұмыртқа салады.
А. Колантарев
Тапсырма: Сын есімдердің астын сызып, сұрақ қой.
Сан есім
Көру диктант
10-15, 2 , 43, 61, 25, 10032, 597, 100 15
Тапсырма: Сан есімді теріп жаз.
Шығармашылық диктант
100 15, 10-15, 2, 43, 61, 25, 10032, 597, 115.
49
Тапсырма: Берілген есептік сан есімдерді реттік сан есімге айналдырып жаз.
Бақылау диктант
Адам денесінде қанша су бар?
Тамақ жемеген адам бір айға дейін шыдай алады. Ал сусыз үш күнге ғана шыдайды. Шөлге ең шыдамды жануар-«шөл кемесі» атанған түйе сусыз сегіз тәулікке ғана шыдайды. Машинаның жүруіне жанармай қандай қажет болса, адам денесіне де су сондай қажет. Неге? Ересек адам денесінің жартысынан көбі судан тұрады.70 килограмм ересек адамның бойында 50 килограмм су болады.Егер судың мөлшері кемісе адам өледі. Ал бала денесінде одан да көп. Қырық килограмдық дененің 34 килограмы су, тек 6 килограмы ғана басқа заттар.
Тапсырма: Сан есімнің астын сызып, соңғы сөйлемдегі есептік сан есімдерді реттік сан есімге айналдыр.
50
Өзіндік диктант
1, 2 , 3 , 4, 5, 6, 7.
Тапсырма: Берілген есептік сан есімдерге –ау, -еу қосымшаларын жалғап жаз.
Есімдік
Шығармашылық диктант
Өздік есімдік
|
Сұрау есімдігі
|
Жіктеу есімдігі
|
Тәуелдеу
есімдігі
|
Өзінікі
|
Қайда?
|
Мен
|
Біздің
|
Тапсырма: Кестені толтыр.
51
Конкурстық диктант
Ешқашан, ешбір, ешкім, әрқайсысы, әрқилы, ешқайда, әркім, ештеңе, ешқандай, әркез, ешқайда, әрбір, әртүрлі.
Тапсырма: Берілген есімдіктерден 4 сөйлем құрап жаз.
Үстеу
Сөздік диктант
Қазір, ертең, тез, артқа, асықпай, дереу, сәскеде, бүгін, ілгері, алдында, секеңдеп, лезде, түстен кейін, ауызба-ауыз.
Тапсырма: Үстеулерді қатыстырып сөйлем құра.
Шығармашылық диктант
(Қайда? ) түлеп, (қайда?) өскен,
Тек (қайда?) күн кешкен.
(қыран)
52
(қайда?) шаншып құйрығын,
Келеді шауып жүйрігім.
(қарақұйрық)
Керекті сөздер: тауда, көкке, шыңда, аспанда.
Тапсырма: Үстеудің қай сөзбен байланысып тұрғанын сызбамен көрсет.
Шылау
Көру диктант
Естідім-ау Жеңіс күнін,
Дүрілдейді көк пен жер.
Қуанышпен күлім қағып,
Ойнақтайды қуанған ел.
Тапсырма: Өлең шумағынан шылауды тауып, шеңбермен қорша.
Сөйлемде қандай қызмет атқарып тұрғанын анықта.
53
Терме диктант
Сапар шегіп тым алыс,
Түзге де ол барыпты.
Толқынынан күнбағыс,
Қалпақ киіп алыпты.
Т. Бердияров
Қылшылдаған қыс мынау
Әбігерге түстің–ау
Торғай, торғай тоңдың ба?
Тұра алмайсың орныңда?!
Е. Қалиев
Дем алысы – үскірік, аяз бен қар,
Кәрі құдаң- қыс келіп, әлек салды
Ұлпадай бөркін киген оқшырайтып,
Аязбенен қызарып ажарланды.
А. Құнанбаев
54
Жаман бала қырысып,
Өз-өзінен тырысып,
Түске дейін жатады,
Шешесімен ұрысып.
Р. Тышқанбаев
- Айт! –деп інім жалынды,
-Жел де ауа кәдімгі,
Айтқаныма нана ғой!
Жел дегенің тек бірақ
Ойға-қырға шапқылап,
Байғыз таппас ауа ғой.
М. Әлімбай
Тапсырма: Өлең шумағынан шылауларды теріп жаз.
Одағай
Шығармашылық диктант
..., мынаның ұстатпауын қарашы!
55
..., мен де бүгінгі саяхатқа сыныптастарыммен бірге шыққанымда.
Мына екеуі аузыма келіп түсер ме еді, ...!
..., бұлардың бәріне не болды?
Тапсырма: Көп нүктенің орнына тиісті одағайларды қойып, көшіріп жаз.
Бақылау диктант
Достықты қалай сынауға болады?
Түлкі, жабайы шошқа, құндыз үшеуі орман, тауды аралауға шықпақ болып келісті. Олар жолға шығып, өзенге де жетті. Өзенге көпір жасады. Олар көпірден үшеуі қатар өте алмайтын болғандықтан, бір-бірлеп өтпек болды.
-Сен бірінші өт,-деді жабайы шошқа құндызға.
-Сен үлкенсің, сені сыйлаймыз.
-Дұрыс! Құндыз бірінші өтуі керек, - деді түлкі.
Құндыз көпірмен өтіп барады. Бір кезде көпір түсіп
56
кетті де, құндыз суға кетті.
-Ойбай, өлетін болды, өлетін болды!- деп айқалады шошқа.
Құндыз жағаға шықты да, жөтеліп, сілкініп қалды.
-Ой, тамаша!
Шошқа мен түлкі қуанып кетті.
Тапсырма: Мәтіннен одағай сөздерді тауып, астын сыз.
Конкурстық диктант
Қап, әттеген-ай, бәрекелді, ойбай, мәссаған, пай-пай, түу, қойшы, шіркін, алақай.
Тапсырма: Одағай сөздерді қатыстырып сөйлем құра.
57
Диктанттар жинағы
(4 -сынып)
2010 жыл
Достарыңызбен бөлісу: |
