86
Игерілген нәтижелерді бақылау.
Яғни осындай жұмыс істеу бағыттары арқылы бала белгілі бір шеберлікке жеткен соң,
оның шығармашылық қабілеті дамиды, өзіндік идеясы туып, үлкен ізденіс пайда болады.
Дарынды баланың бойындағы дамыған сана белсенділігі мен таным белсенділігі, тума
қабілеті. Ол қабілет мектепте сан алуан ғылыми салалардан білім алу арқылы және
ұстаздардың көмегі арқылы ашылады және дамиды.
Осындай жұмыстарды үнемі жүргізу шығармашылыққа баулуға, шәкірт бойындағы
талант көзін ашып, тілін байытуға, қиялын ұштауға өз әсерін тигізеді.
“Дарындылық — адамның өз бейімділігі арқылы, шығармашылықпен жұмыс істеу
арқылы қалыптасатын қасиет”. Әр баланың бойында табиғат берер ерекше қабілеті,
дарындылығы болады. «Бұлақ көрсең көзін аш» - дегендей, осындай баланың бойындағы
дарындылық қасиетін дамыту көбіне мұғалімдердің кәсіби біліктілігіне байланысты екендігі
айдан анық. Жаңа «субъект-субъект» оқыту парадигмасымен жұмыс жасау, әр баланың
бойындағы дарындылық қасиеттерін анықтап, дамыту, мектепте өз дәрежесінде жүргізілуі
керек.
Дарындылық пен қабілеттіліктің не екенін,оқушы дарындылығын анықтайтын
психодиагностикалық әдістемелердің тиімділігін, нәтижелілігін білетін мұғалім ғана
дарынды оқушымен нәтижелі жұмыс істей алады.
Дарынды оқушымен жұмыстың негізгі мақсаты — олардың шығармашылық жұмыста
өзінің қабілетін іске асыруға дайындығын қалыптастыру. Ал мақсатқа жету- оқу
бағдарламасын тереңдетіп оқыту және оқушылардың танымдық белсенділігін дамыту
арқылы жүзеге асады. Баланың дарындылығын анықтап, олармен жұмыс жасау қалай жүзеге
асырылуы керек? Ол үшін oқушының дарындылығын анықтап,дамыту үшін әр пән мұғалімі
өзінің алдына мынандай мақсаттар мен міндеттерді қоюы керек.
Дарынды оқушының ақыл-ойының, эмоционалдық және әлеуметтік дамуы мен
ерекшеліктерінің өзіндік ашылу деңгейі
мен өлшемін ескеру;
Жан-жақты ақпараттандыру;
Коммуникативті бейімдеу;
Дарынды оқушының шығармашылық бағытының ашылуына, дамуына, қоршаған
ортаға өзін-өзі жарнамалауына көмек көрсету.
Осы мақсаттар мен міндеттерді орындауда мектеп ұстаздары мынандай жұмыс
түрлерін өз іс-тәжірибелерінде пайдаланса өз өнімді нәтиже алмақ.
1. Икемді және ұтқыр
оқу жоспарын құру;
2. Жеке пәндерді оқытуда тәуелсіз қозғалыс жасау;
3. Дарынды оқушының өзінің жұмысын өзі жоспарлап, шешім қабылдауына ықпал
ету;
4. Дарынды оқушының қызығушылығына байланысты оқу жоспарын құру;
Осындай жұмыс түрлерін ұйымдастыруда ұстаздар мынандай мәселелерге баса назар
аударулары керек:
1. Пән сабақтарында шығармашылық сипаттағы тапсырмаларды іріктеу, орындау,
талдау жұмыстарын жүйелі жүргізуге;
2. Дарынды оқушылардың білім деңгейі мен олардың өз мүмкіндіктерін пайдалану
көрсеткішін арнайы әдістемелер бойынша жүйелі түрде тексеріп отыруға;
3. Сабақтан тыс мезгілде жүргізілетін жұмыстарға - пәндік олимпиада, ғылыми
конференцияға, интеллектуалдық турнирлер мен шығармашылық байқауларға дайындық
жұмыстарын жыл бойы жоспарлы жүргізуге;
4. Білім беру мекемелерінде дарынды оқушылар үшін арнайы сыныптар мен топтар
құрып, оқу бағдарламаларын жеделтетіп оқытуды
ұйымдастыруға;
Ал енді бұл мақсаттармен міндетттердің нәтижесі дарынды оқушымен жұмыстағы
өткізілетін пән олимпиада жетістіктерінен байқалатыны белгілі. Ғалымдардың айтуынша,
жалпы адамның қолынан келмейтiн нәрсе жоқ. Талпынсаң вундеркинд болу да, полиглот
87
болу да өз қолыңда. Дарындылықты қалыптастыруға болады. Ой еңбегiмен жиi
шұғылдансаң, данышпандықтың да ауылы алыс емес.
Егеменді елімізді дүние жүзі елдерімен терезесі тең болатын дәрежеде өркендететін,
негізгі тұтқасын ұстайтын, дүние әлемін шарлайтын біздің дарынды да қабілетті
ұландарымыз екенін ұмытпайық. Олардың бойындағы дарынын қабілетін дамыту – ұстаз,
ата-ана және қоғам қауымының міндеті.
Жеке тұлғаны өздігінен білім алуға баулу – оны ғылым мен мәдениетке үйрету, білім,
қарым-қатынас ережелерін, әлеуметтік тәжірибені меңгерту. Бұл аталған мiндеттердi iске
асыру үшiн тілдік тұлғаның құндылық бағдарын қалыптастыру маңызды. Жеке тұлғаның
құндылық бағдарын қалыптастыру мемлекеттік деңгейдегі мәселе. Жеке тұлғаның құндылық
бағдары ұлттық сана, отансүйгіштік қасиеттерінсіз іске аспайды. Құндылық бағдар дегенiмiз
- бұл қазiргi уақытта жеке тұлғаның құндылыққа бағдарланған ой-санасы, пікірі, көзқарасы,
сенімі, iскерлiгi, iшкi мүмкiндiгi. Құндылық бағдар тіл үйренушінің оқу-танымдық әрекетiне
түрткi болып, тіл үйренуіне ықпал етедi, ол оқу әрекетінiң құрамдас бөлiктерiне тiкелей
байланысты, мақсаттың орындалуын анықтайды. Құндылық бағдар – жеке тұлғаның белгiлi
бір әлеуметтiк құндылықтарды мақсат етiп ұстауы, адамның қоршаған ортаға, құндылықтар
тобына деген карым–қатынасы. Жеке тұлғаның таңдаулары құндылық бағдарлар жүйесiне
бiрiгедi.
ӘДЕБИЕТТЕР
1.
Жанпейісова М.М. Технология модульного обучения. Актобе. РИПК СО, 1999.
2. Қазақстан Республикасы “Білім мемлекеттік бағдарламасы” / Қазақстан мұғалімі. –
2000. - №33-34
3. Қазақстан Республикасында гуманитарлық білім беру тұжырымдамасы. – Алматы:
Қазақстан,1994ж
4. Қазақстан Республикасында орта білімнің дамыту тұжырымдамасы. – Алматы:
Қазақстан,-1997, 34б.
5. Әбдіғалиев Қ. Шоғырландырып қарқынды оқыту жүйесі. // Қазақстан мектебі. –
1998.-№11-12, 24-35б.
6. Таубаева Ш.Т., Барсай Б.Т. Оқытудың қазіргі технологиялары // Бастауыш мектеп.
- №3, 4, -1999.
УДК 378.016
ПРИМЕНЕНИЕ ИННОВАЦИОННЫХ ТЕХНОЛОГИЙ НА УРОКАХ В
НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЕ
Ергазина Зарина Есенбековна
«Ы.Алтынсарин атындағы орта мектебі» КММ, Қарасай ауданы, Шамалған бекеті,
zarina.ergazina@mail.ru
«Ничему тому, что важно знать,
научить нельзя, — все, что может сделать учитель,
это указать дорожки»,
считал английский писатель
Ричард Олдингтон.
В течение последних лет казахстанская школа готовится к переходу на 12-летнее
обучение, и этот шаг является важным для вхождения в мировое образовательное
пространство. Согласно Концепции 12-летнего среднего образования Республики Казахстан,
основным критерием отбора педагогических технологий является равноправие субъектов
обучения, активная роль обучающихся в учебном процессе.
