Аудит мақсаты көзқарасын қаржылық есептілікті құру және ұсынуға талаптар

Экономикалық субъектінің жағдайын өзгертуде немесе сақтауда бір жолға қойылуына әсер ететін басқаруды қамтамасыз етеді. Басқару ақпаратқа сүйенеді.

Ақпарат – жинау,сақтау, өңдеу объектісі болыптабылатын мәлімет. Ақпарат құнына: ақпаратты жинауға басшылар мен солардың қол астындағылардың жұмсалған уақыты, нарықты талдау, пайдаланылған уақытын төлеу, сыртқы кеңесшілер қызметін пайдалану, сонымен қатар нақты шығындар жатады.

Басқару – шешім қабылдау деген сөз. Басқару шешімдерін түсініп қабылдау тек ақпарат негізінде ғана мүмкін болады.

Экономикалық ақпарат – бұл экономикалық субъектінің қаржы-шаруашылық қызметін сипаттайтын мәліметтер.

Аудитті ақпаратпен қамтамасыз етудің міндеті – аудиторлық процесске қатысушыларды бақылаудағы объектілер, олардың қызмет етуі және нормативтік-құқықтық актілер мен кәсіпорындағы шаруашылық механизмдегі заңдарға сәйкестігі туралы хабарлау болып табылады.

Экономикалық ақпарат басқару аппаратының маңызды құрамдас бөлігі болып табылады. Экономикалық ақпаратты түрлі белгілері бойынша жіктеуге болады. Басқару қызметі бойынша жоспарлы, есепке алу, нормативтік-анықтамалық және талдамалық болып бөлінеді.

Нормативті ақпаратқа өндірістің конструкторлық- технологиялық дайындығы міндеттерін шешу кезінде есептелінетін нормативтер мен нормалар жатады. Сонымен қатар ақпаратқа тарифтік мөлшерлемелер, айлықтар, жалақыдан бюджеттен тыс қорларға бөлінетін жарналар мөлшерлемесі, салық салу мөлшерлемесі, және т.б. көптеген ұқсас мәліметтер жатады.

Талдамалық ақпарат кәсіпорынның өндірістік-шаруашылық және қаржылық қызметінің көрсеткіштерін бағалау процесінде туындайды. Оның негізінде басқарушылық шешімдер дайындалады.

Бухгалтерлік есептің ақпараттық жүйесіне қатысты, ақпарат шығушы және енуші болып бөлінеді. Енуші ақпарат түсу көздеріне қарай экономикалықсубъектінің ішкі және сыртқы ақпараты болып бөлінеді. Ішкі ақпарат өндірістік-шаруашылыққызмет фактілерін тіркеу кезіндегі күнделікті оперативтік есеп барысында алынған бастапқы ақпаратты, сонымен бірге кәсіпорынның басқа функционалды жүйесінің ақпаратын, мысалы, жоспарлы нормативтік және сан алуан анықтамалық ақпаратты қамтиды. Сыртқы- сыртқы орта туралы ақпарат, мысалы, жоғары ұйымдардың сан алуан директивалары, жеткізушілер мен тасып алушылардан түсетін ақпарат, банк ақпараты, өткізу нарығындағы өнім бағалары туралы ақпарат және т.б.

Есепке алу ақпараты нақты және толық , өзекті және уақытылы, жеткілікті және пайдалы болуы керек. Бастапқы ақпарат құжатпен рәсімдеу және заң нормативіне сәйкес толтырылған болуы қажет. Есепке алу ақпаратының негізгі құрамдас бөлігі – қаржылық есептеме.

Қаржылық есеп беру ақпаратына ерекше талаптар қойылады. Себебі, аса маңыздышешімдер қабылдау кезінде сыртқы және ішкі пайдаланушылар қолданады.

Қаржылық есеп беру ұйымның қаржылықжағдайын, оның қызметінің нәтижелері және ол жердегі өзгерістер туралы ақпатартты көрсетеді. Олар:

-Бухгалтерлік баланс;

-Шығындар мен табыстар туралы есеп;

-Ақшалардың қозғалысы туралы есеп;

-Меншікті капиталдың құрамындағы өзгерістер туралы есеп;

-Есепке алу саясаты туралы ақпарат және түсіндірмелік жазба.

Аудит мақсаттары тұрғысына қаржылқ есепберуді құру мен ұсынудың негізгі ерекшеліктері және оған қойылатын талаптар келесідей:

1) қаржылық есеп беру ұйымның қаржылық жағдайын, қызметінің қаржылықнәтижелерін, ақша қозғалысын және ұйымның меншік капиталындағы өзгерістерді қажетті менімділікпен көрсетуі керек;

2) ұйым сапалық сипаттамаларға жауап беретін ақпаратты қаржылық есеп беруді ұсынуды қамтамасыз ететін төмендегі саясатты даярлауы керек:

а) пайдаланушылар үшінорынды шешім қабылдау;

б) келесілерді қамтамасыз ететін сенімділік:

- ұйымның нәтижелері мен қаржылықжағдайыннақты ұсыну;

- оқиғалар мен операциялардың тек заңды нысандарын ғана емес, экономикалық мазмұнын да көрсету;

- бейтараптық (түрлі қатысушыларға қатысты объективті);

- байқап қарау;

- барлық елеулі қатынастарда толықтық.

3) ұйым пайдаланушылардың қаржылықжағдайы, қызмет нәтижелері және қаржылық өзгерістері туралы толық және нақты ақпаратпен қамтамасыз етуі керек;

4) Қазақстан Республикасының заңдарында көрсетілген мерзім ішінде ұйым қаржылық есеп беруді; мемлекеттік статистика органына, әр құрылтайшы мен басқа да мүдделі пайдаланушыларға ұсынуды қамтамасызетуі керек.

Қаржылық есеп берудің мақсаты – ұйымның қаржылық жағдайын, қызмет нәтижелері мен қаржылық есеп берудегі өзгерістер туралы ақпаратты ұсыну.

Экономикалық ақпарат категориясы ретінде есепке алу ақпараты түрлері иерархиялыққұрылымға ие және ол былай көрсетілген: реквизиттер, көрсеткіштер, құжаттар.

Реквизиттер – ары қарай логикалықбөлуге жатпайтын қарапайым ақпараттық бірліктер. Олар объект, процесс, құбылыстардың белгілі бір қасиеттерін көрсетеді және белгілі бір мағыналық мәнге ие.

Реквизит келесілерге бөлінеді: объект, процесс, құбылыстардың сандықжағын сипаттайтын реквизит негіздері және суреттеліп отырған объект немесе процесстің сапалық жағын сипаттайтын реквизиттік белгілері.

Көрсеткіш – бұл бір реквизит негіздер және бір немесе реквизит-белгілерді қамтитын ақпараттың құрамдас бөлігі болып табылады. Басқа жағынан, бұл ақпаратқа толы және құжат құруға қабілетті ақпараттың мимимальды құрамдас бөлігі.