Дәрістер тезисі

жүктеу 0,49 Mb.

бет	13/41
Дата	02.11.2022
өлшемі	0,49 Mb.
	#39972

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 41

Лекциялар Әлеуметтану-3

2)Касталық жүйе. Касталық жүйелерде адамның бай не кедей болуы, билік басында не қарапайым болуы ата-ананың мәртебесіне байланысты. Үндістан касталық жүйенің қалыптасуының ең танымал үлгісі.
3)Таптық жүйе. Таптық жүйеде жіктелудің басты себебі – қол жетімділік тәсілдері.Стартификацияның негізгі критерийлері:

табыс;
мәртебе;
билік;
меншік;
білім;
мамандық.

2. Қоғамның әлеуметтік құрылымы және стратификация теориялары.
Әлеуметтанушылар әлеуметтік теңсіздік ұғымына әр түрлі көзқарас тұрғысынан қарайды. Құрылымдық функционализм теориясы өкілдерінің пікірі бойынша қоғам белгілі бір қызмет түрін басқа қызмет түрлеріне қарағанда маңызды деп санайды. Функционалистер пікірінше әлеуметтік теңсіздік дегеніміз қоғам үшін аса маңызды қызмет түрлерін қоғамның ең қабілетті, талантты мүшелері орындауына кепілдік беретін құрал. Бұл теория негізін қалаған атақты француз ғалымы Э.Дюркгейм. Ол теңсіздік мәселесін «Қоғамдағы еңбек бөлінісі туралы» атты еңбегінде қарастырған.
К.Маркс - әлеуметтік стратификация теориясының негізін қалаушылардың бірі, әлеуметтік таптар, әлеуметтік жіктелу, әлеуметтік топтарды зерттеген. Маркстің айтуы бойынша адам тарихында бес типті қоғам болған (немесе адамзат қоғамының тарихи даму кезеңдері): алғашқы қауымдық құрылыс қоғамы, құлиеленушілік қоғам, феодалдық, капиталистік қоғам және соңғысы – коммунизм (теңсіздік жоқ қоғам). Осы көрсетілген әр қоғамның немесе формацияның өзіне тән әлеуметтік құрылымы болады. Соңғы формацияда әлеуметтік таптар арасындағы теңсіздік жойылады, деген Маркс. Бірақ қазіргі уақытта қоғамда әлеуметтік топтардың ешуақытта тең болмайтыны айқын. К.Маркс капиталистік қоғамның әлеуметтік құрылымын зерттеген: «Капиталистік қоғамның әлеуметтік құрылымы антогонистік екі таптан тұрады – буржуазия (капитал иелері) мен пролетариат (жұмысшылар). Осы екі тап бір-бірімен үстемдікке ие болуы үшін үнемі күресу үстінде». К.Маркстің ойынша, әлеуметтік таптар мен топтар арасында материалды игіліктердің теңсіз бөлінуі әлеуметтік жіктелуге, әділетсіздікке алып келеді. Бұл – қызығушылықтардың әртүрлілігін туғызады, ал бұл өз кезегінде қоғамда жанжал, қарсылықтарды тудырады. К. Маркстың әлеуметтік, таптық құрылым туралы концепциясының көптеген позитивтік және негативтік жақтары да бар. К. Маркстың әлеуметтік құрылым, әлеуметтік стратификация туралы теориясы тарихта орын алып келе жатқан теориялардың, концепциялардың бірі деп қарастыруымыз қажет. Ол теорияның өзіндік дұрыс жақтары аз емес. Мысалы, адам тарихында орын алып келе жатқан бай тап пен кедейлер табының арасындағы тап күресін ешкімде бекерге шығара алмайды.

жүктеу 0,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 9 10 11 12 13 14 15 16 ... 41