Дәрістер Дәріс 1 Тақырыбы: Кіріспе

жүктеу 291 Kb.

бет	22/28
Дата	03.02.2022
өлшемі	291 Kb.
	#35269

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 28

1-8 Дәрістер АГРОХИМИЯ

Қара қоңыр топырақ
Қоңыр топырақ

Оңтүстік қара топырақ . Далалық аймақтың оңтүстік бөлігінде және аз мөлшерде қуаң далалық аймақтың солтүстік бөлігінде таралған. Бұл топырақтың қарашірік мөлшері аз болады (4-6), қарашірік қабатының қалыңдығы 40-50 сатиметрден аспайды, көбіне 15-25 сантиметр тереңдіктен бастап тұз қышқылынан қайнайды. Ақтүйіршіктер түріндегі карбонаттар топырақтың 60-70 сантиметр тереңдігінен бастап анық көріне бастайды, ал 100-120 сатиметрден әрі гипс кездеседі. Бұл топырақтардың ауыр механикалық құрамдылары неғұрлым биігірек су айырықты жерлерде түзілсе оның жеңіл механикалық құрамдылары айырық жағасындағы өңірлерде ұшырасады. Бұл топырақтың жеңіл құрамдыларында қоректік заттар және қарашірік мөлшері ауыр құрамдыларына қарағанда азырақ болады, әрі біріншілерінің физикалық қасиеттері де нашар. Оңтүстік тқара топырақ таралған жерлер түгелдей егістікке жыртылған. Мұндай топырақ Ақмола, Павлодар облыстарының аудандарында кең таралған. Бұл топырақтардың жеңіл механикалық құрамдыларын егістікке пайдаланда топырақты жел эрозиясынан қорғау шараларын қатаң сақтаған жөн.
Қара қоңыр топырақ қуаң далалық аймақтың территориясының негізгі бөлігін алып жатыр. Бұл топырақ Орал, Ақтөбе, Қостанай, Ақмола, Павлодар, Қарағанды, Шығыс Қазақстан облыстарының көпшілік территориясын қамтиды. Топырақ зерттеу институтының деректері бойынша республика жерінде қарақоңыр топырақ алып жатқан жер көлемі 27519 мың гектарға тең, оның 17043 мың гектары егіншілік үшін жарамды.

Қарақоыр топырақ қара топыраққа қарағанда құнарсыздау келеді. Оның құрамында 3-4 пайыз гумус болады, ал қарашірік қабатының қалыңдығы 40-50 сантиметрден аспайды. Табиғи- климат жағдайларының, территориялық өзгешелігінің, аналық топырақ құралу жынысының әр түрлі ерекшеліктеріне байланысты қарақоңыр топырақтың да кәдімгі, карбонатты, кебірленген сияқты түрлері кездеседі. Бұл аталған қарақоңыр топырақ түрлері физикалық және агрохимиялық ерекшеліктері жөнінен бір-бірінен едәуір өзгеше келеді. Бұлардың ішіндегі неғұрлым құнарлылары – кәдімгі қарақоңыр топырақ пен карбонатты қарақоңыр топырақ, ал ең құнарсыздауы –оның жеңіл құрамдылары болып табылады.

Қоңыр топырақ өзінің барлық қасиеттері жағынан қарақоңыр топыраққа ұқсас келеді, тек бұлар оған қарағанда біршама құнарсыздау болады. Қоңыр топырақтың қарашірігі де аздау, оның қабатының қалыңдығы 25-30 сантиметрден аспайды, карбонатты және кебірленген түрі көп кездеседі. Бұл топырақтың оңтүстікте ашық қоңыр топырақпен шекаралас жерлерінде қарашірік мөлшері 1,5- 2,8 пайыздан аспайды. Бұл топырақ механикалық құрамы жөнінен әртүрлі болып келеді, оның, әсіресе, жеңіл механикалық құрамды түрлері қоректік заттармен нашар қамтамасыз етілген және жел эрозиясына тез ұшырағыш келеді.

Қоңыр топырақ территориясының да жоғарыда айтылған қарақоңыр топырақ аймағындағы сияқты кемшілігі – ауа райының аса құрғақшылығы болып табылады. Ауа райы қолайлы болған жылдары бұл топырақта өсірілген дақылдардан едәуір жоғары өнім алынады. Көптеген жағдайларда, бұл жерлерден мол және тұрақты өнім алу үшін топырақта ылғал жинау және қоректік заттар молшылығын жасау шараларын жүзеге асыру керек.

Қоңыр топырақ өңірі бірте- бірте оңтүстікке қарай ашық қоңыр топыраққа ауысады.

жүктеу 291 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 18 19 20 21 22 23 24 25 ... 28