Дәрістер Дәріс 1 Тақырыбы: Кіріспе

П.А.Власюк мәліметі бойынша марганец, азот аммиак формасында болғанда тотықсыздандырғыш, ал нитраттық қоректенуде тотықтырғыш қызметін атқарады. Қант қызылшасының тамырында аскорбин қышқылының басқа витаминдердің түзілуінде, қанттың жиналуында, жүгері мен бидай дәнінде ақуыз құрамының артуында оң ықпал байқалады. Өсімдіктегі марганец пен темір арасында белгілі тепе теңдік қалыптасқан темірдің 1,5-2,5 бөлігіне марганецтің бір бөлігі келеді.

Марганец жетіспеушілігінен өсімдіктің тіршілігін тоқтатуына әкелетін сұр дақтылық ауру пайда болады.

Молибден.Өсімдіктерде нитраттарды аммиакқа тотықсыздандыруға, көміртектердің мөлшерін көбейтуге және клеткадағы тотығу-тотықсыздану процестерін күшейтуге қатысады. Сондықтан асбұршақ тұқымдастардың тамырында азотты атмосфералық ауадан сіңіретін бактериялар қоректік ортада молибден болғанда ғана тіршілігін күшейтеді. Топырақтың қышқылдығы өсімдікте молибден алмасуын нашарлатады. Молибден басқа микроэлементтерге қарағанда жер қыртысында анағұрлым аз кездеседі. Я.В. Пейье мәліметі бойынша молибденнің ақуызбен нуклейн қышқылдарының биосинтезіне ықпалы бар.

Мырыш. Өсімдіктегі физиолого-биохимиялық процестерге көпжақты қатысы бар. Негізінен ол көп процестердің катализаторын немесе белсенділігін арттыруға болады. Көмірқышқылын көмірқышқыл газымен суда ыдырататын карбоангидразе ферментінде тотығады. Мырыш коталаза, пероксидаза, липаза, протеаза, инвертаза ферменттерінің белсенділігін арттырады. Ол ақуыздың, липоидтың, көмірсутектің фосфорлық зат алмасуда витаминдер (аскорбин қышқылы, тиамин) және өсіру заттары ауксиндер биосинтезіне қатысады.

Мырыш жетіспеушіліген өсімдікте зат алмасу бұзылады. Әрекетін мырыш бәсеңдетіп тұратын рибонуклеаза ферментінің әсерінен ақуыздар ыдырайды.