Дәріс конспектілері (тезистері) уе-10-18 фр 03

С ≡ С С ≡ С

СН₃ метилацетилен Н

ҮШ БАЙЛАНЫСТЫҢ ТАБИҒАТЫ

Н — С ≡ С — Н

Ацетиленнің әр көміртек атомы екі σ - байланыс түзеді. /С — С; С—Н/. Осы байланыстарды түзуі үшін әр көміртек атомы екі гибридтелген орбитал жұмсайды. Сондықтан ацетиленнің құрамындағы көміртек атомдары SР – гибридтелген күйінде болады. SР - гибридтелген орбиталдар 180⁰ бұрышпен бағытталған, сондықтан ацетилен молекуласы сызықтық құрылыс түзеді.

Екі σ - байланыс қалыптасқан соң, көміртегінің әр атомында гибридтен тыс қалған екі ρ - электроны өзара және σ - байланысқа перпендикулярлы жазықтықта орналасады. Осы ρ- орбиталдар екінші көміртек атомының параллелді ρ-орбиталдарымен беттесіп, екі π – байланыс түзеді. Ацетилендегі үш байланыс – бір σ /сигма/, екі π /пи/ байланыстан тұрады және үшеуі бір – біріне перпендикулярлы жазықтықта орналасады. /сурет – 1,2/. – С ≡ С – байланысының ұзындығы 0,120; энергиясы – 810 кдж/моль, ал С – Н байланысының ұзындығы 0,106 нм.