Дәріс Кәсіпкерлік: түсінігі, мәні, негізгі түрлері жэне үйымдастырушылық формалары. Кәсіпкерлікті мемлекеттік қолдау

жүктеу 24,49 Kb.

бет	2/3
Дата	13.10.2022
өлшемі	24,49 Kb.
	#39633

1 2 3

Д ріс К сіпкерлік т сінігі, м ні, негізгі т рлері жэне йымдаст

Меншік қатысушылардын санына байланысты кәсіпкерлік келесідей формаларға бөлуге болады:
1. жеке (индивидуалды) заңды тұлға құрусыз кәсіпорын жеке кәсіпкерлікке жатқызылады.
2. ұжымдық ( колективтік) меншік иелері болып бір уақытта бірнеше субъектілер табылады. Яғни әр адам өзінің үлесін қосады, оларға: акционерлік қоғам кооперативтері.
3. Серіктестік – екі немесе одан жда көп серіктестерінің құралымен құралады. Серіктестілік басымдылығы – қосымша капитал тарту мүмкіндігі және фирма ішінде бір неше серіктестердің білімдері мен ілімдеріне негізделе отырып мамандарды жүзеге арттыр
Серіктестіктің кемшілігі. Әр бір қатысушы тең материалды жауапкершілікті атқарады ( салымына байланысты емес). Бір серіктестің әрекеті қалған барлығына міндетті болады. Серіктестің келесідей топтары бар: толық серіктестік, коммандитті серіктестік
4. Коммандитті серіктестік – серіктестердің бір бөлігі шектелінбеген, ал екінші бір бөлігі шектелінген болады. Ол ЖШС бір түрі болып саналады. Қоғам – келісім б-ша екі азаматтан кем емес немесе заңды тұлғ-рң бірігу мақс-нда жү.ас-тын шар. қызметі. Жауапкершілігі шектеулі қоғ-ң қатысушылары міндеті б-ша жауап бермейді, салым салған көлеміне ғана жауап береді. Қосымша жауапкершілігі бар - қоғам қатысушылары өздерінің барлық мүліктері бойынша жауапты. Бағалы қағаздар шығару жолымен қосымша қажетті құралдарды тартушы қоғам акционерлер болып табылады.
5. Акционерлік қоғамның қатысушылары қорларында бар акция көлемінде ғана жауапты.
6. Кооперативтер — пайлық салым негізінде өндірістік немесе басқа да шаруашылық қызметін біріге отырып құрылған топ немесе кәсіпорын. Басты мақсаты: бір біріне өзара көмек көрсету.

Ең алдымен «кәсіпкерлік» ұғымын анықтап алайық. Ағылшын тілінен тікелей аударылғанда «бизнес» сөзі «кәсіпкерлікті» білдіреді». Іші пысқандықтан Том Сойердің дуалды бояған кездегісі «жұмыс» болған. Ол ақшаға бояй бастағанда — бұл «кәсіпкерлік» болған. Егер осы ұғымды кең мәнінде анықтап қарасақ, онда кәсіпкерлік — заңды және жеке тұлғалардың (кәсіпорындар, ұйымдардың) жүзеге асыратын қызметі, табиғи игіліктерді алу (жер қойнауларынан өнімдерді алғашқы өндіру), тауарларды өндіру, ие болу және сатып алу немесе басқа тауарларға айырбастау үшін қызмет көрсету, қызметтер немесе мүдделес адамдардың өзара пайдасына ақша болып шығады.
Алан Хоскинг өзінің «Кәсіпкерлік курсы» оқулығында мұны былай түсіндіреді:«Егер бөлек адам тауарларды өзінің қолдануы мен тұтынуы үшін алса, өндірсе немесе сатып алса, қызмет көрсетсе, онда ол кәсіпкер болып табылмайды. Егер ол өзінің қолдануы мен тұтынуынан көбірек мөлшерде алса, өндірсе немесе сатып алса, қызмет көрсетсе, артығын ауыстырса және сатса, онда ол кәсіпкерлікті кәсіпкерлікті жүзеге асырады деп айтуға болады. Алан Хоскинг көмегімен кәсіпкерліктің мазмұнын терең түсіну үшін: тауарлар және қызмет көрсету, айырбас секілді басқа негіз болатын ұғымдарға қысқаша сипаттама берейік.
Тауарлар – айырбасқа арналған физикалық, материалдық заттар. Қызмет көрсету сезілмейді және көрінбейді. Қызмет көрсетуге: банк ісі, сақтандыру, көлік, туризм жатады. Оларға сонымен қатар қоғамдық қоректену және ойын-сауық саласы да жатады. Оларды тауарларды сату, мысалы жеткізу, орнату, (кір жуатын машиналар сияқты өнеркәсіп жабдықтарға немесе немесе электр тұрмыстық құралдарға) сатқаннан кейінгі қызмет ету. Қызметтердің басқа түрлері тауарларды өткеруге жағдай жасай алады: жарнама сатып алушыға оған қажетті ақпаратты мүмкіндік береді, несие беру еңбегіне ақы төлеуді жеңілдетеді.
Айырбас – негізгі ұғым. Онсыз (ішкі, дүниежүзілік және т.б.) базар жоқ. Кәсіпкерлік қызм-ң барл. түрлері айырбасты қамтиды. Өндіруші тауарды өндіреді де сатушыға оны сатады, онымен белгілі бір бағамен ауысады. Өз кезегінде, саудагер бұл тауарды сатып алушыға қандай да бір бағамен сатады, жұмысшы жалақыға жұмыс күшін алмастырады, акционер капиталды дивидендтерді айырбасқа салады, банкир пайыздарға айырбасқа ақшаны қарызға береді.
Экономикалық қызмет – айырбастың жалпы және кеңінен тараған түрі – тауарлар айырбасы немесе ақша арқылы қызмет көрсету. Тауарлар немесе қызмет көрсету басқа тауарларға немесе қызметтерге алмастырылады, айырбастың мұндай түрі бартер деп аталады.
Бизнестің функциялары. Негізінде, кәсіпкерлік төмендегідей функцияларды болжалдайды: Қаржы мен есепке алуды жүргізу. Инвесторлар немесе несие берушілердің қаражаты есебінен капиталды жұмылдыру. Сатудан табыстарды қорландыру. Капиталды кәсіпкерлік аясында, оның сыртында қолдануды басқару.
Кадрлық. Кәсіпкерлік қажеттіліктеріне сәйкес іріктеу және жұмысқа қабылдау, қызметкерлерді қолдануға қатысты барлық сұрақтарды шешу.
Материалдық – техникалық қамтамасыз ету. Шаруашылық қызметке қажетті шикізат, машиналарды және жабдықтарды сатып алу.
Өндірістік. Шикізат пен басқа жеткізілімдерді кәсіпорынның клиенттеріне сатуға жарамды өнім түріне айналдыру.
Маркетинг. Тұтынушылардың мұқтаждықтарын анықтау және кәсіпорын және оның контрагенттері арасындағы айырбас процесін басқару.
Кәсіпкерлікті қолдау – бастама және басқару тәжірибесі арқылы кәсіпкерлік ойларын тарату.
Ғылыми – зерттеу, яғни жаңа технологиялық процестерді немесе кәсіпкерлікті жақсартуға, жаңа өнім нарығының тиімділігін артыруға, өткеруді кеңейтуге арналған жаңа өнімді іске асыру жөніндегі қызмет.
Жұртшылықпен байланыс («паблик рилейшнз») – бұқаралық ақпарат құралдары арқылы кәсіпорын мен қоғамдық құрылымдар арасындағы қатынастарды жүзеге асыру және басқару.
Әлбетте, ең алдымен: «Өз ісімді жүргізуіме қажеттінің бәріне иемін бе?» деген сауалға жауап беру керек. Ал өз кәсіпорныңызда бас қызметші болып табылатындығыңыздан сіз өзіңіздің оң және теріс сапаларыңызды объективті түрде бағалауыңыз қажет, бұл туралы жоғарыда сөз еттік.

Кәсіпкерлік шаруашылық қызметтің барлық түріне дерлік тән: өндірістік, шаруашылық, коммерциалық, саудалық сатып алу, делдалдық, инвестициялық кеңестік, қызмет көрсету және қаржылық.

жүктеу 24,49 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3