Да п а л ы қ дүниетаны мы Әрбір ғалы м

адамға қатынасты пікірлер отыз сегізінші қара сезінде

бет 78/94 Дата 13.09.2023 өлшемі #43348

адамға қатынасты пікірлер отыз сегізінші қара сезінде нақтылы әрі дәлелді айтылған. «Қара сөз» — өлең емес, нақтылықты кажет ететін ерекше жанр, оны философия- лық трактатқа жақын қарастырамыз. Сондықтан қара сөздер көркемдік емес, логикалық заңдылықтарға кұ- рылған. Ақынның бұл сәзін қысқаша түрде тәсілдеп беру үшін, оның айтпақ болған басты идеясын аңғару керек. Қара сөздің негізгі идеясы туралы Абай былай деген: «Ғұмыр өзі — хақиқат. Қай жерде ғұмыр жоқ болса, онда кәмәлат жоқ». Нақтылы ой. Бар мәселенің кілті — гұмыр. Тек ғұмыр болған соң ғана өзге нәрселер туралы мазмұнды әңгіме жасауға болады. Алла, адам туралы түсініктер ғұмырдан тыс емес, олар хақындағы ақиқат- тарға ғұмыр тікелей қатысты. Жалпы айтқанда, «ғұмыр» деген ұғым болмыстың тұтастығын білдіреді. Ғұмыр болған соң Алла туралы түсінік, адам жөнінде толғаныс, адамның адамшылығын бейнелей алатын — махаббат бар. Енді осылар туралы тарам-тарам білім, ғылым са- лалары анықталып, хакиқат жолын нұсқаушылар: пай- ғамбарлар, әулиелер және хакімдер туралы Абай өз ойларын ортаға салған. Әуелгі сөз Алла тағала болмысына арналған. Абай ұғымында Алла болмыстың аталуы. «Себебі, алла таға- ла ©зі — хақиқат жолы» — деген ол. Адамның ғылымы осы хақиқаттықтың растығын білу, оған кұмар болу деген сөз. Бұл Алла ғылымы емес. Барша нәрселер хик- метін анық білетін ғылым — Алла ғылымы. Адам ғылы- мы оны Алла ғылымына ынтық етеді. Осы ынтықтың өзі адам ғылымына мазмұн болады. Бірак, ол үшін Аллаға ғашықтық керек. Себебі, ғылым Алланың бір сипаты, ол хақиқат, ал оған ғашықтық адамға адамдық қасиет береді. Абай ғылым жолына түскен адамды хақнқат жо- жүктеу Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз