8 9
« А Ш Ы Қ Қ О Ғ А М » Қ О Р Ы Н Ы Ң Е С Е П Т Е М Е С І 2 0 1 3
ханымның ойынша, «Теле-радио хабарларын таратуды дамыту жөніндегі комиссияның жұмысы
туралы ережеге БАҚ-тардың бір қолда шоғырландырылуын шектеуге қатысты негізге алынатын
нормалар енгізілуге тиіс».
206
Оның пікірінше, «бүкіл ел бойынша18-20 теле-немесе радиожиілікті
жеке компанияға беріп қою – шектен шыққан ақылсыздық».
207
БАҚ-тардың шоғырландырылуына жол бермеуге бағытталған іс-шаралардың маңыздылығы
2012 жылғы мамырдың 30-ында «Қазақстанның ұлттық теле-радио хабарларын таратушылар
қауымдастығы» ұйымдастырған «Қазақстандағы теле-радио хабарларын таратуды қоғам мен
медиа саласы үшін реттеу» деп аталатын конференция барысында атап өтілді. Конференцияға
қатысушылардың (медиа-сарапшылар, теле-радио компанияларының қызметкерлері жəне
үкіметтік емес ұйымдардың белсенді өкілдері) 30-дан аса ұсынысының арасында үкіметке
бағытталған «теле-радио хабарларын тарату саласында меншіктердің шектен тыс шоғырлан-
дырылуына тосқауыл болатын жəне плюрализмнің дамуына ықпал ететін нормативтік-құқықтық
акт əзірлеу» туралы үндеу болды.
208
Осы зерттеу жариялауға дайындалып жатқан уақытта үкімет
бұл ұсыныстарға жауап қатпады, заңнамаға монополияға қарсы ережелер енгізілмеді.
6.1.2. Жаңалықтар БАҚ-тары нарығындағы жаңа ойыншылар
Жаңалықтар беру нарығында соңғы бес жылда ең танымал жаңа ойыншылар «Елорда тынысы»
ЖШС-і (ары қарай – Елорда тынысы») жəне «Алаш медиа тобы» ЖШС-і (ары қарай – «Алаш медиа
тобы») болып шықты. Бұл компаниялар өздерінің жеке меншіктерінде бар хабар тарататын жəне
баспа БАҚ-тардан өзге, бірнеше жаңа интернет-жобаны іске қосты. Сарапшылардың ойынша, ол
жобалар бұрынғы премьер-министр Кəрім Мəсімовпен (2012 жылдың қыркүйегінен бері қарай –
Қазақстан Республикасы Президенті Əкімшілігінің басшысы) біріккен тұлғалар тобына тиесілі.
Бұл жайында БАҚ-тарда жазылғанмен,
209
соған қатысты тікелей дəлелдер жоқ.
2008 жылы Қазақстан Республикасының Ақпараттандыру жəне байланыс агенттігі теле-радио
жиіліктерін бөлу бойынша тендер
210
өткізді (7.2.3-тармақты қарауыңызға болады). Соның
қарсаңында «Алаш медиа тобы» жеке меншіктегі «Эра ТВ» телеарнасын –
бұрын саяси топтарға
бірікпеген телеарнаны сатып алған-ды. Астаналық «Эра ТВ» арнасы нақ осы жаңалықтар
хабарларын таратуға ерекше көңіл бөлген-ді. «Алаш медиа тобы» екі – Астана үшін жергілікті
бір жəне «Эра ТВ» негізінде құрылған «Жетінші арна» үшін жалпыұлттық екінші жиілік алуға
қол жеткізді.
206 Комиссияның мəртебесі мен мандаты «Теле-радио хабарларын тарату туралы» Заңда атап өтілді, бірақ оның қызметінің реттелуі
үкіметтің қаулыларында, сондай-ақ Қазақстан Республикасының Мəдениет жəне ақпарат министрлігінің шешімдерінде егжей-
тегжейлі қаралған.
207 Zakon.kz, «Тұншықтыру құралы ретіндегі заң», http://www.zakon.kz/4468835-zakon-kak-sredstvo-udushenija.html (қолжетімді
күн: 2012 жылғы маусымның 21-і).
208 Internews, Kazakhstan «Қазақстандағы теле-радио хабарларын таратуды қоғам мен медиа саласы үшін реттеу», http//www.in-
ternews.kz/newsitem/13-06-2012/18863 (қолжетімді күн: 2012 жылғы қазанның 10-ы).
209 I-News.kz,
«Тегіне тартпай тұра ма...», http://i-news.kz/news/2011/02/15/4073438.html (қолжетімді күн: 2012 жылғы қазанның 10-ы).
210 Кəрім Мəсімовтің «Жаңа дəуірі», «Свобода слова», 2008 жылғы тамыздың 21-і. http://izdatel.kz/news/digest/1176120677-svoboda-
slova-novaja-jera-karima.html (қолжетімді күн: 2011 жылғы тамыздың 29-ы).