ЛЕКСИКА-ФРАЗЕОЛОГИЯЛЫҚ БІРЛІКТЕРДІҢ ОРТОЛОГИЯСЫ
Түйіндеме
Мақалада қазақ тіліндегі лексика-фразеологиялық бірліктердің тілдік және мәдени семантикалық өрістегі
қолданыс ерекшеліктерін айқындау лингвортологиялық тұрғыдан өзекті мәселелердің бірі екені айтылады.
Әсіресе, лексика-фразеологиялық бірліктердің мәдени кодпен байланысты қырларын дұрыс анықтап көрсету
болашақ филологтардың таза лингвистикалық қана емес, ұлттың дәстүрлі мәдениеті жайындағы танымымен
тереңдете түседі.
Тіл ортологиясымен байланысты лексика-фразеологиялық бірліктердің бір-бірімен байланысты екі
семантикалық өрісін, яғни тілдік семантикалық өрісте жұмсалуы мен мәдени семантикалық өрісте қолданылу
ерекшелігін ажырата білудің оқу-әдістемелік құралдарда, әдістемелік тәжірибеде маңызы ерекше. Осы кезге
дейін әдістемелік құралдар мен әдістемелік тәжірибеде көбіне сөздің, сөз тұлғаларының таза тілдік
семантикалық өрісте жұмсалуына көңіл бөлініп, ал олардың мәдени семантикалық өрісте қолданылуы назардан
тыс қалып келді. Осымен байланысты біз лексика-фразеологиялық бірліктердің 1) тілдік семантикалық өрісі
және 2) мәдени семантикалық өрісін ажырата қарастырдық. Біріншісі тілдік кодпен байланысты болса, екіншісі
дәстүрлі мәдени кодпен байланысты.
Түйін сөздер:
лингвортология, лексика-фразеологиялық бірліктер, мәдени код, мәдени семантикалық өріс,
тілдік өріс, дефис, тире, ортологиялық құралдар, тілдік семантика, мәдени семантика
А.Ж. Кобланова
1
1
Казахский национальный педагогический университет имени Абая
,
г. Алматы, Казахстан
ОРТОЛОГИЯ ЛЕКСИКО-ФРАЗЕОЛОГИЧЕСКИХ ЕДИНИЦ
Резюме
В статье говорится о том, что выявление особенностей употребления лексико-фразеологических единиц
казахского языка в языковом и культурно-семантическом полях, является одной из актуальнейших проблем
лингвоортологических исследований. Правильное и четкое представление граней, связанных с культурным
кодом лексико-фразеологических единиц, позволит углубить познания будущих филологов не только в чисто
лингвистической сфере, но и в области национальной традиционной культуры.
В учебно-методических пособиях, методической практике особое значение имеет умение различать два
взаимосвязанных между собой семантических поля лексико-фразеологических единиц, связанных с ортологией
языка, то есть употребление их в языковом семантическом поле и культурно-семантическом поле. До
настоящего времени в методических пособиях и методической практике все большее значение уделялось
употреблению слов, словоформ чисто в языковом семантическом поле, а употребление их в культурно-
семантическом поле оставалось без внимания. В связи с этим, в нашей статье лексико-фразеологические
единицы рассматриваются отдельно 1) в языковом семантическом поле и 2) культурно-семантическом поле.
Первое поле связано с языковым кодом, а второе – с культурным.
Достарыңызбен бөлісу: |