2.Сандардын косындысы 4-ке тен канш а
жүздік сан бар?
А) 10; Э)9; Б)8; В)7.
3 . 1+2+3+4+5+6+.. .+23+24=? косындысын
есептеніз.
А)300 Э)325 Б)365 В) 156
4.Екі күмсагат бар: біреуі 3 минуттык, біреуі
7 минуттык. Ж ұмыртқа 11 минутта піседі. Осы
екі сағатты ң көм егім ен ж ұм ы рқаны калай
пісіріп алуға болады?
Математикалык үзіліс.
Окушылар рет-ретімен 1 -ден 30 -ға дейінгі
сандарды санап шығады. Бірак сандарды олар
атағанда 3-ке еселік сандарды айтпайды.
Мысалы: 1 окушы 1 десе, 2 оқушы 2 дейді,
ал үшінші окушы
үш деп айтпайды, онын
орнына "еселік" деген созді айтады. Осылай
жаңылмай 30- ға дейінгі сандарды атап шығу
керек.
Щ -бөлім. "Ғажайып төрттік"
Қай окушынын балы жоғары сол окушы 4
такырыпгың біреуіндегі сұрақты тандайды. Ал
жауап бере алмаса, қарсылас ойыншыға жол
беріледі. Қарсылас дегенде ең бірінші белгіні
котерген окушы жауап береді.
Сандар сырына
саяхат
20
30
40
50
Теориялық кіріспе
20
30
40
50
Ол кім? (математиктер)
20
30
40
50
«.азақтың байырғы есептері
20
30
40
50
І.Саңдар сырына саяхат.
20 балл. Ж еті ырыс.
Адамнын ақыл- ойы мен сана- сезімі, ден-
саулык, ак жаулык, бала, коніл, жер, ит.
30 балл. Ж еті жарғы.
Т ә у к е хан тү сы н д ағы ж а зы л ға н ә д ет-
кұкыктық заң. Онда жер дауы, мал дауы, жан
дауы, жесір дауы, кұн дауы, мүлік дауы, билік
дауы.
40 балл. Жеті ата.
1.Әке 2.Бала З.Немере 4.Ш обере 5.Ш опшек
б.Немене 7,Туажат
2.Теориялык кіріспе.
20 балл.Ата-бабаларымыз ертеден келе жат-
кан әдет бойынш а бір нәрсенің ұзындығын
немесе қалындығын әлшегенде кандай олшем-
дерді пайдаланған? (түсіндір)
30 балл.
Математика калай пайда болды ?
40 балл.
Пифагор теоремасы,
50 балл.
Сандардын болінгіштігі.
3. Ол кім? 20 балл
XVIII ғасырдын соңында Германияда бір са-
бакта мұғалім оқуш ы лары на: " 1-ден 100-ге
дейінгі сандардын косындысын табудьГ'тапсы-
рыпты. Окушылардын біреуі: "ізделінді косын
ды 5050-ге тен"-деп жауап беріпті.
(Карл Гаусс)
30 балл
Ресейді екінші Отаны еткен, ошпес данкка
не болган данышпан галым. Ол Ш вейцария-
нын Базель каласында туган, сонда гимназия-
ны бітірген. Ол 1727-1740 ж эне 1766-1783 жыл
дары Ресей Гылымдар академиясында кызмет
істеген. Математика да онын атымен атала-
тын теоремасьі, формуласы, тендеуі, функ-ци-
ясы , саны , бұры ш ы , к о б ей тк іш і т.с.с жиі
к е зд е с ед і. Т ұ н ғы ш рет Р есей д ін , ғы лы м и
тұрғыдан тиянакталған географиялы к карта-
сын да ол жасаған. Ол 1783 жылы 17 кыркүй-
екте Петербургте кайтыс болган, сонда жер-
ленген. Ол кім ? (Леонард Эйлер)
40 балл.
Ол 1850 жылы 15 кантарда генерал
В.В.Корвин-Круковскийдін семьясьтнда Мос-
квада туды. Әкесі кызына недәуір тиянакты
білім әпергісі келді, бүл үшін озат мұғалім-
дердін бірі-Иосиф Игнатевич Малевичті жал-
дап алды. Ол сабакка зерек және ұкыпты бо
лып шыкты, бірак алгашкы кезде арифмети-
кага онша бой үра коймады. Тек торт жылдан
кейін 13 жасар шәкірт кыз шенбер ұзындыгы-
нын диаметрге катынасын тапканда гана озінін
м атем атикалы к кабілеттілігін корсетті. Ол
атақ ты Э й л ер мен Л а гр а н ж д ы н б астаган
жүмыстарын аяктады, математикада Кошидын
идеяларын тиянактады. Ол ғылым мен әдеби-
ет кайраткері болумен катар, әйел теңдігі үшін
болган күрестің тарихында да ерекш е орын
алатын адам. Ол кім?
(Софья Ковалевская)
Казактын кара есептері.
20 балл.
Болтірік шешен үшеуі. Ауылдас
біреу мынадай әңгімесін айтады: - Түн орта-
сында бір атты адам үй тұсына келіп, ''Кім
бар-ау, кұдайы конакпыз" деді. Нешеусін деп
едім, "үшеуміз" деді. Үшеу болсан баска үйге
барып кон дедім. Кетіп калды. Нртеніне білдім,
ит ерткен бір-ак адам екен. Үшеуміз дегені
несі?
(Ж а у а б ь к Б ө л т ір ік к е кұ д ай ы к о н а қ т ы н
үшеуміз дегені,- өзіме бір аяк ас, атыма бір
бау ш оп, итіме сүйем дей бір сүйек керек
д е ген і е к е н ,- деп т ү с ін д ір іп т і п айы м ш ы л
ауылдасы ангал коршісіне.)
30 балл.
Орістегі жылкы. Барлык жылкы-
нын үштен бірін ж әне екеуі болініп алынды.
58
Бұдан соң калган жылкының жартысы айда-
лып кетті. Сонда өрісте 9 жылкы калды. Баста
неше жылкы болды ? ( 18 жылкы)
40 балл.
Қыңырдың жасы. Есепке құмар бір
кісі кынырдан жасын нешеде ? - деп сүрапты.
Сонда ол: - Менін 3 жылдан кейінгі жасымды
ұш
еселеңіз, содан сон 3 жыл бүрынгы жа
сымды
еселеңіз. Алғашкы кобейтіндіден
соңғы нотижені шегеріңіз. Сонда менің ж а
сымды табасыз. Ол кісі нешеде?
(Жауабы. 18-де. ІЛешуі. Кыңырдың казіргі
жасын х десек, есеп шарты бойынша
3(x+3) - 3 (х-3) = 3* +9 - Зх+9= 18
50 балл.
Еншілес жігіттер ешкілері. Ағай-
ынды үш ж ігіттің он-оннан 30 еш кісі бар.
Кенжесінін 10 ешкісі 10 лак, ортаншысынын
10 ешкісі екі еннен 20 лак, ал үлкенінін 10
еш кісі үш еннен 30 л ак туады . Үш ж ігіт
ешкілер мен лақтарды тен етігі
бөліп алуды
ұйғарды. Лақтарды енесінен айыруға болмай-
тын
болса, калай бөлеміз?
(Жауабы.
Кішісі- жалкы лақты 2 ешкі, егіз
лакты 6 ешкі, үш енді 2 ешкі, ортаншысы мен
үлкені - жалкы лакты 4 ешкі, кос лакты кос
ешкі, үш лақты 4 ешкіден алды.)
М атем атикалы к ү з іл іе .
Он к ұ м ал акты
суреттегідей томен қараған үшкіл ретінде ор-
наластырайык. Үш күмалакты козғап, үшкілді
жоғары карату керек.
Алғашқы 3 турдын қорытындысы бойынша
2 сайыскеріміз үшін ойын аякталады. Келесі
сайысымыз - Жорға. Әр оқушы I минутта
10
сүракка жауап беріп үлгеруі керек.
IV-бөлім. "Жорға"
(1 минутта 10 еүрақ) 5-
сынып.
І.Үзындык бірлігі? (метр)
2.1 кг тас ауыр ма? I кг макта ауыр ма?
3.Натурал санның мағынасы. (табиғи)
4.Ш аршынын кабырғалары кандай бола
ды?
5.7 жай сан ба? құрама сан ба?
6.Тік бүрыш кандай бұрыштан кіші? (сүйір)
7.Алымы бөлімінен үлкен бөлшек
8.ТәулІктің төрттен бір бөлігі
9.Ен кіші натурал сан
Ю.Табиғи жарык көзі
6-сынып.
1.Бір жььтда неше күн бар?
2.Карама-қарсы сандардын. косындысы
3.Қүрамында әрпі бар өрнек
4.Кесіндіні олшейтін күрал калай аталады?
3.Аудан өлшемі
6.Кандай сан 3-ке болінеді?
7.Жарты алманың жартысы неге тен?
8 .П ар ал л ел еп и п ед тін неш е кы ры , неше
жағы бар?
9.90°-тан кіші бүрыш
Ю.Екі катынастың тендігі
7-сынып.
1.60-тық 50%-ын тап.
2.Ең үлкен уакыт өлшемі
З.Ортак бөлгіші 1-ге тен сан
4.Геометрия сөзі грекше аударғанда қандай
үғымды білдіреді?
3.Теріс санньін модулі
6.3/4-ке кері сан
7.Ен үлкен екі танбалы сан
8 .К андай сан б ар лы к сан ға қ алд ы қ сы з
бөлінеді ?
9.Тік бүрыш кандай бұрыштан үлкен?
(сүйір)
10. Кандай сан 9-ға бөлінеді?
8- сынып
1.Төртінші дәрежелі тендеу
2."Алгебра" созі кайдан шыккан?
3.Барлык кабырғасы тен тіктөртбүрыш
4.Тіктөртбүрыш ауданын есептейтін ф ор
мула.
З.Ж азынкы бүрыштың шамасы неге тен?
6.Ноль кай елдін жэне не деген соз?
7.Ш енбердің тендеуі
8.Ж арты тенгенін жартысы канша?
9.Екі теріс саннын көбейтіндісі
10.Пифагор теоремасы
Ойынға катысып оз білімдерінді көрсеткен-
деріне рахмет.
Музыкалық үзіліс.
Ү-бөлім. "Марапаттау"
Қорытынды.
Әділ казылар алкасы ж енімпаз окушыны
аныктап. сайысқа белсене катыскан окушы-
ларды марапаттайды.
Шьпыс Қазақстан облысы,
Зайсан ауданы.
59
Достарыңызбен бөлісу: |
