Болашақ тарих мҧғалімдерін «Мәңгілік Ел» қҧндылықтарын оқытуға даярлау әдістемесі

 
119 
 
 
әрекетінде  кәсіби  дүниетанымын  қолдану  аспектісінде  пайдалануға  меңгерту. 
Практикалық жұмысты белгілі бір тақырыпты ӛткеннен кейін жүргізу қажет. 
Тарихи білім беру қоғам мен мемлекет, тұлға қажеттіліктеріне бағытталған 
оқыту  және  тәрбие  үдерісі  ретінде  анықталады.  Тарихты  оқытудың  нақты 
мақсаты  –  тұлғаны  қоғамдық  даму  басымдықтарына  бағдарлау.  Сондықтан, 
тарихи  білім  берудің  негізгі  міндеті  ӛзінің  іс-әрекетінде  жалпыға  ортақ 
әлеуметтік-мәдени нормалар мен құндылықтарды басшылыққа алатын тұлғаны 
интеллектуалды дамыған және зиялы, отансүйгіш азамат ретінде қалыптастыру. 
Оқу  іс-әрекеттерін  орындау  барысында  студенттер  үшін  ӛздігінен 
қайшылықтар  туындап  отырады.  Осы  ішкі  қайшылықтарды  шешу  мақсатына 
дәріс,  семинар,  конференция,  пікірталас,  симпозиум  және  т.б.  сабақ  түрлері 
құрал ретінде кӛмекке келеді. Оқытудың инновациялық әдістері педагогикалық 
үдерісте студент пен оқытушының бірігіп жұмыс жасауы барысында оқытудың 
жаңа  мақсаттарын,  әдістерін,  мазмұнын  және  оқытудың  жаңа  формаларының 
енуіне 
мүмкіндік 
жасайды. 
Осындай 
инновациялар 
педагогикалық 
бастаулардың  арқасында  осыған  дейін  жаңа  әдістер  мен  жобалар  қолданылды 
және  болашақта  әлі  де  дамытылады.  Бүгінгі  таңда  кӛптеген  оқытушылар 
оқытуда  жоғары  нәтижеге  жету  мақсатымен  заманауи  техникалар  мен 
оқытудың  инновациялық  әдістерін  пайдалануда.  Бұл  әдістерге  белсенді  және 
интербелсенді  формалар  жатады.  Оқытудың  белсенді  әдістерінің  бірі  – 
жобалау. Жоба – бұл бүгінгі күні ӛте кеңінен танымал ұғым. Бұл сӛзді әрдайым 
ойында  жүйрік  жобалар  болатын  адам  туралы  айтқанда  қолданады.  Жобаны 
ӛмірде іске асыруда түрлі мәселелер туындап, кедергі болуы мүмкін. Болашақ 
тарих  мұғалімдері  «Мәңгілік  Ел»  құндылықтарын  оқыту  үшін  жоба 
жұмыстарын орындайды. 
«Мәңгілік  Ел»  құндылықтарын  оқытуға  даярлық  кӛру  үшін  жобаны 
орындау  кезеңдерінде  болашақ  тарих  мұғалімдері  тӛмендегідей  жұмыстарды 
атқарады: 
1.  Дайындық  кезеңі:  студенттердің  құндылықтарды  оқыту  бойынша  жоба 
тақырыптарын  таңдауы,  оны  негіздеуі,  жобаны  орындау  бойынша  іс-әрекет 
мотивациясын  құруы;  студенттердің  оқытушымен  бірге  жобаны  орындау 
бойынша  жұмыс  жоспарын  әзірлеуі;  жұмсалатын  күш-жігер  шығындарын 
бағалау; 
2.  Конструктивтік  кезең:  жобаны  орындаудың,  сабақ  түрлері  бойынша 
«Мәңгілік  Ел»  құндылықтарын  оқыту  мүмкін  болған  бірнеше  нұсқаларын 
қарастыру  және  ең  тиімді  нұсқасын  іріктеу;  қажетті  ақпаратты  жинау  мен 
ӛңдеу, қажетті әдебиетті, ақпарат кӛздерін зерттеу; сабақ конспектісін әзірлеу; 
жобаны  орындау  үшін  қажетті  материалдар,  жабдықтар  және  аспаптар 
дайындау; ұжымдық және топтық жобалар үшін міндеттерді бӛлу; 
3.  Технологиялық  кезең:  технологиялық  карта,  әдістемелік  нұсқауларға 
сәйкес  жобаны  орындау,  сабақ  үлгілерін  әзірлеу;  ағымдық  бақылау  және  іс-
әрекетті түзету; 
4.  Қорытынды  кезең:  әзірленген  сабақ  жоспарын,  конспектісінің  сапасын 
ӛз  бетінше  бағалау  (ойластырылған  конструкцияның  стандарт  талаптарына 

 
120 
 
 
сәйкес);  ұжым  ішінде  жобаны  алдын-ала  қорғау;  комиссия  алдында  жобаны 
қорғау. 
Жобалау  әдісі  зерттеу  әдістеріне  жатады.  Оның  негізіне  студенттердің  ӛз 
бетімен  алған  білімдерін  құрастыруға,  ақпараттық  аймақта  жол  таба  білуге, 
сыни  ойлау  қабілеті  мен  шығармашылық  мүмкіндіктерін  дамытуға  жағдай 
жасайды.  Жобалау  әдісі  студенттердің  белгілі  бір  уақыт  аралығында  ӛз 
бетінше, жұптасып, шағын топ болып жұмыс жасауларына мүмкіндік жасайды. 
Келесі  кезекте,  болашақ  тарих  мұғалімдерінің  «Мәңгілік  Ел»  құндылықтарын 
оқыту  бойынша  даярлығын  қалыптастыруда  кейс  әдісінің  рӛлі  ерекше.  Сase-
study  әдісі  немесе  нақты  жағдаят  әдісі  (ағыл.тілінен  case  –  оқиға,  жағдаят)  –  
оқытуға негізделген нақты жағдаятты (кейсті) шешу әдісі. 
Нақты оқу жағдаяттарын талдау (case study) – мәселені айқындау, іріктеу 
және  шешу;  ақпаратпен  жұмыс  –  жағдаятта  сипатталған  бӛлшектердің  мәнін 
ұғыну;  ақпараттар  мен  аргументтерді  талдау  және  жинақтау;  ұсыныстармен 
және қорытындылармен жұмыс жасау; альтернативті бағалау; шешім қабылдау; 
басқа адамдарды тыңдау және түсіну – топтық жұмыс дағдылары салаларында 
дағдыны  жетілдіруге  және  тәжірибе  алуға  арналған  оқыту  әдісі  [243].  Бұл 
оқыту  әдістемесінің  дайындық  құраушыларын  және  ӛтілген  сабаққа  сәйкес 
мәселені студенттер арасына салу және оны талдауға таптырмайтын әдіс болып 
табылады.  Себебі,  мұнда  студент  берілген  проблемалық  жағдаятты  нақты 
шешуге әр түрлі балама ұсыну үшін білім алушы шынайылыққа  жақындалған 
уақиға мен жағдаят жинағын зерттеп, талдап бағалау керек. 
Әдістің  негізгі  мақсаты:  білім  алушыларды  нақты  мәселені  шешуге 
дайындау.  Білім  алушылар  дұрыс  шешімді  ұсыну  ғана  емес,  сонымен  қатар 
топта жұмыс жасау дағдыларын қалыптастыру, шынайлықты, жеке тәжірибені 
түсіну,  талдау  қабілеттілігі  және  қатер  тудыратын  шешімдерді  ұсынуға 
тырыспау қажет. 
Студенттер  –  болашақ  тарих  мұғалімдері  «Мәңгілік  Ел»  құндылықтары 
бойынша  ғылыми  зерттеу  жұмыстарымен  шұғылданады.  Соның  барысында 
оларда 
интеллектуалдық 
іскерліктер 
қалыптастырылады. 
Зерттеуші 
ғалымдардың  пікірлеріне  сәйкес  [244]  оларға  тӛмендегідей  компоненттерді 
жатқызуға болады: 
1.  «Мәңгілік  Ел»  құндылықтарына  қатысты  ақпараттардың  ең  бастысын, 
мәні барын бӛліп қарау; 
2. Әрбір құндылықты сипаттайтын оқу материалын жүйелеп, оны схемада 
кӛрсету; 
3.  Құндылықтар  бойынша  ӛзінің  жауабында  не  сӛйлеу  керектігін  таңдау; 
жауап беру кезінде салыстырулар мен қорытындылар жасау; 
4.  «Мәңгілік  Ел»  құндылықтары  бойынша  алғашқы  дерек  кӛздерін 
пайдалану және олардағы оқу материалдарын жауап беру кезінде қамту; 
5.  Құндылықтарды  түсіну,  ұғыну  үшін  анықтамалық  әдебиеттерді 
пайдалану; 
6.  Құндылықтарды  қамтыған  оқу  мәтінін  графикалық  бейнелеу  үшін 
схемаларды таңдау;