Бұл зерттеуде көрсетілген пікірлер мен қорытындылар Сорос -Қазақстан Қорының

 

14 

шешімге  сәйкес ,  «Азаматтарды   тұрған  жері  бойынша  тіркеу

21

Азаматтарды  тіркеу  т

ұрақты  тұратын  орны  бойынша 

 

тұрғын  үйлерге,  пәтерлерге, 

интернат-үйлеріне, қарттар үйіне, басымдықпен тұратын орны бойынша тұрғын үйлерге, 

пәтерлерге,  қонақ  үйлерге,  жатақханаларға,  демалыс  үйлеріне,  шипажайларға, 

профилакторияларға,  емдеу  мекемелеріне,  интернат-үйлеріне,  пансионаттарға,  қарттар 

үйіне, қызметтік ғимараттар мен жайларға жүзеге асырылады». 

 

қандай  да  болмасын 

меншік  түріндегі  тұрған  жайларға  жүзеге  асырылады  және  Алматы  қаласының  әділет 

органдары  жүргізеді.   Мемлекеттік  тұрғын  үй  қорының  тұрғын  үйіне    немесе  жергілікті 

атқарушы органы жеке тұрғын үй қорында жалға алған тұрғын үйге тұрған жері бойынша 

тіркеу, бір адамға пайдалы алаңының көлемі он бес шаршы метрден кем емес  тұрғын үй  

нормасын ескере отырып жүзеге асырылады»  

 

Тіркеусіз  тұру  әкімшілік  жауапкершілікті  тудырады .  2011  жылдың  шілде  айында 

Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің

22

 (

әрі қарай - 

ӘҚКо)

23

  377-

баб.  енгізілген өзгертулерге  сәйкес  «тұрғылықты  орны  бойынша  тіркеусіз 

тұрғаны  үшін  бес  айлық  есептік  көрсеткіш  көлемінде  ақшалай  айыппұл  салынады». 

Әкімшілік  айыппұл  сонымен  қатар  сол  мекенжай  бойынша  іс-жүзінде  тұрмайтын 

тұлғаларды  тіркеген  адамдарға  да  салынады  (Кодекстің  378-бабы.  «Тұрғын  үй  меншік 

иесінің  не  өзінің  иелігінде  тұрғын  үйлер,  ғимараттар  және  (не)  панажайлар  бар  өзге 

тұлғалардың ішкі көшіп-қонушыларды тіркеу ережелерін бұзуы»

24

Көші-қон  мен  жастар  саясатына 

қатысты  барлық  заңдар  мен  өзге  де  нормативтік -

құқықтық актілер  бір-біріне байланыссыз түрде қабылданып отырған және сол себептен 

тұғырнамалық тұрғыдан біріктірілмеген.  

).  

Жоғарыда  аталған  «Қазақстан  Республикасындағы  мемлекеттік  жастар  саясаты  туралы» 

заңы  сонау  2004  жылы қабылданған  болатын .  Ол  мемлекеттің  жастар  саясатын 

                                                

21

 

Қазақстан Республикасының қолданыстағы заңнамасына сәйкес тұрған жер болып азаматтардың тұрақты 

немесе  басымдықпен   тұратын  елді-мекен  (азаматтың  басымдықпен   тұратын  жері  азаматтың  үш  айдан 

артық тұрғатын елді-мекені боп танылады).  

22

Қазақстан  Республикасының  Әкімшіліктік  құқық  бұзушылық  туралы  кодексі  (10.07.2012  ж.  қатысты 

өзгертулері мен толықтыруларымен)

 

23

ҚР 22.07.11 ж. № 478-IV Заңына сәйкес 

24

1. Тұрғын жай меншік иесінің немесе  қарамағында тұрғын жайлар, ғимараттар және (немесе) үй-жайлар 

бар  басқа  да  адамдардың  меншiк  иесiне  тиесілі  немесе  басқа  да  адамдардың  қарамағындағы  тұрғын 

жайларда, ғимараттарда және (немесе) үй-жайларда нақты тұрмайтын жеке тұлғаларды тiркеуге жол беруi - 

жеке  тұлғаларға  -  бес,  дара  к

әсiпкерлерге,  шағын  немесе  орта  кәсiпкерлiк  субъектiлерi  немесе 

коммерциялық  емес  ұйымдар  болып  табылатын  заңды  тұлғаларға  -  он  бес,  iр i  к

әсiпкерлiк  субъектiлерi 

болып  табылатын  заңды  тұлғаларға  жиырма  айлық  есептiк  көрсеткiш   мөлшерiнде  айыппұл  салуға  әкеп 

соғады. 

2. Осы баптың бiрiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап 

жасалған  әрекет  -жеке  тұлғаларға  -  он,  дара  кәсiпкерлерге,  шағын  немесе  орта  кәсiпкерлiк  субъектiлерi 

немесе  коммерциялық  емес  ұйымдар  болып  табылатын  заңды  тұлғаларға  -  жиырма  бес,  iр i  кәсiпкерлiк 

субъектiлерi болып табылатын заңды тұлғаларға отыз айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде айыппұл салуға 

әкеп соғады. 

3. Тұрғын жай меншік иесінің немесе қарамағында тұрғын жайлар, ғимараттар және (немесе) үй-жайлар бар 

басқа да адамдардың меншiк иесiне тиесілі немесе басқа да адамдардың қарамағындағы тұрғын жайларда, 

ғимараттарда  және  (немесе)  үй-жайларда  тіркелген  және  тұрмайтын  жеке  тұлғаларды  тiркеуден  шығару 

жөнiнде  шаралар қолданбауы  -лауазымды  адамдарға  -  он,  дара  к

әсiпкерлерге,  шағын  немесе  орта 

кәсiпкерлiк субъектiлерi немесе коммерциялық емес ұйымдар болып табылатын заңды тұлғаларға - жиырма, 

iрi кәсiпкерлiк субъектiлерi болып табылатын заңды тұлғаларға қырық айлық есептiк көрсеткiш мөлшерiнде 

айыппұл салуға әкеп соғады. 

4. Осы баптың үшiншi бөлiгiнде көзделген, әкiмшiлiк жаза қолданылғаннан кейiн бiр жыл iшiнде қайталап 

жасалған  әрекет  -лауазымды  адамдарға  -  жиырма,  дара  кәсiпкерлерге,  шағын  немесе  орта  кәсiпкерлiк 

субъектiлерi  немесе  коммерциялы

қ  емес  ұйымдар  болып  табылатын  заңды  тұлғаларға  -  қырық,  iрi 

кәсiпкерлiк  субъектiлерi  болып  табылатын  заңды  тұлғаларға  сексен  айлық  есептiк  көрсеткiш  мөлшерiнде 

айыппұл салуға әкеп соғады.

 

 

15 

«

мемлекеттің  жүзеге  асырып  отырған  және  жастарды  қолдауға  бағытталған  әлеуметтік-

экономикалық,  саяси  және  құқықтық  шаралар  жүйесі»  ретінде  айқындай ды.  Жастар 

саясатының міндеттерінің арасында Заңда «жастардың құқықтары мен заңды мүдделерін 

қорғау,  жастарға  жәрдем  беру  және  әлеуметтік  қызмет  көрсету ,  жастардың  әлеуметтік 

маңызы бар бастамаларын жүзеге асыру» айқындалған (3-баб., 2-тарм.). Заңда мемлекеттік 

жастар  саясатының  он  бес  бағыты  аталған  (5-баб.),  оның  бірде-біреуінде  жастардың 

көшіп-қону мәселелері қамтылмаған.   

Заңның көптеген нормалары декларация түрінде қалуда,  олардың арасында «еңбек және 

жұмыспен  қамту  саласындағы  кепілдіктер», «жастарды  –  мүгедектер  мен  балалар 

үйлерінің  тәрбиеленушілерінің  құқықтары  мен  әлеуметтік  қорғау  кепілдіктері», «жас 

отбасыларға мемлекеттік қолдау көрсету».    

Жастар  саясаты  саласындағы  жастардың  көші -қон  мәселелерін  қозғайтын  жалғыз  ғана 

құжат,  –  бұл  «Жастардың  бәсекеге  қабілеттілігін  қолдау  мен  дамытудың  2008-2015 

жылдарға арналған тұжырымдамасы туралы»

25

. 

Онда былай деп айтылған  «Бүгінгі еңбек 

нарығының  сипатты  белгісі  -  ауыл  халқының  (әсіресе  жастардың)  қалаға  табиғи  көші -

қоны. Бұл ретте тұрғын үйге қол жеткізе алмауы мен тіркелу құжатының болмауы ауыл 

жастарын қалаларда  жұмыспен  қамтамасыз  етуге  ықпал  етпейді …  Ішкі  көшіп-

қонушылардың  бейімделу  мүмкіндігі  төмен  екендігін  тәжірибе  көрсетіп  отыр.  Бұдан 

басқа, жастардың қоныс  ауыстыруы мемлекеттік немесе салалық бағдарламалардан тыс 

қалып, әділет  органдарын ың  есепке  алуы  мен  тіркеуінсіз,  ұйымдастырылмаған  түрде 

өтуде

Тұжырымдаманың  авторлары  былай  деп  жоспарлаған  болатын:  «

». 

Жастардың ішкі көші-қон мәселелері Тұжырымдаманың жастардың ішкі көші-қон 

мәселелерін  мойындап  отыруына қарамастан  өткен  5  жыл  ішінде  олар ды  шешу үшін 

ешнәрсе жасалмаған.  

Ішкі  к

өшіп -

қонушылардың  бейімделу  мүмкіндіктерін  арттыруға  жағдай  жасау,  ішкі  көші -қон 

үдерістерін және маргиналды жастардың әлеуметтенуін реттеу тетіктерін айқындау және 

оларды қала жағдайында бейімдеудің нысандары мен әдістерін әзірлеу мыналар

• 

: 

ауыл  жастарының  ішкі  еңбек  көші -қоны  бөлігінде  мемлекеттік  көші-қон  саясатын 

жетілдіру, әлеуметтік  кепілдіктер  мен  жеңілдіктер  бере  отырып,  тоқыраған  ауыл 

шаруашылығы  аудандарына  жо

ғары  оқу  орындарының  түлектерін  ішінара 

мемлекеттік бөлуді қалпына келтіру

• 

; 

• 

ауылды жерлерде бизнес-инкубаторлар ашу; 

• 

кәсіптік  білім  беру  ұйымдарының  түлектері  үшін  жастар  практикасын  таратуды 

арттыру; 

• 

жұмысшы кадрларға қажеттілікті болжау; 

логистика  орталықтарын,  ауылда  туристік  инфрақұрылым  объектілерін  дамыту 

жөніндегі  схемалар  мен  модельдік  жобаларды  әзірлеу,  ауылды  жерлерде  қызмет 

көрсету нарығын дамыту үшін жағдай жасау

• 

; 

өңір  аралық  деңгейде  еңбек  ресурстарын  ұтымды  орналастыру  жөніндегі  іс-

шараларды әзірлеу

• 

; 

жастарды  тоқыраған  ауылдар  мен  аудандардан  көшіру  жөніндегі  схемалар  мен 

модельдік жобаларды әзірлеу мақсатында ауылды елдімекендердің  әлеуетін жіктеу 

мен арақатынаста кредит серіктестіктерінің  аумақтық және сапалы дамуына талдау 

мен мониторинг жүргізу

Алайда,  одан  арғы  уақытта   «

». 

жастарының  ішкі  еңбек  көші-қоны  бөлігінде  мемлекеттік 

көші-қон  саясатын  жетілдіру»  орын  алмаған .  Жоғарыда  аталғандардың  ішінде  небәрі 

«

                                                

25

ҚР Үкіметінің 20.06.2007 ж. № 516 Қаулысымен мақұлданған 

тоқыраған  ауыл  шаруашылығы  аудандарына  жоғарғы  оқу  орындарының  түлектерін