Бүкіл әлемнің фирмалары мен компаниялары қызметке қажет ақпаратты сақтау және өңдеу үшін компьютерлерді қолданады

экономикалық бөлім

Есептеу техникасының (ЕТ) бағдарламалық жабдығын (БЖ) өңдеу үшін кететін уақыт келесі түрде болады:

БЖ ЕТ төлемі анықталады ол жуықталып алғанда 5 – ке тең. БЖ ЕТ (V₀) өңделуінің жалпы көлемі төменде көрсетілген формуламен есептеледі:

V₀ =  V_i N (5.1)

Мұндағы V_i – БЖ ЕТ функциясының көлемі;

N – БЖ ЕТ функциясының жалпы саны.

БЖ өңделуінің қиындығы топта анықталады. Өңделген бағдарлама өте күшті интелектуалды жоғары дәрежедегі тілдік интерфейстен тұрады. Ол нақты уақытта жұмыс жасағанда 1 топ қиындығына енеді.БЖ ЕТ (K_i) қиындық дәрежесінің көтеру коэфициенті ескеріліп , мәні анықталады.Оның мәні 0,12 тең, сондықтан БЖ ЕТ – да бір уақытта бірнеше сипаттаушы болады.БЖ ЕТ (K_сл)қосымша коэфициенті төменде көрсетілген формуламен анықталады:

K_сл = 1 +  K_i (5.2)

K_сл = 1 + 2 * 0,12 = 1,24.

БЖ ЕТ (T_р)өңделуіне еңбек шығыны анықталады.Бірінші топ қиындығы үшін және бес мың командадан тұратын көлемі күніне 1015 адамға тең. БЖ ЕТ өңделуінің (T₀) жалпы еңбек көлемі төмендегі формуламен анықталады:

Т₀ = K_сл*T_p (5.3)

(L_i)өңделу тобы i жұмыс көлемінің салмағы төмендегідей анықталады:

ЭП = 0,08

РП = 0,58

(K_н) түзету коэфициентінің мәні анықталады – ол 0,7 – тең.

(K_т) коэффициентінің мәні анықталады – ол 0,7- тең.

БЖ ЕТ өңделуінің жұмыс көлеміндегі (Т) әрбір операциясы төмендегі формулалармен есептеледі:

T₁ = L₁ K_н Т₀ = 0,1*0,7*1258,6 = 88,102 бір күнге осынша адам

T₂ = L₂ K_н Т₀ = 0,08*0,7*1258,6 = 70,48. бір күнге осынша адам

T₃ = L₃ K_н Т₀ = 0,09*0,7*1258,6 = 79,29 бір күнге осынша адам

T₄ = L₄ K_н K_т Т₀ = 0,58*0,7*0,7*1258,6 = 357,69. бір күнге осынша адам

T₅ = L₅ K_н Т₀ = 0,1*0,15*1258,6 = 18,88 бір күнге осынша адам

5. 2 ҚП – ның экономикалық есебі

Оны өңдеу кезінде ереже бойынша жан – жақты ұйымдардың қызметін қолданамыз. Сондықтан оның өңделуін жоспарлау кезінде БЖ ЕТ өңдейтін келесі жұмыстардың тізбектелуі анықталуы керек:

1) БЖ ЕТ қорын енгізу мен өңдеу (БЖ ЕТ бейнесінің негізі ; бағдарламалау қорына кіріспе , құжаттар , әдістемелік материалдар) .

2) БЖ ЕТ – ны өңделуінің қойылымы (ЕТ ОПС бағасы және тексерілуі ;БЖ ЕТ топтамасы ; БЖ ЕТ дайындығы ; БЖ ЕТ эталонының құрылуы; БЖ ЕТ қор эталонына қосылуы).

3) БЖ ЕТ дайындығы (БЖ ЕТ бағдарламалау бөлімдеріне қадағалау жүргізу және бағдарламалауды дайындау; техникалық құжаттарды дайындау).

4) Қолданушыдағы БЖ ЕТ – ның мүмкіндіктері.

5)БЖ ЕТ техникалық жабдықтаудың ғылыми негіздемесі (БЖ ЕТ – ны таңдау , БЖ ЕТ- ны қолдану мүмкідіктерін анықтау, қажетті функцияларды өңдеу БЖ ЕТ өңделуіндегі технологиялық процесстердің құрылымын ұйымдастыру). ОПС ВТ (Н_вр.ос.) негізі және оған кететін уақыт анықталады.Құжат көлемі шамамен 3- 4 мың жолдан тұрады, сондықтан ол 38 – ге тең.

(К_сл) қиындығының дәрежесін көтеру коэфициенті анықталады; Ол бір кеңейтуі үшін - 0,18 - ге тең; Ал екіншісі үшін - 0,20 ға тең.

БЖ ЕТ қиындығын есептейтін коэфициенті төмендегі формуламен анықталады.:

K_сл = 1 +  K_слi (5.4)

K_сл = 1 + 0,18 + 0,20 = 1,28.

БЖ (Т_ос) төмендегі формуламен анықталады:

Т_ос = K_сл K_ан Н_вр.ос. (5.5)

Т_ос = 1,28*1*38 = 48,64 .
ОПС ЕТ бағдарламасы жылына беретін өнімді Н_вр.вф. төмендегі формуламен анықталады:

Н_вр.вф. = 0,51 Н_вр.ос (5.6)

Н_вр.вф. = 19,38.

ОПС ЕТ қорының есептелу формуласы жұмыс көлеміне қатысты анықталады:

Т_вф = 0,8 K_сл Н_вр.вф. (5.7)

Мұндағы 0,8 - коэффициент, ол БЖ ЕТ қорының жұмыс көлемін төмендетеді Т_вф = 19,84 осынша адамға тең.

Н_вр.ид. техникалық құжатты дайындау үшін уақыт нормасын анықтаймыз. Ол 3,1- тең. Техникалық құжатты дайындаудағы жұмыс көлемі Т_ид = Н_вр.ид..

Н_вр.фэ. БЖ ЕТ эталонының құрылымына кететін уақытты төмендегі формуламен анықтаймыз.

Н_вр.фэ. = 0,5 Н_вр.ос. (5.10)

Н_вр.пс. = 19

Т_фэ ОПС ЕТ құрылымының көлемдік формуласы төмендегі формуламен анықталады:

Т_фэ = K_сл Н_вр.фэ (5.11)

Т_фэ = 1,28*19 = 24,32 күніне осынша адам

Н_вр.пс. Бағдарламасын дайындауға кететін уақыт нормасы төмендегі формуламен анықталады:

Н_вр.пс. = K_сл K_ан Н_вр.ос. (5.12)

Н_вр.пс. = 1,28*1*38 = 48,64

Т_ос = Н_вр.ос. (5.13)

БЖ ЕТ өңделуіндегі қосымша модулдер төмендегі формулада көрсетілген:

Т_рд = Н_вр.рд. (5.14)

Мұндағы Н_вр.рд. – қосымша модулдерді дайындауға кеткен уақыт нормасы; Н_вр.рд. = 45.

К_те; Тестілеудің толықтығын ескеру коэфициентін анықтаймыз; ол 1, 0 – ге тең.

Қолданушыға арналған шарттар үшін жаңа тестілерді өңдеуге кететін уақыт нормасы төменде көрсетілген:

Н_вр.тс.= К_сл Н_вр.ан. (5.15)

Н_вр.тс.= 1,28*22,04 = 28,21.

Жаңа тестілерді өңдеуге кететін еңбек көлемі төмендегі формуламен есептеледі:

Т_тс = К_хв К_те Н_вр.тс. (5.16)

Т_тс = 19,55 чел.-дней.

БЖ ЕТ – ге қойылған еңбек көлемі Т_пг периодының формуласымен төмендегідей есептеледі:

Т_пг = 0,2(Т_ан +Т_кр)+ Т_п +Т_иэ (5.17)

Т_пг = 22,137 чел.-дней.

БЖ ЕТ – да еңбек көлемін есептеудегі Т_па Н_вр.па. – ға теңестіріледі , ол төмендегі формуламен анықталады:

Н_вр.па. = 0,3 К_хв Н_вр.пф. (5.18)

Н_вр.па. = 3,12.
Жұмысты жүргізу қамтамассыз ету бағдарламасынсыз жүзеге аспайды , бірақ берілген бағдарлама көмегімен оның жүзеге асуын көп жеңілдетуге болады. Сонымен қатар ол тұтынушыларды қызықтыруы мүмкін.

Осы қамтамассыз ету бағдарламасынсыз жүргізілген жұмыстар шығынын төмендегідей көрсеткіштермен бағалауға болады:

— Жұмыстың жүргізілу уақыты;

— Осы уақыт ішінде кеткен шығындар;

Оқытушының орташа жалақысы 7000 теңге ал лобаранттікі- 4000 теңге. Осыған сәйкес сағаттық төлем ақы оқытушы үшін 43 теңге , лобарант үшін 23, 5 тенге.Жұмыс уақыты – 4 сағат , осыған сәйкес айлық жалақысы 66 , 5 теңге.

Бағдарламаны қолдану арқылы жұмысты жүргізу уақыты екі жарым уақытқа қысқарады. Себебі, ЭЕМ формуланы адамға қарағанда бірнеше есе аз уақытта есептейді , осыған сәйкес жалақы төлемі 26,2 теңгені құрайды.

Осы жобаның тиімділігін келесі формуламен есептеуге болады:

Э = (С₁ - С₂)*N - 0,3*C_р (5.19)

Мұндағы С₁, С₂ –екі нұсқау бойынша жүргізілген жұмыстың өзіндік құны; N – жұмыс саны; C_р - ҚБ – ны өңдеу шығыны

Кесте5.1 Енгізу кестесі

ЕҢБЕКТІ ҚОРҒАУ МЕН ТЕХНИКА ҚАУІПСІЗДІГІ ШАРАЛАРЫ

1. 
   Компьютердің адам денсаулығына тигізетін зияны
   

Қолданушылардың, операторлардың, сондай-ақ оқушылардың ой-өрісінің, көз-қарасының, эмоциялық және санақтық жүктелуі есептеуіш техниканың оның ішінде жекелеп алғанда компьтердің тәжиребеде едәуір кең қолданылуына байланысты. Бұл маңызды жағдай гигиенистардың алдына бірқатар жаңа мәселелерді алдына қойды. ол: денсаулықты қорғау, барлық қолданушылардың жұмыс қабілетін арттыру. ЭЕМ мен жұмыс істеу ағзаға бірқатар тсебеп болатын шарттар мен қоса, денсаулыққа және қолданушы оператордың немесе оқушының ағзасының қызметтік жағдайына қолайсыз әсер етеді. Біріншіден мұндай себеп шарттарға мыналар жатады:

1. 
   Үлкен көру мүшесінің ауыртпалығы, ұдайы назар шоғыры және бір объекттен бір лбъектке аз уақыт ішінде жылдам ауысуы, назар күйінің төмендеуіне, жұмыс қабілетінің төмендеуіне, бас ауыруына, денмаулықтың түгелдей нашарлауына, сондай-ақ көз мүшесінің шаршауына әкеліп соғады. Көз қызметіне қолайсыз әсер ететін бірқатар себептер ескертіледі:
   

• 
  Экран бетіндегі белгілер басылып шығарылған мәтіндей айқын емес.
  
• 
  Экран бетіндегі белгілер әрқашанда әр түрлі. Көзге үйреншікті емес қалыпта болады.
  
• 
  Біле тұра немесе ойланбастан өнертабыстыңдірілдеуін және жарқырап тұруын қабылдау.
  
• 
  Егер де экран бетінде әр түрлі шағылусылар болса, онда компьютер дұрыс орнатылмаған немесе оның бет жағы антибликтық қоршаудан айырылған. Оның алдын алу үшін экрандық антибликтық қоршаулары және пернелердің сондай-ақ әр түрлі сүзгіштері қолданылуы керек.
  

2. 
   Қоршаған ортаның өзгеше жағдайларының қалыптасуы – бұл шу
   

микроклиматтың күрт нашарлауы және жарық түсуінің қолайсыз

әсер етуі жатады. Бұл жағдайлар өсіп келе жатқан адам

ағзасына үнемі ықпал етіп отырады.

3. 
   Жүйке көңіл ауданына үлкен күш салынуы, амалсыз кейіпте отырып, істелген жұмыс шаршау мен жалыққандыққа арызбен қосатлады, ол ұнамсыз түйсіктер және көздегі ауыртпалықтар, бұлшықө еттегі және бел аймағындағы ауыртпалықтар. Осыдан адам сымбаты (мүсіні) нашарлайды, сондықтан да оператордың немесе әрбір қолданушының отырып-тұру қалпы былай болуы керек – дене тұлғасы түзелген, омыртқаның табиғи бүктенісі сақталған және еңкейтілген жамбас бұрышы, иық алды бір жазықтықта бірдей орналасуы керек.
   

4. 
   Дисплейдегі барлық жарық шашуды екі топқа бөлуге болады: иондық және иондық емес сәулелендірулер.
   

а.. Электростатикалық өріс;

ә. Магниттік өріс;

б. Электр өрісі;

в. Радиожиілігінің электростатикалық өрісі;

г. Ультро фиолетті және инфрақызылдысәлелер;

Барлық дисплейлердің құрылымына бірнеше киловольтті үлкен күш қуат берілетін, электронды шұғылалы құбыр кіреді. Осы қуаттың берілуінің нәтижесінде экран бетінде және электрондық шұғылалы құбырдың айналасында шамамен биік электросатиткалық өріс пайда болады. Электростатикалық өріс күш қуатының деңгейін мейілінше азайту үшін оны мен элктрондық шұғылалы құбырының арасындағы ара қашықтықтиы көбейту керек. Экраннан 70см ара қашықтықта электросатикалық өрістің күш қуаты 9-14 кв/м құрайды.

Электронды сәулелендіру құбырындағы дербес электронды есептеуіш машиналар (ЖЭЕМ) және видеодисплейлі терминалдар (ВДТ) электронды сәулелендірудің негізгі қайнар көзі болып табылады. Осының нәтижесінде ағзаға қауіпті,зиян әсерлерін тигізеді – бұл:

• 
  Жұмсақ рентгенді сәулелендіру;
  
• 
  Ультрофиолет сәулесі;
  
• 
  Толқын ұзындығы 400-ден 700 мм дейін жететін көзге көрінбейтін сәулелер;
  
• 
  Толқын ұзындығы 700-1500 мм, жақын арадағы инфрақызыл сәулелері;
  
• 
  Диапозоны 3-30 тц болатын радиожиілігінің электромагинттік тербелісі;
  
• 
  Электростатикалық өріс;
  

1. 
   Электр өрісі тері асты құрылысына, бұлшық етке тарай отырып, терең бойламайды.
   
2. 
   Магнит өрісі ағзаның кез-келген мүшесіне бойлай алады.
   
3. 
   Ағзаның ішкі мүшелеріне және тканьдеріне бойлайтын электромагниттық өрістер патологиялық процесстердің дамуына, сауыт спазмасына, қан формуласының тербелісіне, жүйкенің шатынауына – бас ауруына, былжырлыққа, ұйқышылдыққа, ашуланшылыққа, жүрек ауруларына, сауыт компонеттері – гипертензияға, синустық тахмкардияға әкеліп соғады. Сәулелендіру температурасына байланысты жылу әсерлері дене температурасының көтерілуімен сипатталады.
   
4. 
   Рентген сәулелері – сәулелер катарактасына, ауырлы ісіктерге, ЦНС-тегі өзгерістегі әкеліп соғады, бұл науқастар нейротрофикалық бұзылымға әкеледі. Ағзада радиоактивті заттар таралады. Осы сияқты йод - қалқанша безінде жиналады, стронций – сүйекте, ал бірқатар радиоактивті изотоптар адам ағзасында біртегістей таралы алады.
   
5. 
   Ультрофиолетті және инфрақызыл сәулелері дисплейде жұмыс істеп отырған адамның көз талдауының қызметтік жағдайының төмендеуіне әкеліп соғады. Көз аппараты жағынан әр түрлі ароыздар пайда болуы мүмкін. Сондай-ақ көру қызметінің табанды өзгерісі дамиды.
   
6. 
   Сонымен қатар компьтерлер орналасқан кабинеттерде ылғалды ауа температурасының өзгеруін, шу деңгейі, жарықтықты, ауаның химиялық құрылымын сипаттайтынарнайы ортаны анықтайтын спецификалық жағдайлар қалыптасып жатыр.
   
7. 
   Диплейде жұмыс істегендегі үнемі статистикалық жүктеме, қозғалыссыз бір қалыпта болуына, шаршағандыққа және қол бұлшық етінің, мойын, иық, және арқа ауыруына әкеліп соғуы мүмкін. Осының бәрі адам денсаулығының жағдайын нашарлатады.