39
Қаржы левереджі =кадімгі акционерлердің табыстық пайыз есебі:Операциялық
пайданың пайыздық өзгерісі.
Өзінің заемдық қаражаттарын қолданатын кәсіпорын таза қаржы рентабельділігі мен
дивиденттік мүмкіндіктерін өзгертеді. Неғұрлым қаржылық тұтқа жоғары болса,соғұрлым
инвесторларды
өз
компанияларына жұмсаған
капиталдың
сомасы
жоғары
болады.Қаржылық тұтқаны өлшеу үшін құрылымдық коэффициенттерде балланстық есепте
қолданылады.
Өз қаражаттарымен басқаратын кәсіпорын неғұрлым аз қаржылық тәуекелге
баратын болса,сонша мөлшерде акциядан таза пайда алады. Қарапайым сөзбен
айтқанда,кредит акцияға табыс пайызын молайтады,бірақ үлкен қаржылық тәуекел
тудырады.Кәсіпорынның қаржылық тәуекелі іскерлік тәуекелге қосылады.Қаржылық және
операциялық тұтқалары бірге жиынтық тәуекел деңгейін сипаттайды.
Капиталданатын пайданың шамасын таңдау
Осы
кезеңде
ағымдағы
өндірістік
қызметі
таңдалады,
оның
нәтижелері
капиталданатын
болады.
Бағалаушы бірнеше мүмкін нұсқаларының арасында таңдай алады:
Есепті жылдың соңғы пайдасы;
Болжамдық жылдың бірінші пайдасы;
Орташа шама пайдасы соңғы бірнеше есепті жылда (3-5 жыл).
Капиталдандырылған шамасы ретінде әрекет ете алады не таза пайда салықтарды
төлегеннен
кейін,
не
салық
төлеуге
дейін,
немесе
қолма-қол ақша ағынының шамасы. Көп жағдайда іс жүзінде капиталдандырылған шамасы
ретінде соңғы есепті жылдың пайдасы таңдалады.
Капиталдың орташа өлшенген құнының моделі
Капиталдың орташа алынған құны мынадай формула бойынша есептеледі
WACC = k
d
(1 – t
c
)w
d
+ k
p
w
p
+ k
s
w
s
,
Мұндағы, k
d
–қарыз капиталын тарту құны;
t
c
–кәсіпорынның салыққа салғандағы пайдалық ставкасы;
k
p
–акционерлік капиталды тарту құны, (акция артықшылықтары)
k
s
–акционерлік капиталды тарту құны (жай акциялар )
w
d
–кәсіпорынның капитал құрылымындағы қарыз капиталының үлесі;
w
p
–кәсіпорынның капитал құрылымындағы акциялардың артықшылық үлесі;
w
s
–кәсіпорындардың капитал құрылымындағы жай акциялар үлесі.
5.2Капиталдандыру ставкасын есептеу
Компания үшін капиталдандыру мөлшерлемесі, әдетте пайданы немесе қолма-қол ақша
ағыны күтілетін орташа жылдық өсу қарқыны шегеру арқылы дисконт мөлшерлемесі
алынады.
Сол кәсіпорын капиталдандыру ставкасы бойынша дисконт мөлшерлемесіне қарағанда,
әдетте, төмен.
Математикалық түрғыдан капиталдандыру ставкасы ақша ағынының шамасы, ол бір
уақыт кезеңі құнының көрсеткіші - бұл бөлгіш пайда немесе түрлендіру үшін қолданылады.
Капиталдандыру мөлшерлемесін анықтау үшін, сіз бірінші болып ең көп таралған, олардың
Дисконт мөлшерлемесі әдістерін түрлі анықтамалардың, бірін пайдалана отырып, тиісті
дисконт ставкасын есептеу керек:
күрделі активтерді бағалау үлгісі;
шоғырландырмалы құрылым әдісі;
орташа өлшемді капитал құнының үлгісі.
Жалпы түрде белгілі болған жағдайда дисконт ставкасы не капиталдандыру ставкасы
мынадай формула бойынша айқындалады:
40
R = d - g,
мұндағы R - капиталдандыру ставкасы;
d - дисконт ставкасы;
g – ақша ағындарының немесе ұзақ мерзімді пайда қарқынының өсуі;
Капиталдандыру әдісі соңғы кезеңдері қарапайым операциялар болып табылады.
Проблемалық активтер бойынша түзетулер жүргізу үшін активтердің белгілі түріне (т.б.
жылжымайтын мүлік, машиналар мен жабдықтар,) үшін рәсімдерге сәйкес олардың
нарықтық құнын бағалау талап етеді.
Пайданы капиталдандырудың әдісі бизнес кәсіпорынның ағымдағы табысын бағалау
тәсіл нұсқаларының бірі болып табылады. Табыс тәсілін басқа нұсқалары сияқты, бұл
компанияның меншік мүлікінің құны табыстың дисконтталған құнына тең, оған сәйкес
оның негізгі алғышарты негізделген.
Бұл әдістің мәні келесі формуламен анықталады:
Таза пайда
Бағалаған құны =
капиталдандыру мөлшерлемесі.
Капиталдандыру әдісі пайдасы ол көптеген мөлшердің ең қолайлы жағдайларда
компания бірдей мөлшерде табыс алады (немесе оның өсу қарқыны тұрақты болады).
Бизнесті бағалау мен жылжымайтын мүлік бағалау әдісінің айырмашылығы, сирек
бағаланатын компаниялардың жылдар бойы келіп түскен пайданың ақша ағындарының
құбылмалылығында пайдаланылады.
Әдістің негізгі кезеңдері:
1. Қаржы сараптамасының есебінталдау (қажет болған жағдайда);
2. Капиталданатын пайда таңдау;
3. Капиталдандыру ставкаларын есептеу;
4. Құнының алдын ала магнитудасы анықтау;
5. Жұмыс істемейтін активтерде (егер бар болса) болған өзгерістер мен толықтырулар
енгізуін іске асыру;
6. Бағаланатын және бақыланбайтын сипаттағы өзгерістер мен толықтыруларды енгізу
немесе іске асыру (қажет болған жағдайда).
Соңғы 3-5 жыл ішінде табыс қолданыстағы кәсіпорын лазым баланстарын және
есептілікті бағалау тиіс. Баяндамада сондай-ақ, осы құжаттар тексерілді ма көрсетілуі керек.
Кәсіпорын қолданыстағы табыс есептілігін бағалау үшін оның соңғы 3-5 жыл ішіндегі
баланстары қажет.Есептік кезде оның белгіленген құжаттары аудиторлық тексеруден өтуі
тиіс. Қаржылық есептілік талдау кезінде бағалаушы міндетті түрде тұрақтандыруды өткізу
тиіс, бабтарға сәйкес әртүрлі түзетулер төтенше жасау және кәсіпорын қызметінің болашақта
екіталай қайталануы болады.
Сонымен қатар, бағалаушы бухгалтерлік есептік трасформациялау жүргізуі мүмкін,
яғни оның жалпы қабылданған (батыс) бухгалтерлік есеп стандарттарына байланысты. Бұл
операция кезінде бағалау көп болғаны дұрыс, бірақ міндетті болып табылмайды.Қалыпқа
келтіру және трансформациялаудан кейін кәсіпорын балансында мына төмендегілер орын
алады:
Активтер:
1. Ағымдағы активтер (айналым капиталы):
- ақшалай қаражат;
