Биологиялық өндіріс факторларының сипаттамасы

Жұмысшылардың денсаулығын сақтау қажеттілігі: жұмыс орнындағы денсаулық сақтау қызметтерінің рөлі

жүктеу 234,64 Kb.

бет	23/46
Дата	12.12.2022
өлшемі	234,64 Kb.
	#40588

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 46

canitaria (1)

34. Жұмысшылардың денсаулығын сақтау қажеттілігі: жұмыс орнындағы денсаулық сақтау қызметтерінің рөлі
Жұмыс істейтін адамдар әлем халқының жартысын құрайды және экономикалық және әлеуметтік дамуға үлкен үлес қосады. Олардың денсаулығы жұмыс орнында болатын қауіптермен ғана емес, сонымен қатар әлеуметтік және жеке факторлармен, сондай-ақ медициналық қызметтердің қолжетімділігімен анықталады. Соңғы онжылдықтарда созылмалы жұқпалы емес аурулар қаупін бағалау, медициналық скринингтер, қауіпсіздік техникасы бойынша білім беру, қорғаныс құралдарын жақсарту, механикалық қауіпсіздікті жақсарту және жұмыс орнындағы басқа да физикалық өзгерістерді қолдану арқылы соңғы онжылдықтарда еңбекті қорғау саласындағы елеулі жақсартулар зерттелді және қол жеткізілді. Компаниялардың өнімділігі, бәсекеге қабілеттілігі, нарықтың тұрақтылығы және экономикалық тұрақтылығы жұмысшылардың денсаулығына, қауіпсіздігіне және әл-ауқатына тікелей байланысты, ал жұмыс берушілер өз қызметкерлерінің денсаулығын сақтау үшін жұмыс орнында денсаулықты нығайту бағдарламаларын кеңінен енгізуге кірісті. және осылайша, олардың денсаулығының нашарлауына байланысты жалпы шығындарды азайту.
Салауатты жұмыс орны (ДДСҰ «Салауатты жұмыс орындары: жағдайды зерттеу» анықтамасы бойынша) – бұл барлық жұмысшылардың денсаулығын, қауіпсіздігін және әл-ауқатын қорғауды және нығайтуды жақсарту үшін жұмысшылар мен менеджерлер үздіксіз бірлесіп жұмыс істейтін орын.
ДДҰ жұмыс берушілердің де, қызметкерлердің де, мемлекеттің де CMRM саласындағы негізгі күш-жігерін мыналарға бағыттау керек деп анықтайды:
— физикалық еңбек ортасындағы денсаулық пен қауіпсіздік;
— еңбекті ұйымдастыру мен жұмыс орнындағы мәдениетті қоса алғанда, психоәлеуметтік жұмыс ортасындағы денсаулық, қауіпсіздік және әл-ауқат;
— жұмыс орнындағы қызметкердің жеке денсаулық әлеуеті;
— жұмысшылардың және олардың отбасыларының денсаулығын жақсарту бойынша бірлескен жұмысқа қатысу жолдары.
Бұл кешенді тәсіл жұмысшылардың физикалық ғана емес, сонымен қатар психо-эмоционалдық денсаулығын сақтау мен жақсартудың маңыздылығын көрсетеді, сондай-ақ кәсіптік медицинадағы парадигманың ауысуы – екпін физикалық жұмыс ортасынан психоәлеуметтік ортаға ауысқан кезде, сонымен қатар жұмысшылардың өз денсаулығын сақтау және жақсарту. Қазір жұмысшылардың денсаулығын сақтау өндірістегі жарақаттардың алдын алу ғана емес, жалпы денсаулықты жақсарту және нығайту дегенді білдіреді
35. Нұсқаулық түрлері. Өткізу тәртібі мен мерзімі.
Ұйымдағы еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі нұсқаулық – жұмыс берушінің өндірістік орындарда, кәсіпорын аумағында, құрылыс алаңдарында, көлік құралдарында және ұйымның осы жұмыстар жүргізілетін немесе қызмет міндеттері орындалатын өзге де орындарында жұмыстар атқару кезінде еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау саласында заңдардың қолданылуын нақтылайтын актісі. Нұсқаулықтар, жабдықты жасаушы-зауыттың пайдалану және жөндеу құжаттамаларында, сондай-ақ кәсіпорынның технологиялық құжаттамаларында жазылған қауіпсіздік талаптары мен өндіріс жағдайларын ескере отырып, Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілерінің және еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау жөніндегі салалық нормативтердің негізінде әзірленеді. Нұсқаулықтарды әзірлеу үшін қажетті дайындық жұмыстары:
1) технологиялық процесті зерттеуді, ол дұрыс жүрген кезде және оңтайлы режимнен ауытқу кезінде туындауы мүмкін қауіпті және зиянды өндірістік факторларды анықтауды, сондай-ақ көрсетілген факторлардан қорғану шаралары мен жабдықтарды айқындауды;
2) қолданылатын жабдықтардың, тетіктер мен құралдардың қауіпсіздік талаптарына сәйкестігін айқындау;
3) нұсқаулықты әзірлеу кезінде пайдаланылуы мүмкін еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау мәселелері жөніндегі материалдарды іріктеуді;
4) тиісті жұмыстарды атқару кезінде пайдаланылуы мүмкін қорғану заттарының сындарлы ерекшеліктері мен тиімділігін зерттеуді;
5) тиісті мемлекеттік органның сала кәсіпорындарындағы авариялар мен жазатайым оқиғалар нәтижелері жөніндегі ақпараттық хаттарын, өкімдері мен бұйрықтарын зерттеуді;
6) ұйымдағы кәсіптің (жұмыс түрінің) осы түріне тән өндірістік жарақаттанудың, авариялық ахуалдар мен кәсіптік аурулардың себептеріне талдау жүргізуді;
7) жұмыстың қауіпсіз әдістері мен жолдарын, олардың дәйектілігін, сондай-ақ нұсқаулыққа енгізілуге тиіс техникалық және ұйымдық іс-шараларды айқындауды;
8) бекітілген нормалардың негізінде еңбек және демалыс режимдерін белгілеуді қамтиды.
36. Еңбек гигиенасы саласындағы нормативтік-әдістемелік материалдар.
Еңбек гигиенасы немесе кәсіби гигиена — еңбектің және айналадағы өндірістік ортаның адам организміне тигізетін әсерін зерттейтін сондай ак еңбек етуге қолайлы жағдай туғызу, кәсіби ауруларға жол бермеу шараларын қарастыратын гигиена саласы. Еңбек гигиенасының Қазақстанда ғылым ретінде қалыптасқан кезеңі Қазақ медицина институтының 1942жылы санитарлық-гигиеналық ф-тінің ашылуымен байланысты . Бұл саладағы жүйелі ғылыми зерттеулер Қазақстанның Еңбек гигиенасы және кәсіби ауруларсекторында 1946 жылы басталды.1950 жылдары Еңбек гигиенасы мәселесімен Қазақ эпидемиология, микробиология және жұқпалы аурулар ғылыми институты қазіргі Гигиена және эпидемиология ғыл.-зерт. орт.) айналысты. Жұмыс кезінде қызметкер қызметкерде зиянды және қауiптi өндiрiстiк факторлардан қорғауға арнаулы киімде болуы керек.сондай-ақ Қызмет ететін жұмысшы іс-шаралардан бұрын қауіпсіздік ережемен танысуы керек және соған қол қоюкерек. Жұмысшыға жәнеде зиянды қауіпті фактордан арнайы құралдары болу тиыс. Осылайша қауіпсіз нормативтік фактор ережелерді сақтағанда жұмысты жағалтыруға болады деп есепиеймін.
37. Қамтамасыз ету жағдайлары.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті саласындағы мемлекеттік саясаттың негізгіқағидалары Қазақстан Республикасының «Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаутуралы» Заңның 6-бабында көрініс тапқан. Ескерте кететін бір жайт, аталған еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғаусаласындағы мемлекеттік саясаттың негізгі қағидалары сәйкес мемлекеттікоргандардың заңшығарушылық қызметінде өзінің тиісті бейнесін таппады.Еңбекті қорғау туралы нормативтік құқықтық актілерді жетілдіру жөніндегімәселені шешкенде кешенді амалдар қолдану қажет. Яғни, мемлекеттікбағдарламалар базасында еңбекті қорғау мәселелерін кешенді түрде шешу секілді еңбекті қорғау саласындағы мемлекеттік саясаттың қағидасы жүзеге асатындай қызмет етуі керек.
38. Еңбекті қорғау бойынша оқыту. Міндетті оқытуға жататын адамдардың санаттары.
Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша оқыту (сабақтар, дәрістер, семинарлар) жұмыс берушіде еңбек қауіпсіздігі мен еңбекті қорғау бойынша оқудан өткені туралы сертификаты бар тиісті салалардағы жоғары білікті мамандарды, кемінде үш жыл еңбек өтілі бар инженерлік-техникалық жұмыскерлерді және еңбекті қорғау жөніндегі техникалық инспекторларды, ұйымның өзінің еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау қызметтерін тарта отырып жүргізіледі. Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша оқу бағдарламалары осы ұйымның ерекшелігін ескере отырып, теориялық және өндірістік оқытуды көздейді және оны жұмыс берушінің актісімен бекітіледі.Еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша, еңбектің қауіпсіз әдістері мен тәсілдеріне өндірістік оқыту ұйымның еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғауға жауапты жұмыскерлерінің басшылығымен оқу сыныптарында, шеберханаларда, учаскелерде, цехтарда өткізіледі. Жұмыскерлерді еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша мәселелері бойынша оқыту еңбек қауіпсіздігі және еңбекті қорғау бойынша білімдерін тексерумен (емтиханмен) аяқталады.
39. Фармацевтикалық өндіріспен байланысты атмосфераның ластану көздері.
Химия өнеркәсібі (пластмасса, майлайтын материалдар, тұрмыстық химия заттары және т.б.). Бұл өнеркәсіп саласынан бөлінетін зиянды заттар адам организмі үшін қауіптілердің бірі. Химиялық өнеркәсіптерден қоршаған ортаға көміртегі оксиді, азот оксиді, күкіртті ангидрид, аммиак, күкіртті сутек, хлорлы, фторлы қосылыстар және т.б. бөлінеді.Ірі күкірт қышқылды цехтар Жезқазған мен Балқаш мыс балқыту комбинаттарында, Өскеменнің қорғасын-мырыш комбинатында, Ақтөбе және Жамбыл суперфосфат заводтарында салынған. Табиғи ортаға енгеннен кейін фармацевтикалық заттар биотикалық және абиотикалық факторлардың әсерінен белгілі бір өзгерістерге ұшырауы мүмкін. Әдетте, ДЗ бастапқы белсенділігін жоғалтып, деградацияға ұшырайды. Алайда, бірқатар қосылыстар табиғи ыдырауға төзімді болып қана қоймай, тірі организмдер мен адамдарға ықтимал қауіп төндіретін физика-химиялық трансформанттар түзу үшін белсенділігін өзгерте алады. Оларға, атап айтқанда, құрамында микробқа қарсы әсері бар азот бар гетероциклді қосылыстар, кейбір анальгетиктер, сондай-ақ ұйқының бұзылуы, эпилепсия және басқа ауруларға қолданылатын препараттар жатады. Экожүйелердегі фармацевтикалық заттардың жинақталуы және олардың тірі организмдерге ұзақ уақыт әсер етуі қатерлі ісік ауруларының дамуына және сүтқоректілердегі бүйректің бұзылуына, балықтардың репродуктивті белсенділігін төмендетуге және т. б.
40.Таралу ауқымына байланысты атмосфераның ластану түрлері.
Атмосфераның ластануы табиғи (жанартаулар атқылауы, орман өрттері, шаңды құйындар, үгілу) және антропогенді (өнеркәсіптер, жылу энергетикасы, ауыл шаруашылығы) жағдайда жүруі мүмкін. Атмосфераның табиғи жолмен ластануы жанартаудың атқылауына (Жер шарында бірнеше мың жанартау бар, олардың 500-ден астамы белсенді), тау жыныстарының үгітілуіне, шаңды дауылдардын тұруына, орман өрттеріне (найзағай түскенде) теңіз тұздарының желмен аспанға көтерілуі мен ауадағы сулы ерігінді тамшыларының құрғауына, өлген организмдердің іріп-шіруі процестеріне байланысты. Атмосфераны табиғи жолмен ластайтындарға аэропланктондар, яғни, әртүрлі ауру қоздыратын бактериялар, саңырауқұлақ споралары, кейбір өсімдіктердің тозаңдары, сонымен қатар космос шаң-тозаңдары жатады. Космос шаңы атмосферада жанған метеориттер қалдықтарынан пайда болады. Тек өндірістік кәсіпорындардың ғана қоршаған ортаға әсер етіп ластауын мынадай негізгі түрлерге белуге болады: шикізат, материалдар, құрал-жабдықтар, отын, электр энергиясы, су, қалдықтар. Атмосфераға таралатындар: газ, бу, ауа тозаңы, энертетикалық : шу, инфрадыбыс, ультрадыбыс, діріл, электромагнитті өріс, жарық , ультракүлгін және лазерлі сәулелендірулер және т.б.
41. Кәсіпорындардың жалпы және жаппай шығарындыларының мәні.
Ауаны ластайтын компоненттердің химиялық құрамы отын-энергетика ресурстарының және өндірісте қолданылатын шикізаттың түріне, оларды өңдейтін технологияға байланысты болады. Атмосфераға бөлінетін 52 Гт әлемдік антропогендік шығарындының 90%-ын көмір қышқыл газы мен су буы құрайды (бұлар әдетте ластағыштар қатарына кіргізілмейді). Техногенді шығарындылардың құрамында бірнеше мыңдаған қосылыстар кездеседі. Бірақ олардың ішінде ең көп мөлшерде, яғни, тонналап атмосфераға шығарылатындыларға қатты бөлшектер (шаң, түтін, күйе), көміртегі оксиді, күкірт диоксиді, азот оксидтері, фосфор қосылыстары, күкіртті сутек, аммиак, хлор, фторлы сутек жатады.
42. Атмосфералық ауаның ластануының кешенді көрсеткіштері және оларды есептеу әдістері.
Атмосфераның ластану дәрежесін бағалау критерийі ластаушы заттардың шекті рауалды концентрациясы (ШРК) болып табылады. Ауадағы ластаушы заттардың (ЛЗ) өлшенген немесе есептелінген концентрациялары ШЖК-мен салыстырылады, және осыған орай атмосфераның ластануы ШРК мөлшерінде өлшенеді. Атмосферадағы ЛЗ-дың концентрациясын олардың атмосфераға лақтырылатын қалдықтарымен шатыстырмау қажет. Концентрация – бұл көлем бірлігіндегі заттың массасы, ал қалдық – уақыт бірлігінде келіп түскен заттың массасы. Қалдық атмосфера ластануының критерийі бола алмайды, өйткені ауаның ластануы тек қалдық мөлшеріне ғана емес, сондай-ақ бірқатар факторларға да (метеопараметрлері, қалдық көзінің биіктігі және т.б.) тәуелді. Қоршаған ортаға әсерді бағалауды жүргізу барысында атмосфераның күйін бағалау зерттелінетін территорияның ауа бассейнінің ластануын интегралды бағалауына негізделінген, оны анықтау үшін тура, жанама және индикаторлы критерийлер қолданылады [5].Ауа бассейнінің ластануын бағалайтын тура критерийлеріне ШРК жатқызылады. Сондықтан атмосфераның ластануын бағалау үшін уақыт бойынша дифференциаланған бағалау көрсеткіштері; максималды реттік ШРК (қысқа мерзімді эффектілер үшін); және орта тәулікті ШРК, сондай-ақ орта жылдық ЖШК (ұзақ мерзімді әсер үшін) қолданылады.
43. Елді мекендердің атмосфералық ауасының ластану деңгейімен таралу ауқымын анықтау.
Елді мекендердің атмосфералық ауасы азот диоксиді, көміртегі оксиді, күкірт диоксиді, формальдегид, күкірттісутек, қалқыма заттар, фенол, аммиак сияқты ластауыш заттармен жоғары және өте жоғары ластануы келесі факторлармен шартталған. Автожолдардың қалалық көліктермен бос еместігі (кептелуі) –бензиннің және дизельдік отынның көпқұрамды болып шығуы елді мекендегі атмосфералық ауаның ластануының негізгі көздерінің бірі болып табылады.Өндіріс орындарынан эмиссияның шашылуы – өндіріс орындарынан шыққан заттардың жануы, ауа ластануының жоғары деңгейіне бейімделген өндірістік үдерістің нәтижесі.

44. Атмосфералық ауадағы зиянды заттардың шекти руксат етилен концентрациясы асу еселігін бағалау

Атмосфера ауасының сапалық
күйінің көршеткіштері оның ластану дәрежесі
болып саналады. Егер атмосфера ауасында
ластағыш заттардың шекті мөлшерлі
концентрациясы ШРЕК қалыпты құрамынан
асып кетіп сай келмесе, онда ауаны ластанған
деп саналады.Белгілі бір ортада сол жерге тән емес, жаңа
физикалық, химиялық және биологиялық
заттардың болуын немесе бұл заттардың
табиғи орташа көпжылдық деңгейден жоғары
болуын ластану деп атаймыз. Атмосфераның
ластануы табиғи (жанартаулар атқылауы,
орман өрттері, шаңды құйындар, үгілу) және
антропогенді (өнеркәсіптер, жылу
энергетикасы, ауыл шаруашылығы) жағдайда
жүруі мүмкін.
Кадмий, қорғасын, мырыш, сынап, мөлшері
үнемі бақылауға алынады. Ауыр
металлдармен ауаның ластану республика
бойынша жоғары болмағанмен жекелеген
қалалар бойынша жағдай жақсы емес.
Мысалы, қорғасын көрсеткіші Ленингорде –
17 ШМК, Балхашта – 8, Шымкентте – 6 есе
болып отыр. Бұл көрсеткіштер кейбір жылдар
17-81 ШМК- ға жеткен.

45. Атмосфералық ауаның ластануының кешенді көрсеткіші м.а. Пинигин бойынша номограмманы қолдану арқылы

Шекти руксат етилен концентрациясы асып кетудің көптігін ескереді
• Нақты концентрациялардың орташа кезеңі
• Қауіптілік сыныбы 3B
Бағалау қадамдары
1. Номограмманы қолдану арқылы «Стандарттау».
нақты ластану қауіптілік дәрежесі
стандартталған Ki коэффициенттерін алу үшін 3 сыныптағы әртүрлі кластағы заттар
3-ші қауіптілік класы үшін ШРК-дан асуы.
2. Есептеу арқылы жалпы ластануды бағалау
ластану қаупінің индексі P
бойынша жинақтау жүргізіледі
барлығы З.В.
3. Атмосфераның ластану қаупін бағалау
номограмма бойынша заттар кешені
(мәні
P сәйкес сызыққа салынған
3-ші қауіптілік класындағы заттар.
46.Степеньопасностизагрязнения.Классы опасности
- Ластану қауыптылығының дәрежесі. Қауіптілік кластары.

жүктеу 234,64 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 19 20 21 22 23 24 25 26 ... 46