Конспект Орындаған: Хамитов А. Қарағанды қ. 2021 ж. Тақырыбы: Көліктік тарифтер және оны пайдалану ережелері

Атькен Е.

Теміржол көлігінде жүк және коммерциялық жұмыстарды ұйымдастыру

конспект

Қарағанды қ. 2021 ж.

Қысқаша мазмұны:

1. 
   Көліктік тариф, түрлері;
   
2. 
   Жүктерді тасымалдау төлемін анықтау;
   
3. 
   Тасымалдау төлемақысын есептеуді автоматтандыру.
   

Теміржол көлігінде қолданылатын тариф түрлері:

• 
  Жалпы тариф – жүк көлігінің басым бөлігі тасымалданады. Тарифтың негізгіт түрінің бірі.
  
• 
  Дербес тариф – нақты жүктерге арналған жалпы тариф мөлшерінен жоғарлатылған немесе төмендетілген бағада, арнайы көлікпен немесе көліктермен тасымалданатын жүктерге қолданылады.
  
• 
  Жеңілдетілген тариф – қолданыс сипатына байлансты дербес тариф болып саналады. Мәселен, белгілі бір жүктерді арнайы белгілі бір мекемелерге тасымалдағанда, немесе мемлекеттік жалпы экономикалық саясаты аясында бекітілген тариф, жалпы тарифтен төмен бағада.
  
• 
  Жергілікті тариф – жергілікті мекемелермен тағайындалған тариф.
  
• 
  Халықаралық тариф – халықаралық келісімшарт пен келісімдер негізінде қолданылатын тарифтер.
  

Тарифтерды жасау үлгісіне сәйкес дифферинциалды, пропорционалды және аккордты деп бөлінеді.

Дифферинциалды тариф деп көлік жұмысының бірлігіне келетін тарифтік төлем тасымалдану арақашықтығына сәйкес өзгеретін тарифты айтады.

Пропорционалды тариф деп жүктерді тасымалдау құны тасымалдау қашықтығына сәйкес тікелей пропорционалды түрде артып не кеміп отыратын тарифты айтады.

Аккордты тариф деп белгілі бір жүктерді немесе шектелген арақашықтық үшін ғана қолданылатын келісілген тарифтік төлемді айтады. ,

Жүкті тасымалдау тарифына ықпал ететін негізгі белгілер: жүктің түрі, көлемі, ерекшеліктері, вагон түрі, вагонның кімге тиесіл екендігі, тасымал маршруты, ара қашықтығы, жылдамдығы, локация, дислокация.

Тасымалдау құнын анықтау (таксировка) - теміржолдармен орындалатын жүктерді тасымалдау өұны. Инфрақұрылым қызметтері мен басқа да тиесілі төлемдер арқылы (қосымша алымдар, вагондарды, контейнерлерді пайдалану төлемдері, жолсеріктердің қызметі, тараптардың келісімі бойынша төленетін жұмыстар мен қызметтер үшін айыппұлдар және т.б.) белгіленді.

Тасымалдау құнын анықтау кезінде жүкқағаз деректері негізінде жөнелту стансасынан қабылдау стансаға дейінгі арақашықтықты анықтайды, тасымалдауға ұсынылған жүк түрін анықтап, жөнелтілетін вагон түрін белгілейді және тарифті белгілеудегі тиісті ережелерін қолданады.

Жүкті тасымалдау тиімді әрі ұтымды болуы үшін жүктерді тасымалдау төлемі ең қысқа қашықтықпен есептеледі. Тасымалдаушыға байланысты жүктерді тасымалдау қашықтығы ұлғайған жағдайда да тасымалдау төлемақысы ең қысқа қашықтық кұнымен алынады.

Тасымалдау ақысы мен алымдары тарифтік басшылықта көрсетілген ережелерге сәйкес алынады.

Жүктің салмағын жуықтау шарты:

• 
  егер жүк 10 тоннадан аз болса, әрбір толық емес жүздік толық 100 кг деп есептеледі (матиматикалық жуықтау тәсілімен анықталады, мысалы, 2820 кг 2900 кг);
  
• 
  егер жүк 10 тоннадан көп болса, әрбір толық емес тонна салмақ толықтырылып есептеледі ((матиматикалық жуықтау тәсілімен анықталады, мысалы, 14250 кг 15 тонна).
  

Тарифтік басшылықта төлем алынатын келесі қосымша операциялар көрсетілген:

• 
  жүкті өлшеу;
  
• 
  вагонды беру және алу, пойыз локомотивінің айлалық жұмысы;
  
• 
  тиеп-түсіру жұмыстары;
  
• 
  жүктің жарияланған құндылығын анықтау;
  
• 
  жүкті басқа мекен-жайға жіберу;
  
• 
  жүкті алып жүру және күзету.
  

Теміржол көлігінде жүктерді тасымалдау үшін төлемақыны жылдам әрі дәл есептеу үшін автоматтандырылған есептеуді жүзеге асыратын «Rail-Тариф» бағдарламасы қолданылады. Бұл жүйе Қазақстан, ТМД елдері, Латвия, Литва, Эстония және Грузия аумағы бойынша тасымалдау ақысын есептейді.