Топырақтың жыртылатын қабаты және оны тереңдету тәсілдері

Топырақты өңдеу тереңдігі - оның өңделмеген бетінен ауыл шаруашылық машиналары мен құралдарының жұмыс органдарының топыраққа енген деңгейіне дейінгі арақашықтық. Жер терең өңделген сайын оның құнарлығы артады, соның нәтижесінде ауыл шаруашылық дақылдарының түсімі жоғарылайды.

Жерді терең жырту ауыл шаруашылық өсімдіктеріне төменгі қабатта жатқан қоректік элементтер мен ылғалды пайдалануға, сондай-ақ, күзгі жауын-шашынды және көктемдегі қар суын жақсы сіңіруге мүмкіндік туғызады. Әйтсе де, топырақты тереңге жырту көп материалдық қаржыны қажет етеді. Ал топырақты терең жыртатын болса, танаптарда арамшөптер, ауыл шаруашылық дақылдарының аурулары мен зиянкестері көбейіп, ылғал аз жиналып, мәдени өсімдіктер оның жетіспеушілігінен зардап шегеді. Сондықтан топырақты өңдеу тереңдігін алмастырып тұрған жақсы.

Топырақтың терең өңдеу қабатын жасау оның гумустық қабатының қалыңдығына, ал ол өз кезегінде топырақтың типіне байланысты. Мысалы, Қазақстанның қара және қарақоңыр топырақтарының гумустық қабаттары біршама қалың, яғни 30см-ден 50см-ге дейін болады. Сондықтан бұл топырақтың өңдеу қабаттарын тереңдетудің онша қажеттілігі жоқ. Керісінше, республиканың оңтүстік аймақтарының сортаң және сор, құба топырақтарының гумустық қабатының қалыңдығы шамалы, сол себепті аталған топырақтарда және мәдени өсімдіктердің өңдеу қабатының қалыңдығына қоятын талаптарын ескеріп, өңдеу қабатын тереңдету қажет.

Өңдеу қабатының жалпы қалыңдығын ұлғайту үшін мына тәсілдер қолданылады:

-кәдімгі соқамен әр жыртқан сайын топырақтың төменгі қабатын 2-3 см-ге тереңдету,

- топырақтың өңделу қабатын толық аударып немесе терең тілгіш культиваторлармен аудармай қопсыту,

-жазықтабан сыдыратілгіштермен және тереңқопсытқыштармен қыртысты аудармай, 30-32 см тереңдікке өңдеу,

-топырақты екі қабаттап өңдеу, яғни беткі 20 см 0абатын аударып, ал астыңғы 15 см қабатын терең қопсытқыш арқылы қопсытса, өңделетін қабаттың жалпы тереңдігі 35 см-ге теңеледі,

-топырақты үш қабаттап өңдеу. Бұл тәсілді қолданғанда топырақтың беткі 0-15 см-і төменгі қабатқа, төменгі 25-40 см-і жердің бетіне аударылады, ал ортаңғы 10-15см-і қопсытылып орнында қалады, сөйтіп топырақтың қопсыған қабаты 40 см-ге жетеді.Осы аталған тәсілдердің ішінде ең соңғы тәсілді қолдану жақсы нәтиже береді.

Қазақстанның далалық және құрғақ далалық аймақтарында жаздық дақылдар үшін топырақ өңдеу жүйесі

1. 
   
   
   
   жүктеу 0,79 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: