Міндеттері және технологиялық операциялары.
Топырақ өңдеу шарушылық өндірісінің негізгі өндіріс құралы болғандықтан, оның барлық қасиеттерін, әсіресе құнарлығын, оның ішінде тиімді құнарлығын жақсарту мақсатымен адамдар әр түрлі агротехникалық шараларды жүзеге асырады. Сонымен топырақ өңдеу-ауыл шаруашылық дақылдарының өсуіне қолайлы жағдай жасау үшін топыраққа ауыл шаруашылық машианлары мен құралдарының жұмыс органдары арқылы механикалық әсер етуді айтады. Өзінің мағынасы, еңбек шығыны және энергияны қажет етуі жағынан топырақ өңдеу егіншілікте басқа агротехникалық шаралардың ішінде бірінші орында тұр.
Топырақ өңдеуге жұмсалған еңбек пен қаржыны мүмкіндігінше толық ақтап, ауыл шаруашылық дақылдарынан тұрақты мол өнім алу үшін оның алдына мына төмендегідей мақсаттар қойылады
-танапты қопсытып, соның нәтижесінде атмосфера мен топырақ арасындағы газ аламсуын күшейту, яғни аэрацияны жақсарту
-танаптағы ылғал қорын молайту үшін күзгі жауын шашынды, ерте көктемдегі қар суын және қолдан берілітін суды жерге жақсы сіңіруді, нәтижесінде мол ылғал қорын жинауды қамтамасыз ету
-топырақтағы ылғал буланып ұшып ысырап болмауы үшін оның беткі қабатын оңтайлы тығыздықта ұстау
-топырақтың құнарлығын арттыру және оны сақтау
-топырақты жел және су эрозиясы құбылыстарынан қорғау
-өңделетін қабаттың құрылысын және құрылымын жақсатру нәтижесінде топырақта жүретін микробиологиялық процестерді күшейту арқылы өсімдіктерді олар оңай сіңіре алатын қоректік заттармен қамтамасыз ету
-ылғал мөлшерден тым көп болатын жерлерде, әсіресе суармалы егіншілікте, таулы аймақтарда, су эрозиясын тудырмау мақсатында артық ылғалдан құтылу
-танапты армашөптерден, олардың тұқымдары мен вегетативтік көбею мүшелерінін тазарту
- топырақтағы ауру қоздырғыштар мен зиянкес жәндіктерді жою
-топыраққа өсімдік қалдықтарын, органикалық, жасыл және минералдық тыңайтқыштарды толық сіңіруді қамтамасыз ету
- қажетті жағдайда танап бетінде аңыздарды сақтау
- мәдени өсімдіктердің тамырларының жақсы дамуыы және топыраққа терең бойлап өсуі үшін қолайлы жағдай жасау
-себілетін дақылдардың тұқымдарын қолайлы тереңдікте сіңіру үшін жағдай жасау:
Топырақты механикалық жолмен өңдегенде бірнеше технологиялық операциялар жүзеге асады. Технологиялық операциялар деп өсімдіктерді тіршілігіне қажетті жағдайлармен толық қамтамасыз етуде топырақты өңдеу барысында оның кейбір қасиеттері өзгертетін технологиялық процестердің бөліктерін айтамыз. Технологиялық операцияларға топырақты аудару, қопсыту, ұсату, араластыру, тегістеу тығыздау, арамшөптерді қырқу, микробедер жасау, танап бетінде аңызды және өсімдік қалдықтарын сақтау жатады.
Топырақты аудару оның өңделетін жоғары және төменгі қабаттарының орындарын тік бағытта өзара алмастыру. Себебі жердің үстіңгі және астыңғы қабаттарының қасиеттері бірдей болмайды. Топырақты аудару операциясы арқылы құнарлы жырту қабаты қалыңдайды. Сондайақ топырақтың беткі қабатында микробиологиялық процестер әдетте жақсы жүреді, соның нәтижесінде мұнда өсімдіктің қоректік заттарының мол жиналуына мүмкіндік туады. Топырақты аудару процесі әр түрлі қайырмалары бар соқа арқылық жүзеге асырылады.
Топырақты қопсыту дегеніміз оның көлемін ұлғайту мақсатымен түіршіктерінің өзара орналасуын өзгерту. Көптеген факторлардың нәтижесінде топырақтың тығыздалатындығы, ондағы ауаның атмосфераға ығыстырылып шығарылытындығы, сөитіп ауа режимінің нашарлайтындығы жоғарыда атап өтілді. Топырақты қопсытудың негізгі мақсаты оған судың және ауаныі жақсы сіңіуін қамтамасыз ету, сөйтіп ылғал қорын молайту және аэрация құбылысын жақсарту. Қопсыту операциясының нәтижесінде топыраққа оттегінің көп келуінің арқасында ондағы аэробты микроорганизмдердің тіршілік белсенділігі артып, органикалық заттардың минералдануы тездетіледі.
Топырақты араластыру топырақтың өңделетін қабатына біркелкі кескін беру мақсатымен топырақ түйіршіктерінің өзара орналасуын өзгертетін технологиялық операция.
Топырақты тегістеу танаптардың беткі қабаты әр түрлі жағдайларға байланысты ойлы қырлы болуы мүмкін. Топырақты тегістеу деп оның беткі қабатының кедір бұдырлығын жоюды немесе азайтуды айтады.
Топыақты тығыздау топырақты қайта қайта өңдегенде ол үгітіліп, тым борпылдақ болуы мүмкін, сондықтан оны тығыздауға тура келеді.
Арамшөптерді қырқы бұл технолгиялық операция топыақты аудару, араластыру және қопсыту операциялары мен жалғасытырыла жүргізіледі.
Микробедер жасау бұл технолгиялық операцияның негізгі міндеті жырту қабатының қалыңдығын күшейту топырақ пен атмосфера арасындағы газ айналымын жақсарту және топырақтың тез қызуын қамтамасыз ету.
Достарыңызбен бөлісу: | 
