Бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында мемлекеттік аттестаттауды және өзіндік бағалауды ұйымдастыру және өткізу жөніндегі бағдарлама мен әдістемелік ұсынымдар

1. 
   Жалпы ережелер
   

1. Осы бастауыш, негізгі орта және жалпы білім берудің оқу бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарында мемлекеттік аттестаттауды және өзіндік бағалауды ұйымдастыру және өткізу жөніндегі бағдарлама мен әдістемелік ұсынымдар (бұдан әрi — Бағдарлама), «Бiлiм туралы» Қазақстан Республикасының Заңына (бұдан әрi — Заң), «Бiлiм беру ұйымдарын мемлекеттiк аттестаттау ережесін бекіту туралы» Қазақстан Республикасы Үкiметiнiң 2007 жылғы 24 желтоқсандағы № 1270 қаулысына (бұдан әрi — Ереже), Бiлiм және ғылым министрінің міндетін атқарушының 2008 жылғы 5 наурыздағы № 109 бұйрығымен бекiтiлген Бiлiм беру ұйымдарында мемлекеттiк аттестаттауды ұйымдастыру және өткізу жөнiндегi нұсқаулыққа (бұдан әрi — Нұсқаулық) және басқа да білім беру ұйымдарының қызметтерін регламенттейтін білім беру саласындағы Қазақстан Республикасының нормативтік құқықтық актілеріне сәйкес әзiрленген.

Білім беру ұйымдарын аттестаттау аттестаттаудың өткізу кестесіне (бұдан әрі — Кесте) сәйкес жүргізіледі. Кесте күнтізбелік жылға бекітіледі және аттестаттауды өткізуге дейін үш ай бұрын білім беру ұйымдарына жеткізіледі.

2) кестеге кіргізілген білім беру ұйымдарының өзіндік бағалау қорытындысы бойынша материалдарын сараптау;

3) аттестаттау комиссиясының құрамын құру (бұдан әрі — Комиссия) бұл құрамға білім беру ұйымдарының ресми ұсыныстары бойынша құрылған «Сарапшылар жөнiндегi деректер базасындағы» өкілдер, мұғалімдердің біліктілігін арттырудың қалалық институттарының, білім жүйесінің басшы және ғылыми-педагогикалық кадрларларының біліктілігін арттырудың Республикалық институтының өкілдері кіреді.
Комиссия құрамына еңбегі сіңген ардагер педагогтер, қоғамдық бірлестіктердің өкілдері кіруі мүмкін.
Комиссия төрағасы болып Уәкілеттік орган өкілі тағайындалады.
4) комиссия құрамы мен аттестаттаудың нақты мерзімін белгілейтін білім беру ұйымдарын аттестаттаудан өткізу туралы бұйрықтың (бұдан әрі — Бұйрық) дайындалуы мен шығарылуы.
5) Бұйрық аттестаттау басталғанға дейін он күннен кем емес мезгіл ішінде атестаттатталатын білім беру ұйымына хабарланады.
3. Аттестаттауды өткізу тәртібі
6. Комиссия өз қызметінде мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартын, сонымен қатар білім беру ұйымдарының қызметін реттейтін және білім сапасын бақылауға байланысты басқа да құжаттарды басшылыққа алады.
7. Білім беру ұйымдарын аттестаттау мынадай тәртіп бойынша өткізіледі:
Комиссия төрағасы:
1) комиссия мүшелерін таныстырады және аттестаттауды жүргізу рәсімімен таныстырады;

2) комиссия мүшелеріне білім беру ұйымдары қызметінің бағыттарын тексеру бойынша нақты тапсырмаларды бөліп береді;

3) комиссия мүшелерін Бағдарламамен, білім беру саласындағы нормативтік құқықтық актілермен және басқада құжаттармен қамтамасыз етеді;

4) жалпы жоспарлауды іске асырады және Комиссия жұмысына басшылық жасайды;

2) білім беру ұйымының материалдық-техникалық базасының сәйкестігін тексереді (оқу корпустарының, зертханалардың, сыныптардың, оқу-тәжірибелік шеберханалардың, спорт алаңдары мен ойын бөлмелерінің және т.б.), әлеуметтік қамтамасыз ету объектілерінің (медициналық пункт, асхана), кітапханалардың, компьютерлік сыныптардың қойылатын талаптарға сай екендігін анықтайды,

3) сабақтарға қатысады, оқушылармен, ұстаздармен және ата-аналармен әңгімелесуді жүргізеді;

4) бітіретін сыныптағы білім алушылардың білімін бақылау кесінділерін өткізеді;
5) ұстаздар, ата-аналар, оқушылар, қызметкерлер арасында ішінара сауалнама өткізеді;

6) бақылау жұмысының нәтижесін сараптауды, сауалнаманы өңдеуді және сауалнаманың нәтижесін сараптауды жүргізеді.

Бір данасы білім беру ұйымының бірінші басшысына беріледі.

Ш — 2 Білім алушылар контингентінің құрылымы

Ш — 3 ӘБП туралы мәлімет

Ш — 4 Бітіруші сыныптағы тестілеудің (кесіндінің) қорытындысы

Ш — 5 Оқу пәндері бойынша инновациялық бағдарламалар
Ш — 6 Білім беру үдерісін ұйымдастыру мен жүргізу барысында қолданатын ғимараттар мен бөлмелер туралы мәліметтер

Ш — 7 Білім беру үдерісінің арнайы және зертханалық жабдықтармен қамтамасыз етілуі туралы мәлімет.

Ш — 1, Ш — 2 қосымша кестелерде көрсетілген көрсеткіштер тізіміне сәйкес білім беру ұйымының қызметіне сипаттама беріледі.

Бөлімде білім беру ұйымының тарихы, құрылу мерзімі, құрылымдық бөлімшелер туралы мәліметтер, білім беру ұйымы қызметінің қысқа мерзімді, ұзақ мерзімді жоспарлауы және басқару әдістері, формалары, жүйесін жетілдіру туралы ақпарат көрсетіледі.
Комиссияға келесі материалдар ұсынылады:
Құрылтайшы құжаттары, білім беру ұйымының ішкі тәртібін белгілейтін құжаттар, өкімдік құжаттар, соның ішінде:
1) заңды тұлғаның мемлекеттік тіркеуден өтуі немесе қайта өтуі туралы куәлігі (білім беру ұйымының толық атауы, ашылу жылы, заңды мекен-жайы, электронды мекен-жайы, телефон, факс);

2) статистикалық карта;

3) білім беру ұйымының жарғысы;

4) білім беру қызметін жүргізу құқығына берілген лицензиясы (нөмірі, лицензия беру мерзімі) және оған қосымшасы;

5) білім беру қызметінің сапасын қамтамасыз ететін жеке меншік немесе шаруашылықты жүргізуге құқығы немесе оперативтік басқару бойынша материалдық, материалдық емес активтерді растайтын құжаттар;

6) білім беру үдерісіне байланысты ғимаратты қолдануға рұқсат етілген СЭС, МӨС мекемелерінің қорытындысы;

7) медициналық қызметпен және тамақтандырумен қамтамасыз етілгенін растайтын құжаттар;

8) білім беру ұйымының құрылымы және құрылымдық бқлімшелері туралы ережелер;

9) соңғы 3 оқу жылындағы сабақ кестесі;

10) іс номенклатурасы;

11) мұғалімдер мен қызметкерлердің лауазымдық нұсқаулықтары мен штаттық кестесі;

12) оқу үдерісін ұйымдастыру бойынша ішкі өкімдік құжаттар, регламенттер;

14) оқушыларды тіркейтін алфавиттік кітап, соңғы 3 оқу жылындағы оқушылар контингенті бойынша мәлімет, соның ішінде мемлекеттік тілде білім алушылардың саны (ақысыз, ақылы негізінде);

15) оқушыларды жалпыға бірдей оқумен қамту туралы мәлімет;

16) оқушылардың ауысуы, қабылдануы, мектепке қайта алынуы туралы құжаттар;

17) оқушылардың жеке істері, соңғы 3 оқу жылындағы бұйрықтар;

18) соңғы 3 оқу жылындағы статистикалық есеп формалары;

19) қатаң есептілік құжаттарын беру және оларды есепке алу туралы ақпарат ( аттестаттар бланкісін есепке алу мен беру кітабы, кіріс және шығыс бланктерін есепке алу кітабы);

20) басқа да құжаттар.

2) біліктілігін арттыру;

3) кадрларды іріктеу және жұмысқа орналастыру;

4) жас мамандармен жұмыс;

5) мемлекеттік тілде сабақ беретін мұғалімдер саны;

6) базалық білімі жоқ мұғалімдер саны;

7) еңбек тәртібі;

8) педагогикалық кадрлардың кәсіби шеберлігін арттыруға бағытталған шығармашылық топтардың, педагогикалық шеберханалардың болуы;

9) педагогикалық кадрлардың ғылыми-зерттеу жұмысы;

10) педагогикалық тәжірибені жинақтау жұмысы.

2) мектептің педагогикалық кеңесінің хаттамалары;

3) педагогикалық кадрлардың біліктілігін арттыру мен қайта даярлау курстарынан өтуін есепке алу журналы мен іс-шара жоспары;

4) мұғалімдер мен қызметкерлердің жеке істері, жеке еңбек шарттары, контрактілер;

5) Жас маман мектебінің (ЖММ) жұмыс жоспары, жас мамандардың сабақтарына қатысуды есепке алу журналы;

6) білім беру ұйымының даму бағдарламасы;

7) алдыңғы қатарлы педагогикалық тәжірибені игеріп, енгізу (АҚПТ), АҚПТ-ны жинақтап, қорыту материалдары;

8) мұғалімдердің өзіндік білімдерін көтеруі туралы мәлімет;

9) басқа да мәліметтер.
5.3. Білім алушылардың контингенті
Бұл тарауда Ш-1, Ш-2 қосымшасына сәйкес толық мәлімет беріледі:
1) білім беру ұйымы бойынша оқушылардың жалпы саны;

2) оқушылардың жеке істерін жүргізу;

3) сыныптар бойынша соңғы үш жылдың сабақ үлгерімі;

4) сынып жетекшілері;

5) республикалық, халықаралық сайыстарға қатысушылар мен жеңімпаздар туралы мәлімет.
5.4. Оқу-әдістемелік жұмыс
Бұл тарауда соңғы үш жылдағы оқу — әдістемелік жұмысқа талдау жасалып, ұсыныстар мен қорытындылар жасалады:
1) оқу-әдістемелік құжаттардың бар болуы: мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандарттары, типтік және жұмыс оқу жоспарлары мен бағдарламалары;

2) оқу-тәрбиелік үдерісінің әдістемелік қамтамасыз етілуінің жұмыс оқу жоспарлары мен бағдарламаларының мазмұнына, оқушының максималды сабақ жүктемесінің мемлекеттік жалпыға міндетті стандартына сәйкестігі;

3) оқу-тәрбиелік үдерістің нәтижелілігі (бұдан әрі — ОТҮ) жылдық салыстыру бойынша;
4) мұғалімдердің оқу жүктемесін жоспарлауы, сабақ кестесінің тұрақтылығы және оның орындалуы;
5) оқушылар арасында қорытынды аттестаттауды ұйымдастыру мен өткізу;

6) оқу бағдарламаларының сапасына, оқушылардың оқу қызметі түрлері бойынша нұсқаулықтар мен әдістемелік әзірлемелерге; күнтізбелік, әр сабақ бойынша жоспарлар;

7) жазбаша, бақылау, тәжірибелік, зертханалық жұмыстарды орындау нормалары;

8) күнтізбелік-тақырыптық жоспарды әзірлегенде білім беру мазмұнын іріктеу принципінің орындалуы;

9) комиссия мүшелері қатысқан сабақтың сапасы;

10) секциялар, әдістемелік семинарларды ұйымдастыру;

11) жұмысты уақытылы жоспарлау және жоспарланған жұмысты орындау, сабақты өткізу деңгейі мен сапасы; орындайтын жұмыс пен сабақ жүктемесінің мұғалімдердің біліктілігіне сәйкестігі;

12) оқу жоспарының әр пәні бойынша оқу сағаттарының көлемдік орындалу пайызы;

13) оқушылардың танымдық қызметін белсендіретін жаңа әдіс- тәсілдер мен жаңа педагогикалық технологияларды енгізу;

14) ОТҮ мазмұны мен нәтижесі бойынша мониторингтің сапасы;

15) дайындық тобын ұйымдастыру мен оның қызметі және оқушылардың жеке дайындығын күшейту;

16) оқу үдерісі мен оқу-әдістемелік жұмысты мемлекеттік және басқа да ұлттың тілінде ұйымдастыру;

17) оқушылардың білім сапасының аралық, ағымдағы (тоқсанның аяқталуы бойынша) және қорытынды (жылдық) бақылауды ұйымдастырудың сапасы;
18) оқушылардың үлгерімі, тоқсандық қорытындысы (сынып және тілдік қатынас бойынша), мектеп бітірушілердің дайындық деңгейі;
19) қорытынды бақылау жұмысы мен мектепті бітіру емтихандарының сапасы;

20) білім алушылардың олимпиадаларда, сайыстарда, оқу жоспары пәндері және мектеп қызметі бейіні бойынша өтетін фестивальдарында жүлдері орындарға ие болуы;

21) педагогикалық ұжым мен ұстаздардың сайыстарда, фестивальдарда, көріністерде, педагогикалық қызмет бағыты бойынша көрмелерде алған жетістіктері;

22) білім жүйесін ақпараттандыру бағдарламасын іске асыру;

23) оқушыларды оқытумен қамту (жалпыға бірдей оқу);

24) колледждер мен жоғарғы оқу орындарына түскен (түспеген) мектеп бітірушілерінің саны;

25) қатаң есептілік құжаттарын сақтау және беру.
Комиссияға келесі құжаттар ұсынылады:
1) мемлекеттік жалпыға міндетті білім беру стандартын, оқу жоспары мен бағдарламаларды, педагогикалық кеңес бекіткен күнтізбелік- тақырыптық жоспарлар;

2) оқу үдерісінің кестесі мен сабақ кестесі;

3) әдістемелік секцияның жұмыс жоспары және іске асыру түрлері;
4) жалпы жұмыстың және секциялардың жоспары; жылдық есептер, барлық құрылымдық бөлімшелер отырыстарының хаттамалары, сағат есептері, мұғалімдердің әр сабақ бойынша жоспарлары, оқу сабақтарының журналдары, сабақты алмастыру журналы, өзара сабаққа қатысу журналдары, қосымша сабақ және консультация беру журналдары;

5) емтихан ведомостары, емтихан билеттері/тестілері, қорытынды бақылау жұмыстарының тақырыптары, бақылау нәтижесі бойынша есеп;

6) белгіленген талаптарға сәйкес оқушылардың жинақталған жеке істері;

7) оқу мекемесінің статистикалық есептеріне сәйкестелген мектеп бойынша бұйрықтар;

8) соңғы үш жыл ішінде аттестаттарды беруді есепке алу кітабы, алфавиттік кітап;

9) мектеп бітірушілерінің, соның ішінде колледждерге және жоғарғы оқу орындарына түскен (түспеген), есепке алу картотекасы, журналы;

10) басқа да материалдар.
5.5. Оқу-тәрбиелік жұмыс
Бұл тарауда келесі мәліметтер келтіріледі:
1) білім беру ұйымында тәрбие үдерісін құқықтық, әдістемелік және ақпараттық қамтамасыз ету;

2) тәрбие жұмысының мазмұны, түрлері мен әдістері; педагогикалық кеңесте, Алдын алу кеңесінде, Сынып жетекшілер кеңесінде, ата-аналар комитеті отырысында тәрбие жұмысының мәселелерін қарау, тәрбие жұмысының нәтижесін қарастыру;

3) мектептің өзін-өзі басқару жұмысының бар болуы және тиімділігі;

4) Сынып жетекшілер кеңесінің жұмысының бар болуы және тиімділігі;

5) оқушылардың өзіндік, зертханалық жұмыспен айналысу жағдайы және оның қорытындысы;

6) оқушылардың оқу және оқудан тыс қызметінде өз мүмкіндіктерін іске асыру жағдайлары (факультатив жұмысы, үйірме жұмысы, спорттық секциялар, көркем өнер үйірмесі, пікірталас клубтары, студиялар, басқа да салалар)

7) республикалық, жергілікті оқушылар ұйымдарының қызметіне оқушылардың қатысуы; олимпиадаларды, жобаларды, сайыстарды, акцияларды, фестивалдарды, спорттық сайыстарды ұйымдастыру және оларға қатысу;

8) оқушыларда салауатты өмір салтын қалыптастыру (оқушылардың денсаулығы және олардың әртүрлі спорттық- сауықтыру қызмет түрлерімен қамтылуы, валеологиялық қызмет жұмысы);

9) оқу-тәрбие үдерісінің мазмұны мен нәтижелігі бойынша мониторинг өткізудің сапасы;

10) патриоттық тәрбиелеу және білім беру ұйымының кеңістік-пәндік ортасын ұйымдастыру (мемлекеттік нышандар, тақырыптық стендтер, плакаттар т.б.);

11) оқушылар арасында өткізілетін психологиялық жұмыс; психологиялық қызметтің әдістемелік қамтамасыз етілуі; психологиялық қызметтің оқу-тәрбиелік үдеріспен қарым-қатынасы.
Комиссияға мынадай құжаттар ұсынылады:
1) алдына алу кеңесі, сынып жетекшілер кеңесі, сынып жетекшілері туралы ережелер;
2) жалпы білім беру ұйымы және оның бөлімшелері бойынша тәрбиелік жұмыстың есептері мен жоспарлары; құрылымдық бөлімдер отырыстарының хаттамалары; құқық бұзушылықтың, нашақорлықтың, ЖИТС-тің, діни экстремизмдің, терроризмнің алдын алу іс шараларының тізімі;

3) Сынып жетекшілер кеңесінің, психологиялық кабинеттің (қызметтің), қоғамдардың, үйірмелердің, секциялардың жұмыс жоспарлары;

4) өткізілген іс шаралардың бағдарламалары және олардың тәрбиелік бағыты;

5) басқа да материалдар.

2) жалпы аумақ, соның ішінде бір оқушыға есептегендегі оқу аумағы;

3) оқу-зертханалық кабинеттердің, оқу-кәсіптік шеберханалардың және басқа да арнайы бөлмелердің қазіргі заман талабына сәйкес жабдықтармен жабдықталуы;

4) білім алушыларды спорттық жабдықтармен, медициналық қызметпен және қоғамдық тамақтандырумен қамтамасыз етілуі;

5) қосымша білім беру құрылымдары (мектеп мұражайы, өндірістік шеберхана, қысқы саябақ, видеотека, медиатека, мектеп кафесі, мектеп радиосы, теледидар, театр);
Комиссияға мынадай материалдар ұсынылады:
1) жылжымайтын мүлікке құқықты растайтын құжаттар: жалға алу шарты, жедел басқару және т.б.;
2) ғимарат пен құрылыстарды пайдалануға арналған СЭС-тің, МӨҚ-нің, ТЖ- дың анықтамалар/ қорытындылар;

3) оқу-зертханалық кабинеттердің, оқу — өндірістік шеберханалардың, спортзалдардың, медициналық қызмет көрсету және тамақтандыру және басқа да арнайы ғимараттардың құралдармен жабдықталу тізбелері;

4) басқа да құжаттар.
5.7. Оқу зертханалары
Бұл тарауда мынадай мәліметтер көрсетіледі:
1) зертханалар мен оқу пәндері бойынша кабинеттер (физика, химия т.б.) және олардың қазіргі талабтарға сәйкестігі;

2) мультимедиялық сыныптардың бар болуы;

3) соңғы үш жылдағы зертханалық жабдықтарды сатып алу динамикасы.
5.8. Ақпараттық ресурстар және кітапханалық қорлар
Бұл тарауда мынадай ақпарат көрсетіледі:
1) компьютерлік техниканың саны және қолдану тиімділігі, Интернет желісіне қосылуы;

2) компьютерлік базаны жаңарту мен бағдарламамен қамтамасыз етуге бағытталған ағымдағы жылға арналған қаражат көлемі, кітапхана қоры, ақпараттық деректер базасының болуы;

4) қосымша әдебиеттер қорының сапасы (ресми, анықтама- библиографиялық, мерзімді басылымдар);

5) кітапхананың негізгі кітап қоры, қорлардың құрылымы (оқу және оқу-әдістемелік әдебиеттер, соның ішінде мемлекеттік тілде, ғылыми, көркемдік және мерзімдік басылым, оқушылардың оқулықтар мен оқу-әдістемелік әдебиетпен қамтамасыз етілуі);

6) каталогтардың сапасы, компьютерленген анықтама- библиографиялық катологтардың болуы;

7) кітапхана қызметкерлері штатының толық болуы, олардың базалық білімдерінің лауазымдарына сәйкес болуы, олардың біліктілігін арттыруы, мемлекеттік тілді білуі.
Комиссияға мынадай материалдар ұсынылады:
1) компьютерлік техниканың саны мен сапасы туралы мәлімет, локалдық жүйе және INTERNET жүйесіне қосылған компьютерлер саны;

2) кітапхананың инвентарлық (түгендеу) кітабы;

3) тақырыптық-типологиялық жинақтау жоспары және кітаппен қамтамасыз ету картотекасы (жүйелі, алфавиттік, мақалалар мен журналдар картотекасы, электрондық каталог), ақпараттық қамтамасыз етудің WEB — технологиясы, қашықтан оқыту жүйесі;

4) кітапхана туралы жалпы мәлімет: оқу залының жалпы ауданы (егер бар болса), оқырмандарға қызмет көрсету сапасы;

6) кітапхана штаты, қызметкерлердің базалық білімі, олардың біліктілігін арттыру курстары туралы мәлімет, жоспар;

7) басқа да материалдар.
5.9. Білім алушылардың білімін бағалау
Білім беру ұйымын мемлекеттік аттестаттау барысында бітіруші сыныпта білім алушылардың білімдерін тексеру мақсатында бақылау кесінділері жүргізіледі.

Бақылау кесінділерінің қорытындысы бойынша бақылау жұмысының қорытындысы көрсетілген ведомость толтырылады.

— білім алушылардың білімін тексеру мақсатында алынатын білімін бақылау кесінділерінің түрлері мен бейнелері

Комиссияға мынадай материалдар ұсынылады:

2) тест тапсырмалары, емтихан материалдары.

Оқушылар, мұғалімдер және ата-аналар арасында кезеңдеп жүргізілген сауалнаманың қорытындысы талданады.

2) Сауалнамаға қатысқандардың ұсыныстарын іске асыру барысындағы іс шаралар тізімі.

Аттестаттау комиссиясы уәкілеттік органға білім беру ұйымын аттестаттау немесе аттестаттамау туралы ұсыныс жасайды.