13.2.2. Т ез ҥд ейтін (қатерлі , эк старкапиллярлық , жед елдеу) гломе -
рулонефрит (ТҤГН)
– бірнеше аптадан бірнеше айға дейін терминальды уремия даму-
ымен ҽдеттегі ем кезінде тҧрақты ҧсталып тҧратын жҽне бҥйрек жетіспеушілігінің тез
дамуымен сипатталады. Аурудың негізінде базальды мемебраналарда жоғарғы аффинді
аутоантидене-нің тҥзілуі, немесе кҿптеген иммунды кешендердің тҥзілуімен аутоиммунды
зақымдалу жатыр жҽне мембранозды-пролиферативті гломерулонефрит дамиды.
Жоғарғы сынып оқушылары неғҧрлым кҿп ауырады. ТҤГН ҽдетте жедел,
олигуриямен тіптен ануриямен басталады. Науқаста айқын интоксикация байқалып,
ісіктер тез кҿбейеді, гипертензия, гипопротеинемия, анемия дамиды. Типті гемотурия
жҽне селективті емес біршама протеинурия, сонымен қатар изостенурия жҽне жоғарғы
салыстырмалы тығыздықтағы олигурия, зҽрдің осмолярлығы дамиды.
ТҤГН
диагнозын
бҥйрек зақымдалуының клиникалық кҿріністерінің тез дамып,
ҥдей тҥсуіне, шумақ мемебраналарында арнайы антиденелердің табылуы жҽне бҥйрек
биопсия-сы нҽтижелерінің негізінде қойылады. Емінде метилпреднизолонмен пульс-
терапия (500 мг/1,73м 3-5 кҥн тамыр ішіне), цитостатиктер, циклоспориндер,
антикоагулянттар, антиагеганттар, плазмофарез, гемодиализ, бҥйрек трасплантациясы
қолданылады.
ЖГН тағыда ажыратылады
:
А) пиелнефритпен инерстициальды нефрит, липоидты нефрозбен;
Б) геморрагиялық диатездермен (тромбоцитопатя, Виллебранд ауруы т.б)
В) зат алмасу аномалиялар жҽне дисметаболиалық нефропатиялармен (гипероксалатурия,
гиперуратурия);
Г) саркоидоз жҽне ісікті аурулармен
Жедел гломерулонефритті емдеу
.
Гломерулонефритпен ауыратын балаларды емдеу ҥшін физикалық жҥктемені,
диетотерапияны жҽне, сонымен қатар, белсенді ҽдістер мен белгілеріне сай дҽрі-
дҽрмектерді қолдану керек. Бҧларды ГН сатысымен тҥріне байланысты пайдалану керек:
1. Физикалық жҥктеменің жҽне тамақтандырудың тҽртібін бҥйрек қызметіне жҽне ГН
активтілігіне сай етіліп, пайдалану.
2. Белгілеріне сай дҽрілер қолдану /диуретиктер жҽне т.б./
3. Иммуносупрессивті емді ГН активтілігіне сҽйкес қолдану.
Физикалық жүктеменің тәртібі:
Экстраренальды белгілер мен макрогематурия кезінде қатаң тҿсектік тҽртіп, бел
аймағына жылу. Гематурия азайып, ісік пен гипертензия тҿмендегенде тҽртіпті кеңейтеді.
Жедел ГН активті сатыларында қатал тҿсектік режим клиникалық белгілерінің
айқындылығы айқын азайғанша (ісік, макрогематурия, гипертония жҽне басқалар)
сақталады. Толық емес сауығу кезеңінде, толық клиникалық-лабораториялық кезеңінде 5
жыл бойынша алдын-ала егуден босатылады, физикалық жҥктеме шектеледі (дене
тҽрбиесі сабағынан босату, қимылдарын кҿп ойындар ойнамау).
Созылмалы бҥйрек шамасыздығының сатыларында балаларда геморрагиялық
синдром, ацидоз белгілері, жҥрек-тамыр шамасыздығының белгісі байқалғанда, тҿсектік
486
режим сақтау керек. Бҧл белгілер жоқ болғанда немесе олар азайғанда, гиперкатаболизм-
нің алдын-алу ҥшін физикалық жҥктемені шектеген жҿн.
Диеталық ем.
Диета тағайындағанда тҿмендегі принциптер сақталу керек.
1. Аурудың аллергиясы бар тамақтарды пайдаланбау.
2. Қҧрамында натрий кҿп тамақтарды пайдаланбау.
3. Калийі кҿп тағамдарды (жҥзім, кепкен ҿрік) кортикостероиды гормондармен
емделетін балаларда гипокалиемияның алдын-алу ҥшін қосу керек.
Тамақты тҧзсыз дайындайды жҽне организмге тҽуліктік мҧқтаждықтан 1 граммнан
артық болмауы керек. Белокты 1-1,5 г/кг дейін азайту ҥшін етті, ірімшікті, балықты
шектеп, нанды алып тастау керек.
Қанша тамақты тҧзсыз ішсе де, кҥніне 5 г тҧз қабылдайды, сондықтан организмде
гипонатриемия дамымайды. Ацидоз бен гиперазотемияның алдын-алу ҥшін тамақ
рационы тҽулігіне 2000-2500 калория қабылдауына бағышталған болуы керек. Ол ҥшін
тҽтті тағамдардан, жемістерден жасалған тамақтарды, майды, ҿсімдік майын кҿбірек
пайдалану қажет.
ГН-тың сауығу сатысында иммуносупрессивті ем қолданылады. Ол тамақты баланың
жасына сай беріп, балада аллергия тудыратын тағамдарды алып тастаудан тҧрады.
Бала тамағындағы балықты, ірімшікті, етті, тҧзды тиісті деңгейіне біртіндеп 1-2 айда
жеткізіледі.
СБЖ-нің полиуриялық сатысында су шектелмейді, ал олигоанурия кезінде су тек
шыққан несеп, нҽжіс жҽне қҧсық кҿлеміндей ғана берілуі керек жҽне тыныс шығарған
кездегі суды да есепке алу керек.
Бҧны Джиордани-Джиованетти ҥлкендерге қолдану ҥшін ҧсынған диетасымен іске
асыруға болады. Ал, балалар ҥшін осы кісінің диетасы қолданылады, бірақ балаларға
сҽйкестелініп белокты тҽулігіне 0,6-0,7 г/кг/ дейін шектеп, жоғарғы калориялы 80-90
ккал/кг немесе тҽулігіне 2000-2800 ккалория қолданылады. СБЖ-мен ауыратын балада,
ісік жҽне гипертония болмаса, қосымша азотемияға қарсы, ас тҧзын біртіндеп қосу
арқылы /І0г дейін/, жақсы ҽсер алуға болады. Кейбір СБЖ-нің полиуриялық сатысында
тҧз жоғалту синдромы дамуы мҥмкін. Мҧнда тҧзды шектеу бҥйрек қызметі ҥшін қауіпті
болады. СБЖ ауыратын адамдарда белокты кҥрт тҿмендетіп, жоғарғы калорияны сақтау,
адам ҿмірін 3-5 жылға ҧзарады.
Инфекция болғандықтан,
антибактериальды терапия
, кҿбіне пенициллин,
қолданылады.
Аздаған
(қосымша)
патогенетикалық терапия
: антикоагулянттар жҽне антиагреган-
ттар. Антикоагулянт гепариннен бастайды, ол АҚ тҿмендетеді, гиперлипидемияны
азайтады, тромбоциттердің агрегациялық қызметің тежейді жҽне антигистаминді ҽсеріде
бар. Гепаринді тҽулігіне 150-200 бірлікте кг салмағына тағайындайды жҽне қан ҧюын
анықтап отырады. Препаратты 2-4 рет тері астына немесе кҿктамырға жібереді. Орташа
ем курсы 40 кҥн, кейін дозасын азайтады.
Антикоагулят пен антиагрегант препараттарын курантилды қосып береді. Дозасы 10-
15 мг/кг салмағына 3-6 ай. Жҽне бірге антиоксидант препараттарын, А жҽне Е
витаминдер қосуға болады.
Симптоматикалық ем
ретінде диуретиктер тағайындалады. Оны су балансын
тексере отырып беру керек. Фуросемид тҽулігіне 40-120 мг жҽне гипотиозидты тҽулігіне
100-150 мг-нан қосып беруге болады. 2-4 сағат ішінде ҽсері байқалмаса, фуросемид 100
мг-нан бір рет қайта беріледі. Лазиксті ҥлкен дозада анық байқалатын жҽне кҥрт дамитын
олиго-ануриялық бҥйрек.
Диуретиктер
науқаста айқын ісік болғанда тағайындалады, гипертензионды
сидромда – бҥйрек аймағына никотин қышқылымен, эуфиллин, тренталмен электрофорез
жасалады. Лазикс (фуросемид) бҧлшықетке немесе тамырішіне (1,0-1,5-2,0 мг/кг),
гипотиазид (0,5-1,0 мг/кг);
487
- бҥйрек қан ағысын жақсартатын препараттар – дипиридамол (курантил) 5 мг/кг
тҽулігіне 3 рет ішуге, эуфиллин 2 мг/ кг 3 рет тҽулігіне, трентал 5 мг/кг 3 рет тҽулігіне
Достарыңызбен бөлісу: |
