50
Кіріспе
Географияны оқыту əдістемесі - педагогикалық ғылымдардың бiрi.
Географияны оқыту əдістемесі пəні. Географияны оқыту əдістемесінің
проблемалары. Географияны оқыту əдістемесіның басқа ғылымдармен:
география, дидактика, психологиямен байланысы. Географияны оқытудың
əдістері. Зерттеудің теориялық жəне эмпирикалық зерттеу əдістері.
Географияны оқыту əдістемесіның практикамен байланысы. Географияны
оқыту əдісінің заманауи кезеңдегі дамуы. Қазақстандағы мектеп
географиясының жəне оқыту əдістерінің дамуы. Қазақстанның тəуелсіздік
кезеңіндегі оқыту əдістерінің жаңғыруы жəне дамуы. Озық дамыған
елдердің оқыту технологиясын пайдалану жəне тиімді əдістерін тарату;
І Бөлім. Орта мектептегі географияны оқыту əдістемесінің жалпы
мəселелері
1-тақырып. Географияны оқыту əдістемесі – ғылым ретінде.
Географияны оқыту əдістемесі - педагогикалық ғылымдардың бiрi.
Географияны оқыту əдістемесі пəні.Əдістеме ғылымының қазiргi кезеңдегi
даму ерекшелiгi: зерттеудiң ғылыми-теориялық деңгейiнiң өсуi;
эксперименттiң ұдайы кең түрде пайдаланылуы; оқушының оқуына көңiл
аудару; бiрнеше ғылыми ұжымдардың бiрiккен күшiмен iрi кешендi
тақырыптарды
жоспарлау
жəне жүзеге
асыру.
Оқытушылардың
географияны оқыту əдістемесі бойынша зерттеу жұмыстарына қатынасуы.
2-тақырып. Географияны оқыту əдістемесінің мақсаты мен
міндеттері. Орта мектептегi географиялық бiлiмнiң құрылымы мен
мазмұны.
“Оқыту мақсаты” ұғымы. Географияны оқытудың бiлiмдiк, тəрбиелiк
жəне дамытушы мақсаты. Географияның оқушыларға экономикалық,
экологиялық, политехникалық бiлiм жəне кəсiптiк бағдар берудегi рөлi.
“Географиялық бiлiм мазмұны” ұғымы. Оқу пəнi -ғылымның ерекше
“педагогикалық проекциясы”. Мектеп географиясының мазмұны-ұжымдық
ғылыми iздену нəтижесi. Мектеп географиясы құрылымы. Бағдарламаның бiр
бағытты-сатылы құрылуы. Курстардың бiр iздiлiгi, олардың мазмұндағы аса
маңызды ерекшелiк.
Бағдарлама мен оқулықтарды географияны оқытудағы
өлкетану, политехникалық, экологиялық жəне экономикалық принциптердiң
орындалуы. Мектеп географиясы курсының мазмұнына логикалық талдау.
Мазмұнының негiзгi компоненттерi. Бiлiм, оның теориялық жəне
эмпирикалық болып бөлiнуi; географияның барлық курстарында теориялық
бiлiмдер рөлiнiң күшейтiлуi. Iскерлiк. Мектеп географиясы мазмұнындағы
iскерлiк өсу дəрежесiнiң себептерi. Дүниетану идеясы. Бiлiм мазмұнындағы
шығармашылық əрекеттiң iс-тəжiрибесi. Мектеп географиясы мазмұнындағы
51
курс аралық жəне пəнаралық байланыстар. Орта мектепке арналған
бағдарлама, мектеп географиясы мазмұнын анықтайтын негiзгi құжат.
Бағдарламаның əдістемелік жабдықталуы.
3-тақырып. Географияны оқыту əдістері. Географияны оқытудың
жаңа технологиялары.
Географияны оқыту əдістемесінде қабылданған оқыту əдістері
классификациясы: бiлiм алу көздерiне жəне оқушылардың таным iс əрекетiне
қарай (И.Я.Лернер мен М.Н.Скаткин дидактикалық негiзiнде). Оқушыларды
өз бетiнше білім алуға, оқуға үйрету, өсiп келе жатқан жас ұрпақтардың
өзбетiнше таным əрекетiн қалыптастыруды қамтамасыз ету. Оқушылардың
таным əрекеттерi сипатына қарай ажыратылатын географияны оқыту
əдістері: түсiндiру – иллюстрациялық, репродукциялық, проблемалық
баяндау, iшiнара iздену жəне зерттеу. Əрбiр əдістің мiндетi, оқытушы мен
оқушылардың iс-əрекеттерi, география оқыту процесiнде қолдану мүмкiндiгi,
мысалдар.
Оқушылардың өз бетiнше жұмыс iстеуi үшiн берiлетiн типтiк жəне
проблемалық (немесе шығармашылық, интерактивті) тапсырмалар, олардың
оқыту əдістерімен байланысы. Жекелеген оқыту құралдарымен (карта,
цифрлық материалдар, картиналар, экран құралдарымен т. б) жұмыс iстеу.
Географияны оқыту процесiнде оқушылардың бiлiм жəне өз бетiнше
таным iскерлiгiн игеру дəрежесi. Оларды сабаққа даярлану жəне өткiзу
процесiнде пайдалануы.
Оқушыларды проблеманы шешу жолымен үйрету – проблемалы
оқытудың басты белгiсi. Проблемалы оқытудың негiзгi ұғымдары:
проблемалық ситуация, проблема, гипотеза. Географияны проблемалы
оқытудың əр түрлi жолдары: оқушыларға жекеленген проблемалар қою жəне
тақырыпты оқып-үйренуге түгелдей проблемалық тəсiл жасау.
Географиядан оқу процесiнде проблемаларды енгiзу əдiстерi.
Оқушыларды проблемаларды шешуге үйрету, гипотезаны тұжырымдау жəне
тексеру.
Мектеп практикасындағы оқыту əдістері. Iшiнара iздену жəне зерттеу
əдістерін қолдан, проблемалы оқыту – география оқытушысының озат
көрсеткiшi.
Географияны
оқытудағы
қолданылатын
жаңа
технологиялар.
Гоеграфияны оқытудағы блоктық-модульдік технология. Мектеп география
курстарының
мазмұнының
дамыта
оқыту
принцптері,
олардың
ерекшеліктері. Саралап деңгейлеп оқыту, деңгейлік тапсырмалар құруға
қойылатын негізгі талаптар.
4-тақырып. Географияны оқыту құралдары. География кабинетi
Мектеп географиясындағы оқыту құралдарының мiндетi. Оқыту
құралдарын жасау процесiнде еске алынатын негiзгi факторлар.
Географиялық нысандар мен құбылыстарды бейнелеу тəсiлi жағынан оқыту
