364
БАЛАНЫ МЕКТЕПКЕ ДАЯРЛАУ
Дукенбаева М. А, Жакембаева Р. С.
№ 41 ЖББОМ жанындағы шағын орталық
Елбасы Нұрсұлтан Әбішұлы «Қазақстанның болашағы - дарынды балалар
қолында» деп бекер айтпаған. Елбасының көреген саясатының арқасында Қазақстан
әлемдік қауымдастықтың ортасынан лайықты өз орынын таба білді. Президентіміздің
«Біз таяу уақытта дамыған 50 елдің қатарына жетуіміз керек» деген мақсатына еліміз
биылғы жылы қол жеткізді. Қазіргі уақытта баланы мектепке дайындау, белгілі бір
дағдыларды игеруге бейімдеу заманымыздың көкейкесті мәселелерінің бірі болып
отыр.
Ендігі жерде мектеп жасына дейінгі баланың бүкіл өмірін ұйымдастыру, оның
денсаулығын нығайту, ақыл-ой, адамгершілік тәрбиесін жетілдіріп, түптеп келгенде
мектепке даярлау, тікелей ата-ананың үлесіне тиеді. Қазақстан Республикасының Білім
беру жүйесін реформалау барысында әрбір баланы мектептегі оқу және әлеуметтік
ортаға еркін бейімделе алатындай жағдай жасау аса маңызды міндет. Демек, қазіргі
талап бойынша бала мықты, адамгершілік, мәдениеттілік, еңбексүйгіштік қасиеттері
мол, ерік-жігері күшті, жұмыс қабілеттеріне ие, білімге қызығушылық сипаттары мол
болуы қажет. Сондықтан да мектеп пен мектепке дейінгі мекеменің, ата-аналардың
басты міндеті - баланы мектептегі оқуға, мектеп өміріне даярлау. Әрбір баланың жеке
дамуына жағдай жасау және оның оқуда, қарым-қатынаста өзіндік тәжірибесінің
қалыптасып, шығармашылық және әлеуметтік белсендігінің дамуына ықпал ету керек.
Баланы дұрыс тәрбиелеуді, жақсы әдет, дағды қалыптастыруды ерте бастан ескерген
жөн. Ата-ана баланың өсу жолына, тіл мәдиетіне тыңғылықты әзірленуіне тиісті жағдай
жасау ата-ананың ең бірінші міндеті. Қандай тәрбие болсын, үйден, отбасынан
басталады. Баланы еңбекке баулу ата-ана жұмысы. Баланы мектепке дұрыс дайындау
керек, балаға немқұрайлы қарап, ертең оның өміріне қиыншылықтар туғызбау
керектігін ата-аналар ешқашан естерінен шығармау қажет. Бала тәрбиесінің ана
құрсағынан, отбас-ошақ қасынан басталатынын ұмытпайық. Бүгін ел болып қолға
алмасақ, онда келешек ұрпақ алдындағы парызымызды ұмытқанымыз.
Баланы дұрыс тәрбиелеу отбасында қаланып, балабақшада әрі қарай жалғасын
табады. Сондықтанда баланы тәрбиелеу, дамыту және білім беруде отбасы мен
балабақшаның бірлескен өзара тығыз байланыста, яғни ынтымақтаста болуы
маңызды.
Қазіргі кезеңде бала тәрбиесі жүзеге асыруда тәрбиеленудің дұрыс жолын табу
үшін ата-аналармен семинар-кеңестер, тренингтер, отбасына саяхат, кездесулер,
сауалнамалар ұйымдастырудың үлкен көмегі бар.
Адамгершілік қасиетті бала бойына сіңіру балабақша мен ата-аналардың бірігіп
тәрбие беру ынтымақтастығы арқылы жүзеге асырылады.
Балабақша мен ата-ана ынтымақтастығының негізгі бағыттары:
- Ата-аналардың педагогикалық, психологиялықсауаттылығынарттыру;
- Баланыңбиімділігі мен отбасылыққажеттілігнесепкеалу;
365
- Баланы мектепкедаярлауды ата-аналарға көмек көрсету бойынша жұмысын
жүргізу. Балалар шығармашылығын дамытуды қалай және қай жастан бастау керек екен
інмамандар арқылы кеңес алады. Ата-аналар мен жүргізілген жұмыстарда ата-аналар
балалар болып жұмыстар жасайды.
Серіктестік пен ынтымақтастық негізінде отбасы мен мектепке дейінгі білім беру
ұйымдарында балаларға қойылатын біркелкі талаптармен біріңғай білім беру кеңістігін
қамтамасыз ету:
- Балалардың отбасы мен мектепке дейінгі ұйымдарда психикалық-физикалық
денсаулығын қамтамасыз ету:
- Баланы мектепкедаярлаудықамтамасызету;
- Отбасы жағдайында жеке тұлғаны қалыптастыру, дамыту мен тәрбиелеу
мәселелері бойынша тәжірибе алмасуды қамтамасыз ету;
- Балаларменбірлескеншығармашылықіс-әрекеттүріндеқамтамасызету.
- Баланың ортаға тез бейімделуі, құрдастарыменқарым –қатынасын нығайту.
«Еліңнің келешегін айтайын, бүгінгітәрбиелегенбалаңдыкөрсет» деп, Төле би
айтса, «Ел боламдесең – бесігіңдітүзе» деп, М.Әуезов айтқандай нақты түйіндеген
серіктестік пен ынтымақтастықтың негізінде балабақшамен қамтылмаған балалары бар
отбасы мен мектепке дейінгі білім беру ұйымдарында балаларға берілетін талаптар
нақты болған жағдайда бала, ата-ана, педагог ынтымақтастығы орнайды.
Кез-келген
ата-ана
баласының
өсіп-жетілуінде,
рухани
күшті
етіп
тәрбиелеу жолында алуан түрлі қуаныш пен қиыншылықтарды бастарынан өткізе
отырып, оның рухани және ақыл-ойы мен дене құрлысы жағынан жан-жақты даму
дәрежесіне жеткізуге баулиды. Тәрбиеші баланы бала бақшада оқуға дайындауда ата-
анасымен бірлесе отыра жүргізеді. Оларға іс-әрекеттің мазмұны өзгерген кезде баланың
мінез-құлқы да, ішкі психикалық өмірі де өзгеретінін және осы кезде баласына аса
қажет екендігі түсіндіруі керек. Ең алдымен өз үйінде баланың денсаулығын нығайтуға
және дамуына қолайлы жағдай жасаңыз. Баланың қатаң және нақты күн тәртіпке
үйрету: белгілі уақытта ұйықтау, ұйқыдан тұру, тамақтану, ойын ойнау, оқу және т.б.
Күндізгі және түнгі дұрыс ұйқыдан (балалар шамамен 12 сағат) балалар шаршамайды
ойын ойнап қана қоймай, сурет салуға, қиюға және үйдегі қиын емес шаруаларды
орындайды. Таза ауаның пайдалы екенін ұмытпаңыз. Күн жартысында балалар түрлі
шараларға белсене қатысу (яғни, шамамен 6 сағат) керек. Баланың ата - анасымен
бірлескен жұмыстарды жасау тиімді екенін ұмытпау керек. Баланың таңертең
жаттығуларды жасау, серуенге, саяхатқа шығу, қол еңбегімен айналысу, жүзуге үйрену
және т.б. Балалардың түрлі аурулардан алдын алу үшін шыңығу шараларын жасау
қажет. Бұл сізге және сіздің балаңызға ұнайды. Шындалған энергияны қайта қалпына
келтіру үшін дұрыс тамақтану керек. Баланың мектепке баруға дайын екенін басты
көрсеткіші кіші моториканың, саусақтардың шапшаң қимылдардың дамуына
байланысты. Баланың мектепке баруға дайындау кезінде оны тек қана жазуға үйретпей,
оның қол бұлшықеттерін жетілуіне жағдай жасау жасау. Саусақ және қол
бұлшықеттердің дамуына көптеген ойындар мен жаттығулар қолданылуда:
