368
Балалардың мінез-құлқы мен тәртібін тәрбиелеу үшін бағдарламалық тәрбие
міндеттеріне, олардың күші мен мүмкіндігімен сәйкестендірілген қолайлы жағдай
тудыруға назар аудару қажет. Балабақшадағы заттарды пайдалану мен оларды күтіп
ұстаудың, сақтаудың берік тәртібі, өзін қоршаған ортаның ұйымдастырылған өмір
ағымы, айналадағы заттардың реттілігі болуы керек. Мектепке дейінгі жылдарда бала
ересектердің жетекшілігімен жақын адамдарымен, құрдастарымен, заттармен,
табиғатпен қарым-қатынас жасаудың, тәлім-тәрбие алудың бастапқы тәжірибесіне ие
болады.
Баланың мектепте табысқа жетуінде бұл бағыттар аса маңызды болғандықтан,
әрбір бағыт жайлы ақпаратпен қамтамасыз етуді жөн көрдім.
Тәрбиеші мен балалардың қарым-қатынасы. Мектепалды даярлық топ
тәрбиешісінің балалармен қарым-қатынасы тұлғалық бағдар негізіне құрылуға тиіс, ол
әр баланы құрметтеу және адамгершілікпен қарым-қатынас тұлғалық бағдар негізіне
МЕКТЕПТЕГІ
ОҚУҒА
ДАЙЫНДЫҚ
ЖЕКЕ
БАСЫНЫҢ
ДАЙЫНДЫҒЫ
ӘЛЕУМЕТТІК
ДАЙЫНДЫҚ
ЕРІК
–
ЭМОЦИО-
НАЛДЫҚ
ДАЙЫНДЫҚ
ӨЗІҢДІК
САНА
ТОПҚА
ЕҢУІ
ҚАРЫМ-
ҚАТЫНАС
МОТИВАЦИЯ
КӨҢІЛ
– КҮЙІ
АҚЫЛ – ОЙ
ДАЙЫНДЫҒЫ
ӘРЕКЕТТІ
ОРЫНДАУДА
КҮШ
ЖҰМСАУ
БИОЛОГИЯЛЫҚ
КЕМЕЛДЕНУІ
ТАНЫМ
ҮРДІСІ
КӨРНЕКІ
ОЙЛАУ
КӨРУІ
ЖҮЙКЕ
ЖҮЙЕСІ
СӨЗДІК
ҚОРЫ
ЕСІ
Бойы
369
құрылады. Мақсаты баланың тұлға ретінде қалыптасуына ықпал ету. Тәрбиеші
балалардың оң мінезімен әрекетін, бір-біріне жағымды қатынасты ұйымдастыру, топта
өзін - өзі емін-еркін сезінуіне жағдай жасау қажет. Олардың бойындағы өзіндік бейім
қабілеттеріне сүйене отырып, мектепке оқуға қажет болатын дағдылар мен
іскерліктерді дамытуды мақсат етеді.Ол үшін мынандай жұмыс пайдалануға болады:
-сабақтарды шағын топтармен өткізу;
-әр баламен жеке жұмыс жүргізуге басым көңіл бөлу;
-тәрбиешінің балалармен пікір алмасуы баланың өз көқарасын, пікірін батыл айта
білуіне, өз қимыл - қозғалыс түрлерін (жүру, жүгіру, секіру) қалыптастыру. Іс-әрекет
барысында белсенділікке үйрету, мектепке оқу ісіне қажет шыдымдылық, табандылық,
ептілік, шапшаңдық қасиеттерді қалыптастыру.
Алты жасар баланың тұлғалық қасиетінің негізі қалыптасады. Баланың тұлға
ретінде дамуы әлеуметтік жағдайдың маңыздылығына, тұлғалық адамгершілікке және
басқа да құндылыққа ие болуына байланысты.
Мектепалды даярлық тобындағы балалардың жас ерекшеліктеріне қарай әрбір
сабақты икем, дағды қалыптастырудағы тәрбиешінің ізденісі баланы жан-жақты
тәрбиелеуге ықпал етеді.
Тәрбиешінің сабақ өткізу барысында әр түрлі үлгілерді көрсету үлкен орын
алады.Тәрбиеші суреттің, қолдан жасаған ойыншықтың, жапсыру үлгілерін жасайды
немесе әдеби мысал келтіреді.Алғаш бала осы үлгіні қайталайды, ал одан соң өз бетімен
жаңасын жасайды. Сөйтіп, ол белгілі бір жұмысты орындау әдістерін үйренеді. Оқыту
үнемі тәрбиелеп те отырады. Бала жинақылыққа, тәртіптілікке дағдыланады, ол тыңдай
білуге және зейінін қоя білуге үйренеді, сөйтіп, оның мінез-құлқы қалыптаса
бастайды.Баланың қабілетін қаншалықты ерте ашып, дамытса, оның нәтижесі де
соншалықты жемісті болмақ.
Ойын әрекеті.Даярлық топтар мен сыныптарында ойынның жетекші рөлі
сақталады. Барлық арнайы өткізілетін сабақтар барысында ойын түрлері (ережелері,
дидактикалық, ұлттық, қимылды, сюжеттік-рөлдік т.б.) кеңінен қолданылуы тиіс. Ойын
тәрбиеші мен баланың , балалардың бір-бірімен еркін ынтымақтастығы негізінде
құрылып, баланың өзіндік белсенділігіне, өзінің барынша толық ашылуына ықпал
ететін деңгейде ұйымдастырылуы тиіс.
Дамытушы орта. Баланы қоршаған заттың кеңістік орта болып табылатын топ
немесе сынып бөлмесі ойын алаңы, оның элементтері (ойыншықтар,дидактикалық
материалдар т. б.) баланың қажеттілігі мен қызығушылығын қанағаттандырып жеке
басын дамытуға бағыталуы тиіс.Сондай-ақ заттың - кеңістік орта оқу-тәрбие процесінің
міндеттері
мен
мазмұнына
сай
ұйымдастырылады.Барлық
ойындар
мен
ойыншықтар,сурет салу,мүсіндеу,қиып жапсыру, құрастыру мен тәрбиелеудің
ақпараттық
құралдары.Әрекеттерге
арналған
құрал-жабдықтар,
материалдар
балалардың еркін қолдануына қолайлы етіп қойылуы керек.
Мұндай іс-әрекеттер тек мектепке дейінгі кезеңде қалыптаса бастайды. Бірақ
мектепке дейінгі кезеңде зейіннің негізгі өзгеруі баланың алғаш рет өз зейінін меңгере
білуінде, оны саналы түрде белгілі заттарға құбылыстарға бағыттай білуінде және
кейбір тәсілдерді пайдалана отырып, соларға зейін қоя білуінде. Мектепке дейінгі шақ
ішінде өз зейінін ұйымдастыру үшін сөзді пайдалану күрт өседі. Мұны, атап айтқанда,
