292
6 - Т А Р А У
МУЛЬТИМЕДИА ҚҰРАЛДАРЫ
«Мультимедиа» ұғымы салыстырмалы түрде жақында пайда болды
және әлі де айқын, анық анықтамасы жоқ. Дегенмен, оның негізгі
мағынасы оны қабылдаудың тиімділігін арттыру үшін ақпарат ұсынудың
әртүрлі нысандарын пайдалануға келтіріледі. Бұған қоса, бұл
тұжырымдамаға осы ақпараттардың ағынын әдеттегідей пассивті қабылдау
ғана емес, адам тарапынан басқару қабілеттігі қосылады.
Ақпараттың мультимедиялық ұсынуды сипаттайтын алты негізгі
компоненттерді шартты түрде бөлуге болады: мәтін, графика, фотосурет,
дыбыс, анимация және видео. Дегенмен, қарапайым кино да осы
құралдардың бәрін жақсы меңгерген. Бірақ компьютерлік мультимедиялық
бағдарламасында екі негізгі айырмашылық бар. Біріншіден, пайдаланушы
ақпарат ағынын басқара алады – компьютердің экранында нысандардың әр
түрлі ұсыну режимдері мен тәртібін таңдау, бұл әдетте дәстүрлі
кинотеатрға қолжетімсіз. Мультимедиялық бағдарламалардың бұл
қасиеттерін интерактивтілік (ағылшын тілінен interaction — «өзара
әрекетесі») деп атау қабылданған. Сонымен қатар, кино жасау құны
компьютерлік бағдарламаға қарағанда бірнеше есе қымбат. Бұл сондай-ақ
өте маңызды фактор. Енді ақпараттың мультимедиалық ұсынудың негізгі
құрауыштарын қарастырамыз.
6.1. МӘТІН
Ақпаратты ұсынудың мәтіндік пішіні компьютерлік өркениеттің даму
тарихында ең ежелгі болып табылады. Бірінші компьютерлер дисплейдің
экранына немесе басып шығаратын құрылғыда тек әріптік-цифрлық
таңбаларды ғана көрсетуі мүмкін.
Қазіргі заманғы бағдарламаларда ақпараттардың мәтіндік бейнесінің
өте маңызды мәні бар, бірақ оның мүмкіндіктері айтарлықтай өсті. Бұл ең
танымал Microsoft Word редакторымен танысқаннан кейін де көрінеді.
293
Ол жерде қаріптерді басқару функцияларының көп саны – олардың
мөлшері, гарнитурасы, түсі және басқа да атрибуттары бар (6.1-сурет).
Арнайы бағдарламалар (мысалы, CorelDRAW) сізге шын мәнінде керемет
қаріптерді қайта өңдеу рәсімдерін орындауға мүмкіндік береді.
Ақпараттың мәтіндік ұсынуын пайдалану қосымша аппараттық
құралдарды талап етпейді. Стандартты конфигурация кез келген мәтіндік
функцияларды қамтамасыз етеді. Тағы бір нәрсе – бағдарламалық
қамсыздандыру. Мультимедиалық презентациялар жасау бойынша
қолданыстағы
бағдарламаларда
айтарлықтай
бай
қаріптік
қамтамасыдандыру
бар.
Олардың
біреуі
–
Microsoft
Office
бағдарламасының құрамына кіретін PowerPoint сіз таныссыз. Бұл
бағдарлама басқа Windows-қосымшалары сияқты бірдей қаріптік
қамтамасыздандыру қолданады. Өкінішке орай, қаріптік жинақтардың
көпшілігі кириллицаны қолдамайды, сондықтан қаріптерді таңдау іс
жүзінде өте нашар.
6.1-сурет. Стандартты кітапханадағы қәріптер үлгілері
294
Ең оңай жолы – компакт дискідегі қаріптер кітапханасын сатып алу.
Әдетте мұндай кітапханалар жүздеген немесе тіпті мыңдаған әртүрлі
жиынтықтарды
қамтиды,
олар
ең
талапшыл
пайдаланушыны
қанағаттандырады. Сәйкес қаріптерді әдеттегі Windows кітапханасына
жүктеуге болады, сонымен бірге қажетсіз элементтерді (мысалы,
кириллицаны қолдамайтындар) алып тастауға болады. Стандартты емес
қаріптерді қолданатын бағдарлама немесе құжат басқа компьютерге
берілсе, олар дұрыс көрсетілмеуі мүмкін екендігін ескеру қажет. Шын
мәнінде, құжаттың файлы қаріптер мәнерін қамтымайды, ол тек қаріп
атауы, оның мөлшері (кегль) және белгісіне сілтемені қамтиды. Осы
параметрлердің барлығы ағымдағы кітапханадан шақырылады. Егер
кітапханада сәйкес қаріп жоқ болса, онда ол хат алмасу дәрежесіне қарай
кітапханада орналасқан басқа біреуімен ауыстырылады. Қаріптердің
сәйкестігіне абсолютті сенімді болу үшін дискетке тиісті оған қолданылған
құжат файлын ғана емес, сонымен қатар стандартты емес қаріптерді
көшіру қажет. Бұл дискіде көбірек орын алады, бірақ құжаттың дұрыс
жаңғыратына сенімділік береді.
6.2. ГРАФИКА
Графикалық компоненттер ақпаратты қабылдауды айтарлықтай
жақсартады. Кәдімгі басып шығару тұрғысынан графикалық бейнелердің
келесі түрлерін бөліп көрсетуге болады: сызықты сурет, жартылай фондық
немесе толық түсті иллюстрация.
Сызықты сурет — қағазда қарындашпен жасаған бейне.
Компьютерлік графика жағдайында сызықтық сызбаларды пайдаланудың
көптеген нұсқалары бар (6.2-сурет):
• сурет кітапханасынан дайын үлгілерді таңдау. Кез келген мәтіндік
редактор әдетте графикалық примитивтердің үлкен кітапханасына ие
(Word ерекшелік болып табылмайды). Сонымен қатар, CD-ROM-да
шығарылатын арнайы кітапханаларды пайдалануға болады. Мұндай
кітапханалар әр түрлі жағдайларға мыңдаған әр түрлі сызбаларды (әдетте
Clipart деп атайды) қамтуы мүмкін. Дискілерде дизайн элементтері болуы
мүмкін - бұғылар, толтырулар және т.б. Файл пішімі әдетте *.GIF, мөлшері
өте кішкентай;
• графикалық редакторда сурет жасау, мысалы, Windows үшін
стандартты бағдарламалар құрамына кіретін Paint редакторында жасау. Бұл
қосымшамен жасалған файлдарда *.BMP ажыратымдылығы болады. Бұл
барлық Windows-қосымшалары үшін әмбебап стандарт болып табылады,
дегенмен, осы стандарттың файлдары дискіде көп орынды алады;
• қағаз тасымалдауыштағы суретті сканерлеуге, содан кейін
мультимедиялық бағдарламаларда пайдалануға болады.
Достарыңызбен бөлісу: |
