121
Әдетте, бағдарламалардың келесі буыны олардың функцияларын тек қана
кеңейтеді және бұрынғы нұсқалардың қателіктері мен тиімсіздігін
түзетеді. Сондықтан оларды меңгеру ерекше еңбекті құрамайды. Бұл
операциялық жүйенің өзіне, оның астында жұмыс жасайтын қолданбалы
бағдарламаларға қатысты.
Оның астында жұмыс жасайтын операциялық жүйелер мен
бағдарламалардың арасындағы ерекшелікті нақты түсіну қажет.
Операциялық жүйе астында нақты қолданбалы бағдарламалар жұмыс
жасайтын өзіндік қабықшасы болып табылады. Операциялық жүйенің
жаңа нұсқасы пайда болуымен бірге, әдетте, жаңа операциялық жүйенің
жаңа мүмкіндіктерін пайдаланатын қолданбалы бағдарламалардың жаңа
нұсқалары әзірленеді. Дегенмен ескі ОЖ астында жұмыс жасайтын
бағдарламалар, ең алдымен, жақсы және жаңа қабықшамен жұмыс
жасайтын болады. Бірақ керісінше ол жұмыс істемейді. Жаңа ОЖ
пайдалану үшін әзірленген қолданбалы бағдарламалар алдыңғы нұсқаның
астында жұмыс істеуден бас тартатын шығар. Бізді негізінен кеңселік
қосымшалар қызығушылық танытқандықтан, осы саладағы жағдайды
біршама көбірек қарастырамыз. Microsoft корпорациясы Windows
операциялық жүйесінің, оның ортасында жұмыс істейтін әртүрлі
қосымшалардың әзірлеушісі болып табылады. Біз үшін ең танымал және
маңызды Microsoft Office бағдарламасының пакеттері болып табылады, ол
келесі негізгі компоненттерді қамтиды: Word мәтіндік редакторы; Ехсе1
кестелік редакторы; Access деректер қорын құру бағдарламасы; PowerPoint
көрсетілім генераторы. Бірқатар басқа бағдарламалар әзірленді, бірақ олар
біздің елімізде мұндай кең таралмаған.
Windows операциялық жүйесінің әрбір келесі нұсқасымен MS Office
бағдарламалық қамсыздандыруының жаңа нұсқасы пайда болады. Әртүрлі
нұсқалардағы кеңселік қосымшалар арасындағы үйлесімділікті қамтамасыз
ету үшін *.rtf мәтіндік құжаттарын сақтау үшін арнайы әмбебап форматы
әзірленді. Егер құжатты осы форматта сақтайтын болса, онда ол MS Office
кез келген нұсқасы болып есептеледі. Осындай әмбебаптылығы үшін
төлемдер ретінде файл өлшемі *.rtf форматында сақталған сол құжат
болып табылады, *.doc форматына қарағанда, дискіде айтарлықтай көп
кеңістікті алады.
Компьютерді қосқан кезде операциялық жүйе жүктеледі, ол бірнеше
минутқа созылуы мүмкін. Арнайы жағдайлар талап етпесе, пайдаланушы
бұл үрдіске араласпауы керек. Операциялық жүйені жүктеу кезінде кейде
туындайтын мәселелер туралы кейінірек сөйлесеміз. Сәтті жүктеп
алғаннан кейін негізгі Windows терезесі – Жұмыс үстелі (Desktop) экранда
пайда болады. Онда әртүрлі бағдарламалар мен құжаттардың
пиктограммалары немесе белгішелері бар (кейде оларды «белгіше» деп
атайды, ағылшын тілінен icon — «бейне», «портрет») (3.2-сурет).
122
3.2-сурет. Windows жұмыс үстелі
Пиктограмма өзімен тиісті объектінің кішігірім графикалық көрінісі және
аты бар. Операциялық жүйенің негізгі компоненттерін (жүктеумен
шатастырмау) бастапқы орнатудан (инсталляциядан) кейін Жұмыс
үстелінде кем дегенде екі негізгі пиктограмма пайда болады: Менің
компьютерім және Кәрзеңке.
Егер ОЖ жаңа қосымша компоненттері орнатылатын болса, Жұмыс
үстелінде жаңа тапсырмалар және Желілік қоршаған орта, немесе Internet
Explorer. Жұмыс үстеліндегі бағдарламалардың белгішелерінен басқа, олар
сақталатын құжаттар немесе папкалардың белгішелері болуы мүмкін. Бұл
жағдайда белгіше құжат пен құжаттың атауы, нақтырақ ол ДК қатты
дискісінде сақталатын файлдың атауы
тұратын бағдарламаның символынан
тұрады. Жұмыс үстелінен бағдарлама
немесе құжатты жүктеу үшін, сәйкес
белгіге
тінтуірдің
сол
жақ
батырмасымен екі рет шерту қажет.
Жұмыс
үстелінде
бағдарламалардың өздері, құжаттары
немесе папкалары, сондай-ақ олардың
жарлықтары немесе сілтемелері болуы
мүмкін екендігін ескеру керек.
Папканың пиктограммасы
Бағдарламаның жарлығы
Құжаттың жарлығы
3.3-сурет. Объектілердің
жарлықтары
123
Жылдам іске қосу
Іске қосу батырмасы
Тапсырмалардың панельдері
Жүйелік мәзір
3.4-сурет. Тапсырмаладың тапсырмалары
Белгінің сол жақ төменгі бұрышында кішкентай тілі жарлықтың көрінісі
болып табылады (3.3-сурет). Құжаттың (файлдың) өзі белгілі бір мекенжай
бойынша дискіде сақталады, ал Жұмыс үстелінде оған тек сілтеме
орналасады. Жарлықтар бағдарламаны тез іске қосуға немесе файлды
(папканы) Өткізгіш терезесінде файлдың орналасуын іздеу қажеттілігісіз
ашуға мүмкіндік береді. Әсіресе жиі пайдаланылатын бағдарламалар,
файлдар немесе папкалар үшін жарлықтарды құру пайдалы. Жұмыс
үстеліндегі сілтемелерді оңай өшіруге болады – ол үшін тінтуірдің оң жақ
батырмасымен мәнмәтіндік мәзірді шақырып және Жою тармағын таңдау
қажет. Құжаттың өзі ол уақытта өзінің орынында қалады. Құжат біреу, ал
оған сілтемелер бірнеше болуы мүмкін. Шын мәнінде, Жұмыс үстелі
Windows ОЖ стандартты папкаларының бірі болып табылады, олардың
мазмұны автоматты түрде ол жүктелгеннен кейін экранда көрсетіледі.
Жұмыс үстелінің төменгі бөлігінде Тапсырмалар панелі (taskbar)
орналасады, оларда әртүрлі батырмалар мен пиктограммалар орналасады
(3.4-сурет).
Панель төрт функционалдық аумаққа бөлінген. Бірінші, ең сол жақтағы
аумақта Іске қосу батырмасы орналасқан. Бұл панельде әрқашан болатын
басты батырма. Ол ДК қатты дискісінде орналасқан бағдарламаларға,
сонымен қатар баптауларға, ОЖ іздеу және анықтамалық жүйесіне
қолжетімділікті ашады.
Оны басқан кезде мәзір ашылады (3.5-сурет). Ол тігінен үш
функционалдық аумаққа бөлінген.
Басты мәзір деп аталатын ең жоғарғы
аумақ
әртүрлі
бағдарламалар
мен
құжаттарға сілтемелерді қамтуы мүмкін.
Осы
сілтемелердің
құрамы
пайдаланушымен оңай өзгертіледі – ол
үшін терезенің бос орынына меңзерді
орнатып, тінтуірдің оң жақ батырмасын
басса жеткілікті.
Терезенің ортаңғы жолында келесі
пунктер
орналасады:
Бағдарламалар,
Құжаттар, Баптау, Іздеу, Анықтама,
Орындау.
Бағдарламалар. Бұл каскадты мәзір
(3.6-сурет) осы компьютерде орнатылған
барлық бағдарламаларға қолжетімділікті 3.5-сурет. Іске қосу
ашады.
батырмасының қалқыма мәзірі
Достарыңызбен бөлісу: |
